ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، ٢٠٠٩
سێیەمین ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لە ڕۆژی ٢٥ی تەممووزی ٢٠٠٩ بەڕێوەچوو. لەم ھەڵبژاردنەدا ٢٫٥ ھاوڵاتی لە ھەرێمی کوردستان دەنگیان بۆ ھەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆکی ھەرێم دا. لەم ھەڵبژاردنە ڕەوەندی کورد لە دەرەوەی کوردستان ڕێگایان پێنەدرا دەنگبدەن لەدەرەوەی کوردستان. لەم ھەڵبژاردنە پێچەوانەی ھەڵبژاردنەکەی ٢٠٠٥، سەرۆکی ھەرێم ڕاستەوخۆ لەلایەن خەڵکەوە ھەڵبژێردرا.
بانگەشەی ھەڵبژاردن بۆ ئەم ھەڵبژاردنە لە ڕۆژی ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٠٩ دەستیپێکرد تاکوو ٤٨ کاتژمێر بەر لە ئەنجامدانی ھەڵبژاردنەکە بەردەوامبوو. بۆ ئەنجامدانی ھەڵبژاردنەکەش ٨٤ بنکەی خۆتۆمارکردن کرایەوە لەگەڵ ٥٬٤٠٣ بنکە بۆ دەنگدان و پێنج بنکەش لە شاری بەغدا دانرا.
کەمایەتییەکان[دەستکاری]
لەم ھەڵبژاردنەوە لە کۆی ١١١ کورسی پەرلەمان ئەوا ١١ کورسی تایبەتکرا بۆ کەمایەتییەکانی کوردستان. پێنج کورسی بۆ ئاشوورییەکان، پێنج کورسی دیکەش بۆ تورکمانەکان. و یەک کورسیش بۆ ئەرمەنییەکان.
سیستمی دەنگدان[دەستکاری]
لەم ھەڵبژاردنە سیستمی لیستی داخراو بەکارھات ھەروەکوو ھەڵبژاردنەکەی ٢٠٠٥. ھەر حیزبێکیش مەرجبوو لەسەری ٣٠٪ پاڵێوراوەکانی ژن بن.
پاڵێوراوەکان[دەستکاری]
لەم ھەڵبژاردنە ٥٠٩ کەس خۆیان پاڵاوت لە ٢٥ لیستی جیاواز. پێنجیان ھاوپەیمانی بوو لەنێو چەند حیزبێکدا. لەنێویشیاندا ئەوەی بەرچاوبوو بەردەوامی ھاوپەیمانی دوو حیزبی حوکمڕانی پێشووبوون ئەویش لیستی کوردستانی بوو کە بەسەرۆکایەتی مەسعوود بارزانی و جەلال تاڵەبانی بوو. لیستی کوردستانی لەلایەن بزووتنەوەی گۆڕانەوە ڕکابەرییان دەکرا کە ئەویان نەوشێروان مستەفا سەرکردایەتی دەکرد ئەمەش دوای ئەوەی نەوشێروان لە یەکێتی ھاتەدەرەوە و بزووتنەوەی گۆڕانی دامەزراند. لیستێکی دیکەش کە کۆکراوەی چوار حیزب بوون ئەوانیش دووان ئیسلامی و دووانیش سێکۆلار بوون ئەویش لیستی خزمەتگوزاری و چاکسازی کە ھەریەکە لە یەکگرتووی ئیسلامی، کۆمەڵەی ئیسلامی، سۆسیالیست دیموکرات و زەحمەتکێشان بەیەکەوە بەشدارییان کرد.
ئەنجامەکان[دەستکاری]
| ناسی لیست | حیزب | ٢٠٠٩ | ٢٠٠٥ | ڕێژەی گۆڕان | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| دەنگ | % | کورسی | دەنگ | % | کورسی | % | کورسی | ||
| لیستی کوردستانی (پێشتر ھاوپەیمانی نیشتمانی لە ٢٠٠٥) |
پارتی دیموکراتی کوردستان یەکێتیی نیشتمانی کوردستان |
١٬٠٧٦٬٣٧٠ | ٥٧٫٣٧ | ٣٠ ٢٩ |
١٫٠٧٦٫٣٧٠ | ٨٩٫٥٥ | ٤٠ ٣٨ |
٣٢٫٢٥ | -١٠ -٩ |
| لیستی گۆڕان | بزووتنەوەی گۆڕان | ٤٤٥٫٠٢٤ | ٢٣٫٧٢ | ٢٥ | لە ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان بووە | +٢٥ | |||
| لیستی خزمەتگوزاری و چاکسازی | یەکگرتووی ئیسلامیی کوردستان کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستان حیزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان حیزبی زەحمەتکێشانی کوردستان (دواتر بوو بەئایندە) |
٢٤٠٫٨٤٢ | ١٢٫٨٤ | ٦ ٤ ٢ ١ |
لە ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان بووە ٨٥٬٢٣٧ لە ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان بووە - |
- | ٩ ٦ ٢ - |
-٤ | |
| بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق | بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان | ٢٧٬١٤٧ | ١٫٤٥ | ٢ | - | +٢ | |||
| TDM List | بزووتنەوەی دیموکراتی تورکمانی | ٢٧٫١٤٧ | ١٫٤٥ | 3 | لە ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان بووە | ٤ | -١ | ||
| لایەنە چەپ و کۆمۆنیستەکان | ١٥٫٠٢٨ | ٠٫٨٠ | ١ | - - - - - |
- | ١ - - - - |
- | ||
| CSAPC | ئەنجومەنی میللی کلدانی سریانی ئاشوری | ١٠٬٥٩٥ | ٠٫٥٨ | 3 | - | - | - | +٣ | |
| چاکسازی تورکمانی | قائمە اصلاح الترکمانی | ٧٬٠٧٧ | ٠٫٣٨ | 1 | - | +١ | |||
| قائمە الرافدین | بزووتنەوەی دیموکراتی ئاشووری | ٥٬٦٩٠ | ٠٫٣ | 2 | لە ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان بووە | ٢ | ٢ | - | |
| ئەرمەنی سەربەخۆ | ئارام شاھین داود | ٤٬١٩٨ | ٠٫٢٢ | 1 | - | ||||
| لیستی تورکمانی ھەولێر | پارتی تورکمانی ھەولێر | ٣٬٩٠٦ | ٠٫٢١ | 1 | - | ||||
| KLTP | پارتی کرێکاران و زەحمەتکێشانی کوردستان | ٣٬٧٧٠ | ٠٫١٨ | ٠ | - | ||||
| ئەرمەنی سەبەخۆ | Moses and Artes Sargsian | ٢٬٩٩٣ | ٠٫١٥ | ٠ | - | ||||
| KCP | پارتی پارێزگارانی کوردستان | ٢٬٤٢٦ | ٠٫١٣ | ٠ | - | ||||
| بزووتنەوەی چاکسازی کوردستان | ٢٬٠٧١ | ٠٫١١ | ٠ | - | |||||
| گەنجانی سەربەخۆ | ١٬٩٠٦ | ٠٫١ | ٠ | - | |||||
| DNUK List | Democratic National Union of Kurdistan | ١٬٧٠٠ | ٠٫١ | - | لە ھاوپەیمانیی نیشتمانیی کوردستان بووە | ١ | - | -١ | |
| یەکێتیی کلدانییەکان | پارتی یەکێتیی دیموکراتی کلدانی | ١٬٧٠٠ | ٠٫٠٩ | ٠ | - | ||||
| ھیتر | - | - | - | - | - | ٥ | - | ||
| گشتی | ١٫٨٦٦٫٢٦٤ | ١٠٠% | ١١١ | ١٬٧٥٣٬٩١٩ | ١٠٠٫٠٠ | ١١١ | - | ||
| دەنگی پووچەڵکراو | - | — | — | ٢٣٬٠٦٧ | — | — | |||
پێکهێنانی حکوومەت[دەستکاری]
دوای هەڵبژاردنەکان یەکێتیی و پارتی لەسەر سەرۆکوەزیران و سەرۆکی پەرلەمان ڕێکەوتن کە هەر دوو ساڵێک بۆیەکێکییان بێت. لەماوەی ٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩ تاوەکوو ٥ی نیسانی ٢٠١٢، بەرهەم ساڵح لەسەر یەکێتی بوو بەسەرۆکوەزیرانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و کەمال کەرکووکی لەسەر پارتی بوو بەسەرۆکی پەرلەمان. دواتر لە دوو ساڵی کۆتایی ئەو خوولەدا نێچیرڤان بارزانی لەسەر پارتی بوو بەسەرۆکوەزیران و ئەرسەلان بایز لەسەر یەکێتیی بووە سەرۆکی پەرلەمان. زۆرینەی حیزبەکان هاتنە پاڵ حکوومەت و پۆستییان پێدرا بەڵام هەریەکە لە گۆڕان، یەکگرتوو و کۆمەڵ بوونە ئۆپۆزسیۆن.
بەرەی ئۆپۆزسیۆن[دەستکاری]
هەریەکە لە بزووتنەوەی گۆڕان، یەکگرتووی ئیسلامیی کوردستان و کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستان بوون بە ئۆپۆزسیۆن لە پەرلەمانی کوردستان.
