مەجارستان

Hungary Magyarország
سروود: Himnusz
ھەڵکەوتەی  مەجارستان  (dark green) – لە ئەورووپا  (green و dark grey) – لە یەکێتیی ئەورووپا  (green)  —  [ڕێنوێن] ھەڵکەوتەی  مەجارستان  (dark green) – لە ئەورووپا  (green و dark grey) – لە یەکێتیی ئەورووپا  (green)  —  [ڕێنوێن]
پایتەخت و گەورەترین شار		بووداپێست
زمانە فەرمییەکان		Hungarian
گرووپە ڕەگەزییەکان (٢٠٠١)		92.3% Hungarians, 1.9% Roma, 5.8% others and unspecified
ناوی هاووڵاتی		Hungarian
دەوڵەت		Parliamentary republic
-	President	János Áder
-	Prime Minister	Viktor Orbán
-	Speaker of the National Assembly	László Kövér
یاسادانەر		Országgyűlés
Foundation
-	Foundation of Hungary	٨٩٥
-	Recognized as Christian kingdom	١٠٠٠
-	Current 3rd republic	٢٣ تشرینی یەکەم ١٩٨٩
ڕووبەر
-	سەرجەم	٩٣٬٠٣٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە (109th) ٣٥٬٩١٩ مایلی چوارگۆشە
-	ئاو (%)	٠٫٧٤٪
ژمارەی دانیشتوان
-	بەراوردی ٢٠١١	10,014,324 (83rd)
-	سەرژمێریی ٢٠١١	9,982,000
-	چڕی	١٠٧٫٢ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (94th) ٢٧٩٫٠کەس لە مایلی چوارگۆشە
GDP (PPP)		بەراوردی ٢٠١١
-	سەرجەم	$195.640 billion
-	سەرانە	$19,591
GDP (nominal)		بەراوردی ٢٠١١
-	سەرجەم	$140.303 billion
-	سەرانە	$14,050
Gini (٢٠٠٨)		٢٤٫٩٦ (low) (٣rd)
HDI (٢٠١١)		0.816 (very high) (٣٨th)
دراو		Forint (HUF)
ناوچەی کاتی		CET (UTC+١)
-	ھاوین (DST)	CEST (UTC+٢)
شێوازەکانی ڕێکەوتنووسین		yyyy.mm.dd, yyyy.mm.dd (CE)
لای لێخوڕین		right
پاوانی ئینتەرنێت		.hu1
کۆدی تەلەفۆن		36
1	Also .eu as part of the European Union.

مەجارستان یان ھەنگاریا (بە مەجەری: Magyarország) وڵاتێکی نا کەنارییە و دەکەوێتە حەوزی کارپات لە ناوەڕاستی ئەورووپا. لە باکوورەوە لەگەڵ سلۆڤاکیا (سنوورێک درێژییەکەی نزیکەی ٥١٥ کم)، لە باکووری ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ ئوکراینا (١٠٣ کم)، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ ڕۆمانیا (٤٤٣ کم)، لە باشوور لەگەڵ کرواتیا (٣٢٩ کم)، لە باشوور لەگەڵ سڕبیا و سلۆڤینیا (١٠٢ کم) و لە ڕۆژاوا لەگەڵ نەمسا (٣٣٦ کم).

ھەنگاریا لە ھەموو لایەکەوە بە زەوی دەورە دراوە. ڕووبەرەکەی ٩٣٠٣٠ کیلۆمەتر دووجایە، کەشوھەوای کیشوەری ھەیە، بەمەش دەبێتە ١٠٩ھەمین وڵاتی جیھان لەڕووی ڕووبەرەوە. ھەنگاریا بەگشتی لە دەشتە تەخت تا لێوارەکانی حەوزی کارپاتیا پێکھاتووە، کە لە باکوورەوە بە درێژایی سنووری سلۆڤاکیا گرد و شاخی نزم ھەیە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٢٥ ژمارەی دانیشتووانی ھەنگاریا نزیکەی ٩٬٥٨٤٬٦٢٧ کەس بووە، بەمەش ٩٥ھەمین وڵاتی جیھانە کە زۆرترین دانیشتووانی تێدایە.

زۆرێک لە دەوڵەت و شانشینییەکان فەرمانڕەوایی ئەم خاکەیان کردووە کە ئێستا بە ھەنگاریا ناسراوە، لەنێویاندا سێلتەکان و ڕۆمەکان. تەنانەت بووداپێست کە پایتەختی ھەنگاریا بوو، شوێنی نیشتەجێبوونی سێلتیکەکان بووە و بووەتە پایتەخت و ناوەندی پارێزگای ڕۆمانی کە بە پانۆنیای خوارەوە ناسراوە. سەرچاوەی ھەنگاریا دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای سەدەکانی ناوەڕاست، ئەو کاتەی ماگیارەکان کە گەلێکن کە بەڕەچەڵەک خەڵکی ناوەڕاست و باکووری ڕووسیا بوون، لە حەوزی پانۆنیا نیشتەجێ بوون.

شانشینی ھەنگاریا نزیکەی ٩٤٦ ساڵ بەردەوام بوو و لە خاڵە جیاوازەکاندا بە یەکێک لە ناوەندە کولتوورییەکانی جیھانی ڕۆژاوا دادەنرا. دوای ١٥٠ ساڵ لە دەسەڵاتی عوسمانی کە لە ساڵی ١٥٤١ تا ١٦٩٩ بەردەوام بوو، ھەنگاریا لکێنرا بە ئیمپراتۆرییەتی ھابسبورگ. پاشان دەوڵەتێک دروست بوو، کە ھەنگاریا و نەمسای تێکەڵ کرد، کە بە ئیمپراتۆرییەتیی نەمسا–مەجارستان ناسراوە. تا کۆتایی جەنگی جیھانیی یەکەم یەکێک بوو لە زلھێزە گەورەکانی جیھان، ھەنگاریا ٧٠٪ خاکی خۆی لەدەستدا، ئەمە جگە لە یەک لەسەر سێی دانیشتووانی نەتەوەیی ھەنگاری، ئەمەش لە چوارچێوەی پەیماننامەی تریانۆن کە ھەنگاریای سزادا بەھۆی ڕۆڵی لە جەنگی جیھانی یەکەمدا، لە دوای جەنگەوە ھەنگاریا گواسترایەوە بۆ سەردەمی کۆمۆنیستی، کە لە ساڵی ١٩٤٧ بۆ ١٩٨٩ بەردەوام بوو.

دوای ڕووخانی کۆمۆنیزم لە ساڵی ١٩٨٩، ھەنگاریا گۆڕا بۆ کۆمارێکی دیموکراسی عەلمانی لە ڕووی دەستوورییەوە و دەسەڵاتێکی ئابووریی داھات بەرز. ئەندامی ناتۆ و یەکێتیی ئەورووپایە.

ناوی وڵات

لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان «مەجارستان» بەکاردەبرێت کە فارسەکان و تورکەکانیش ھەر بەو ناوە دەیناسن. لە باشووری کوردستان «مەجەر»یان «ھەنگاریا» ئەوترێ کە لە وشە عەرەبییەکانی «المجر» و «ھنجاریا»یە وەرگیراون. لە ئینگلیزیدا پێی دەوترێت Hungary کە لە ناوی گەلێک وەرگیراوە لە ڕابردوودا لەو ناوچەیە ژیاون، نەک نەتەوەی ئێستای مەجارەکان.

دانیشتووان

بەپێی ئامارەکانی ساڵی ٢٠١٤ ژمارەی دانیشتووانی وڵاتی مەجارستان ٩٬٩٣٣٬١٧٣ کەس بووە کە دەکاتە ٠٫١٤ لەسەدی ڕێژەی خەڵکی جیھان. تەمەنی مامناوەندی خەڵکی ئەم وڵاتە ٤٠٫٨ ساڵە. ھەروەھا ٧١ لەسەدی دانیشتووانی ئەم وڵاتە لە شارەکان دەژین.