تورکمانەکانی عێراق
 ئاڵای تورکمانەکانی عێراق و ھەرێمی کوردستان | |
| ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان | |
|---|---|
| |
| ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتووانی بەرچاو | |
| بەغداد · دیالا · هەولێر · کەرکووک · مووسڵ · تکریت کەمینە سلێمانی | |
| زمانەکان | |
| "تورکی ئازه‌ربایجانی" یان "ئازه‌ری باشووری". | |
| ئایین | |
| ئیسلام (سوننی و شیعە) مەسیحییەت (کڵێسای کاتۆلیک)[١١][١٢] | |
| گرووپە ڕەگەزییە پێوەندیدارەکان | |
| ئۆغوزتورک (ئازه‌ری · تورکمانی سووریا · تورکەکان لە لوبنان) | |
a لە سەرژمێری نەتەوەی ١٩٥٧ی حکومەتی عێراقدا دەریخستووە کە ١٣٦٨٠٠ توکمان لە عێراق هەیە.Kocak، Ali (٨ی ئایاری ٢٠٠٧). «The Reality of the Turkmen Population in Iraq». Turkish Weekly. لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ ھێنراوە.</ref>[١٣] |
تورکمانی عێراق یان تورکەکانی عیراق گروپێکی ئیتنیکی تورک لە عێراقدان. تورکمانەکان سێیەم گەورە کەمایەتی عێراق دوای عەرەب و کوردن، کە زیاتر لە باکوور و ناوەراستی عێراق بڵاون.[١٤]
تورکمانەکانی عێراق بەشێوەیەکی زۆر لە باکووری عێراق بەتایبەتی لە تەلەعفەر، مووسڵ، کەرکووک، هەولێر، پردێ و بەغدا کەمینەیەکی زۆر کەم سلێمانی دەژین. هەرجەندە ئەوان وەک قەوارەیەکی بناغەی عێراق (شان بەشانى عەرەبەكان و كوردەكان) ناسراون.
مێژوو
[دەستکاری]کۆچکردنی تورکمانەکانی عێراق و تورک زمانەکان لە سەدەی حەوتەوە دەستی پێکرد بۆ مێزۆپۆتامیا هەتا دەسەڵاتی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی، يەكەم شەپۆلى كۆچ كردن دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی حەوتەم، ئەم کۆچانە دەگەڕێتەوە بۆ کاتی دامەزراندنی دەوڵەتی سەلجووقی لە (١٠٣٧-١١٩٤ز) و هەڵهاتنی ئۆغوز کاتێک مەنگۆلەکان دەوڵەتی خوارەزمشاھییەکان تێکدا، گەورەترین کۆچکردنیش لەسەردەمی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانیدا بوو، لەگەڵ داگیرکردنی عێراق لەلایەن سولەیمان قانوونی لە ١٥٣٤ـدا، هەروەها گرتنی بەغدا لە لایەن سوڵتان مورادی چوارەم لە (١٦٣٨)دا و تورکێکی زۆر نیشتەجێ بوون لە ناوچەکەدا. زۆربەی تورکمانەکانی ئەمڕۆی عێراق نەوەی سەربازەکانی عوسمانین، بازرگان و خزمەتكارى مەدەنى كە لەكاتى حوكمى ئيمپراتۆريەتى عوسمانى بۆ عێراق ھێنراون.
کاتیک کۆماری تورکیا دامەزرا لە ساڵی (١٩٢٣) ، تورکمانەکانی ویلایەتی مووسڵ دەیان وویست ببنە بەشێک لە کۆماری تورکیا، لەگەڵ ئەوەشدا، بەهۆى كۆتایهاتنی پاشايەتيى عوسمانى، تورکمانەکانی عێراق خۆیان دۆزییەوە بەشێوەیەکی جیاواز بۆ دژایەتی کردنی حکومە یەک لە دوایەکەکانی عێراق، وەكو قەسابخانەى كەركوكى ١٩٢٣،١٩٤٧، ١٩٥٩ و ١٩٧٩ کاتیک باعس هاتەسەر دەسەڵات دژایەتییەکی زۆری کۆمەڵگەی کرد.[١٥]
ڕەگەزناسی
[دەستکاری]تورکمانەکانی عێراق بە دیالێکتی ئۆغوز تورک کە بەشێکە لە تورکی ئازه‌ربایجانی (بەپێچەوانەی زمانی تورکمانی لە تورکمانستان) دەدوێن.[١٦]
زۆربەی تورکمانەکانی عێراق موسڵمانن و بۆ دوو بەش: سونە ٪٦٠ و شیعە ٪٤٠، دابەشبوون.[١٧] کەمێک لە تورکمانی عێراق مەسیحیین کاتۆلیک.[١١][١٢] ٣٠ هەزار تورکمانی عێراقی ئیعتیراف بە مەسیحییەت دەکەن. لە ساڵی ٢٠٢١ هاوبەشی ئینجیلی تورکمانی وەرگێڕانی کتێبی پیرۆزی بۆ زمانی تورکمانی عێراقی تەواو کرد و ٢٠٠٠ دانە لە کتێبەکەی بڵاوکردەوە.[١٨][١٩][٢٠]
ئەمانەش ببینە
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Bassem، Wassim (2016). «Iraq's Turkmens call for independent province». Al-Monitor. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە.
Turkmens are a mix of Sunnis and Shiites and are the third-largest ethnicity in Iraq after Arabs and Kurds, numbering around 3 million out of the total population of about 34.7 million, according to 2013 data from the Iraqi Ministry of Planning.
- ^ Knights 2004, 262.
- ^ Taylor 2004, 28.
- ^ Güçlü 2007, 79.
- ^ Betts 2013, 86.
- ^ Anderson & Stansfield 2011, 58
- ^ https://web.archive.org/web/20210912125910/https://www.al-monitor.com/originals/2018/10/turkey-iraq-new-administration-excludes-turkmens.html
- ^ https://web.archive.org/web/20210912125718/https://www.kurdistan24.net/en/story/3349-'Turkmens-marginalized-in-Mosul-liberation'
- ^ https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/olaylar-ve-gorusler/ersat-salihinin-istifasi-ic-savas-senaryolari-ve-irak-turklerinin-gelecegi-m-birol-guger-1824748
- ^ https://web.archive.org/web/20211026232535/http://www.ticarihayat.com.tr/haber/Irak-ta-5-milyon-Turkmen-yasiyor/58049
- ^ ئ ا Mina al-Lami (July 21, 2014). «Iraq: The minorities of Nineveh». BBC. لە May 14, 2020 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=و|archive-date=(یارمەتی) - ^ ئ ا Shams، Alex. «Iraq's Turkmen mobilise for a post-ISIL future». www.aljazeera.com. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ی ھەڵە؛ ناوی «auto» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ Al-Hirmizi 2003, 124.
- ^ BBC (June 18, 2004). "Who's who in Iraq: Turkmen". Retrieved 2011-11-23
- ^ Geoff, Hann; Dabrowska, Karen; Greaves, Tina Townsend (2015), Iraq: The ancient sites and Iraqi Kurdistan, Bradt Travel Guidespage=15, ISBN 1841624888
- ^ International Crisis Group 2008, 16
- ^ Jawhar, Raber Tal'at (2010), "The Iraqi Turkmen Front", in Catusse, Myriam; Karam, Karam (eds.), Returning to Political Parties?, The Lebanese Center for Policy Studies, pp. 313–328, ISBN 1-886604-75-4.
- ^ www.fildisiajans.com.tr، Fildişi Ajans, Danışmanlık ve Yazılım. «ORSAM-Center for Middle Eastern Studies». ORSAM-Center for Middle Eastern Studies (بە ئینگلیزی). لە ١٩ی ئەیلوولی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر) - ^ Hann، Geoff (2015). Iraq: The ancient sites and Iraqi Kurdistan. Bradt Travel Guides. ISBN 9781841624884.
There are estimated to be some three million Turkmen in Iraq, but despite ... There are also about 30,000 Christian 'Catholic'Turks and some Jews living in Iraq...
- ^ «Home | Turkmen Bible Partnership». Turkmen Bible Partne (بە ئینگلیزی). لە ١٩ی ئەیلوولی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە تورکمانەکانی عێراق تێدایە. |
| گرووپە ئایینییەکان | |
|---|---|
| گەلان | |
| نەتەوەکانی دەرەکی | |
| مێژوو | 
 | |
|---|---|---|
| جوگرافیا | ||
| سیاسەت | ||
| ئابووری | ||
| کۆمەڵگا | ||
| ھێماکان | ||
| ھێزە بەرگرییەکان | ||
