قەزای باتیفا

قەزای باتیفا
قەزای باتیفا
قەزا
	نەخشەی قەزای باتیفا لە پارێزگای دھۆکدا ڕەنگی(پەمەیی)
	قەزای باتیفا
وڵات	کوردستان; عێراق
ھەرێم	ھەرێمی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای دھۆک
مەڵبەند	باتیفا
بوون بە قەزا	٢٠٢١
دەسەڵات
• قایمقام	فەرھاد مەحمود
ڕووبەر
• سەرجەم	٢٠٨ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٨٠ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی	٨٥٠ مەتر (٢٬٧٩٠ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠٢١)
• سەرجەم	٢٨٬٠٠٠
• چڕی	١٣٤ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (٣٥٠ کەس لە میلی چوارگۆشە)
سەرناوی دانیشتوو	باتیفایی
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (کورمانجی) و سوریانی
• ئایین	ئیسلام (سوننە) و مەسیحی
• ب پ م(٢٠١٧)	٠،٧٥٨; بەرز · ٢٦مین
ناوچەی کاتی	UTC+3:30 (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+4:30 (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٠٩٦٤

قەزای باتیفا (بە عەرەبی: قضاء باطوفا، بە ئینگلیزی: Batifa District) یەکێکە لە قەزاکانی پارێزگای دھۆک، ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارۆچکەی باتیفایە.^[٢]^[٣]^[٤]^[٥]^[٦] لە ساڵی ٢٠٢١دا، ژمارەی دانیشتووانی ئەم قەزایە ٢٨٬٠٠٠ کەس بووە. قەزاکە لە دوو ناحیە پێکھاتووە:

ناو

ناوی ئەم قەزایە لە ناوەندەکەیەوە وەرگیراوە، کە شارۆچکەی باتیفایە.

وشەی باتیفا وشەیەکی لێکدراوە لە دوو وشەی (با + تیفا) درووست بووە:
با.
تیف: بە واتای باران دێت.

بەسەریەکەوە دەبێتە باوباران، ئەویش لە بەرئەوەیە شوێنی جوگرافیای باتیفا سەختە و پڕ بارانە.

بۆچوونێک ھەیە گوایە وشەی تیفان یان توفا لە وشەی زمانی عەرەبی (طوفان)ەوە ھاتووە کە ھەر بە واتای باوبۆران دێت.^[٧]

جوگرافیا

قەزای باتیفا ھاوسنووری لەگەڵ:

لە باکوورەوە پارێزگای شرنەخ لە باکووری کوردستان.
لە باشوورەوە قەزای دھۆک.
لە ڕۆژھەڵاتەوە قەزای ئامێدی.
لە ڕۆژاواوە قەزای زاخۆ.^[٨]

مێژوو

قەزای باتیفا لە (٢-١٠-٢٠٢١)دا بە بڕیاری وەزارەتی ناوخۆ ژمارە()، ئەم قەزایە ھاتەکایەوە، لەگەڵ ھێنانەکایەی ناحیەی بێگۆڤا لە ئیدارەی زاخۆ لە پارێزگای دھۆک.^[٩]
ئەم ناحیەیە ٧٣ گوند لەخۆدەگرێت، کە سەرجەمیان لە کاتی ھێرشەکانی ئەنفالدا زیانیان بەرکەوتووە و ئەمڕۆش تا ڕادەیەک دانیشتووانیان دووبارە گەڕاونەتەوە. لەم ناحیەیەدا نزیکەی (١٥) شوێنەواری مێژوویی ھەیە، لەوانە (قەڵای شەبانی، قەڵای کاشانی، قەڵای بیجۆڤانی و پردی نازدوری، کە لەسەردەمی میرنشینی بادینان لەسەر ڕووباری خابور دروستکراوە.
ڕۆژی ٢٤ی ئۆکتۆبەری ساڵی ٢٠٠٦، دوای تۆپبارانی ناوچە سنوورییەکانی پارێزگای دھۆک لەلایەن تۆپخانەکانی تورکیاوە، نزیکەی ٢٠ گوللە ھاوەن ناوچەکانی نزیک گوندی "نازدۆر" لە قەزای باتیفا کەوتە خوارەوە، کە ھیچ زیانێکی گیانی لێنەکەوتەوە بەڵام ترس و ترس و دڵەڕاوکێی لەنێوان دانیشتوانی ئەم گوندە دروستبوو.

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ د.عەبدوڵڵا غەفوور. «جوگرافیای کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ ناوەندی زانیارییە مرۆییە ھاوبەشەکان. «نەخشەی ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ دەستەی ئاماری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕیەکانی پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان، لەسەر ئاستی پارێزگا و قەزا و ناحیە و ژینگە گەڕەک/گوند» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ IOM. «رووپێوی دیمۆگرافی لە ھەرێمی کوردستان 2017» (PDF) (بە ئینگلیزی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ د.عەبدوڵڵا غەفوور. «پێکھاتەی نەتەوەیی دانیشتوان لە باشووری کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ ڤەژین. «فەرھەنگی ڤەژین» (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ openstreetmap. «قەزای باتیفا» (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ وەقایعی کوردستان. «قەزای باتیفا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[GlobalDataLab-1] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[2] د.عەبدوڵڵا غەفوور. «جوگرافیای کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[3] ناوەندی زانیارییە مرۆییە ھاوبەشەکان. «نەخشەی ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[4] دەستەی ئاماری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕیەکانی پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان، لەسەر ئاستی پارێزگا و قەزا و ناحیە و ژینگە گەڕەک/گوند» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[5] IOM. «رووپێوی دیمۆگرافی لە ھەرێمی کوردستان 2017» (PDF) (بە ئینگلیزی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[6] د.عەبدوڵڵا غەفوور. «پێکھاتەی نەتەوەیی دانیشتوان لە باشووری کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[7] ڤەژین. «فەرھەنگی ڤەژین» (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[8] streetmap. «قەزای باتیفا» (بە کوردی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[9] وەقایعی کوردستان. «قەزای باتیفا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

ب و د قەزا و ناحیەکانی پارێزگای دھۆک
کوردستان > باشوور
قەزای دھۆک (ناوەند)	ناحیەی زاویتە ناحیەی مانگێشک
قەزای ئاکرێ	ناحیەی ناوەندی قەزای ئاکرێ ناحیەی بجیل ناحیەی دینارتێ ناحیەی گردەسێن
قەزای ئامێدی	ناحیەی ناوەندی قەزای ئامێدی ناحیەی دێرەلووک ناحیەی کانی ماسێ ناحیەی بامەڕنێ ناحیەی سەرسەنگ ناحیەی چەمانکێ ناحیەی شیلادزێ
قەزای شێخان	ناحیەی ناوەندی قەزای شێخان ناحیەی ئەترویش ناحیەی باعەدرێ ناحیەی قەسرۆک ناحیەی زێلکان ناحیەی کەلەکچی
قەزای بەردەڕەش	ناحیەی ناوەندی قەزای بەردەڕەش ناحیەی ڕۆڤیا ناحیەی کەڵەک ناحیەی دارەتوو
قەزای زاخۆ	ناحیەی باتیفا ناحیەی باتێل ناحیەی دەرکار ناحیەی ڕزگاری
قەزای سێمێل	ناحیەی ناوەندی قەزای سێمێل ناحیەی فەیدیێ ناحیەی خانکێ
قەزای باتیفا	ناحیەی ناوەندی قەزای باتیفا ناحیەی بێگۆڤا
ناوەند: دھۆک، شارۆچکەکان: زاخۆ، ئامێدی، ئاکرێ، شێخان، بەردەڕەش، سێمێل