بۆ ناوەڕۆک بازبدە

حیزبوڵڵای لوبنان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
حیزبوڵڵای لوبنان
حزب الله
Ḥizbu 'llāh
سکرتێری گشتیحەسەن نەسروڵڵا X
دروشمبە عەرەبی: فَإِنَّ حِزْبَ ٱللَّهِ هُمُ ٱلْغَالِبُونَ
«ھەر کۆمەڵ و دەستەو تاقمی خوا، زاڵ و سەرکەوتوون »
دامەزرا لە١٩٨٥؛ ٣٩ ساڵ لەمەوپێش (١٩٨٥) (فەرمی)
پێگە سەرەکییەکانبەیروت،  لوبنان
باڵی یەکەموەفاداری بۆ بەرەی بەرگری
باڵی دووھەملیواکانی بەرگریی لوبنان
ئایینشیعە
ڕەنگە فەرمییەکان
  • زەرد
  • سەوز
ماڵپەڕ
www.moqawama.org
حیزبوڵڵای لوبنان
بەشدار لە مەبەستی سەرەکی لە شەڕ لەگەڵ تیرۆر
ساڵانی چالاکیی١٩٨٥ – ئێستا
گرووپەکان
  • یەکەی ٣٨٠٠[١]
شوێنگەسەرەکییەکان لوبنان
ھێز٢٠٬٠٠٠ بۆ ٥٠٬٠٠٠
ھاوپەیماناندەوڵەتانی ھاوپەیمان :

ھاوپەیمانانی نا دەوڵەت:

دوژمناندەوڵەتانی دژبەر :

Suprastate organizations opponents:

Non-state opponents:

حیزبوڵڵای لوبنان (بە عەرەبی: حزب الله، ودق: 'حیزبی خودا') پارتێکی سیاسیی و گرووپی چەکداری ئیسلامیی شیعەیە لە لوبنان.[٣٠][٣١] باڵی میلیشیایی حیزبوڵڵا دەستەی جیھادە.[٣٢]و باڵی سیاسیی لە پەرلەمانی لوبنان وەفاداری بۆ بەرەی بەرگرییە. حەسەن نەسروڵڵا لەوەتەی کوژرانی عەباس موسەووی لە ١٦ی شوباتی ١٩٩٢ ھەتا کاتی تیرۆرکردنی لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٤، سکرتێری گشتیی حیزبوڵڵا بوو. گرووپەکە لەگەڵ باڵی سەربازیی لەلایەن ویلایەتە یەکگرتووەکان، ئیسرائیل، کەنەدا و لووتکەی عەرەبی،[٣٣] ڕێکخراوێکی تیرۆریست ڕەچاو دەکرێت. ھەروەھا ئەنجومەنی ھاوکاری کەنداو،[٣٤][٣٥] شانشینی یەکگرتوو،[٣٦][٣٧] ئوسترالیا، ئەڵمانیا، ئەرژەنتین، ھۆلەند، پاراگوای، کۆلۆمبیا، ھۆندووراس[٣٨] و یەکێتیی ئەورووپا تەنھا باڵی سەربازیی حیزبوڵڵایان قەدەغە کرد.

حیزبوڵڵای لوبنان لە دوای شەڕی لوبنان لە ساڵی ١٩٨٢ لەلایەن پیاوانی ئایینی لوبنانی کە لە نەجەف خوێندنیان کردبوو، دامەزرا. ئەو مۆدێلەیان وەرگرت کە ڕووحوڵڵا خومەینی دوای شۆڕشی ئێران لە ساڵی ١٩٧٩ دای نابوو و دامەزرێنەرانی ئەو حیزبە «حیزبوڵڵا»یان وەک ناوێک وەرگرت کە خومەینی ھەڵیبژاردبوو.[٣٩] ئەم ڕێکخراوە بە پشتیوانی ١٥٠٠ ڕاھێنەری سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی[٤٠]و کۆکردنەوەی گرووپە شیعەکانی جۆراوجۆرەکانی لوبنان بۆ ڕێکخراوێکی یەکگرتوو بۆ بەرەنگاربوونەوەی داگیرکاری ئیسرائیل لە باشووری لوبنان پێک ھات.[٤١][٤٢][٤٣][٤٤]

پەیوەندییەکانی دەرەوە

[دەستکاری]
سەردانی نەسروڵڵا لە عەلی خامنەیی، ڕێبەری مەزنی ئێران لە تاران، ئابی ٢٠٠٥

حیزبوڵڵا پەیوەندییەکی نزیکی لەگەڵ ئێران ھەیە.[٤٥] ھەروەھا پەیوەندی لەگەڵ سەرکردایەتی سووریا ھەیە، بە تایبەتی سەرۆک حافز ئەسەد (تا مردنی لە ساڵی ٢٠٠٠) پشتیوانی لێدەکرد.[٤٦] ھەروەھا ھاوپەیمانێکی نزیکی ئەسەدە و سەرکردەکەی بەڵێنی پشتیوانی لە شەڕی سووریای دا.[٤٧][٤٨]ھەرچەندە حیزبوڵڵا و حەماس لەڕووی ڕێکخراوەیییەوە پەیوەندییان نییە، بەڵام حیزبوڵڵا مەشقی سەربازی و ھەروەھا پاڵپشتی دارایی و ئەخلاقی بۆ ئەم گرووپ فەلەستینییە سوننە دەکات.[٤٩] جگە لەوەش حیزبوڵڵا لایەنگرێکی سەرسەختی ئینتیفازەی دووەم بوو.[٥٠]

بەرپرسانی دژە تیرۆری ئەمریکا و ئیسرائیل دەڵێن حیزبوڵڵا پەیوەندی بە ئەلقاعیدەوە ھەیە (یان ھەبووە)،[٥١] ھەرچەندە سەرکردەکانی حیزبوڵڵا ئەو تۆمەتانە ڕەت دەکەنەوە. ھەروەھا ھەندێک لە سەرکردەکانی ئەلقاعیدە، وەک ئەبو موسعەب زەرقاوی[٥٢] و پیاوانی ئایینی وەھابی، حیزبوڵڵا بە کافر (لادەر) دادەنێن؛ بەڵام بەرپرسانی ھەواڵگری ئەمریکا پێیان وایە پەیوەندییەک ھەبووە لە نێوان حیزبوڵڵا و کەسایەتییە ئاست نزمەکانی ئەلقاعیدە کە لە ئەفغانستان ھەڵھاتوون بۆ لوبنان؛ بەڵام میشێل سەماھا، وەزیری پێشووی ڕاگەیاندنی لوبنان ڕای گەیاندووە کە حیزبوڵڵا ھاوپەیمانێکی گرنگی حکوومەت بووە لە شەڕی دژ بە گرووپە تیرۆریستییەکان، ھەروەھا «ھەوڵی ئەمریکا بۆ بەستنەوەی حیزبوڵڵا بە قاعیدە» بە «سەرسووڕھێنەر» وەسف دەکات.

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ «Hezbollah fighters train Iraqi Shiite militants near Mosul | FDD's Long War Journal». www.longwarjournal.org. 5ی تشرینی دووەمی 2016. لە 2ی شوباتی 2020 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= و |ڕێکەوت= (یارمەتی)
  2. ^ «New Experience of Hezbollah with Russian Military». ٢ی شوباتی ٢٠١٦. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی شوباتی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  3. ^ «Russia is Arming Hezbollah, Say Two of the Group's Field Commanders». The Daily Beast. 11 January 2016. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  4. ^ «Hezbollah Fights Alongside LAF Demonstrating its Continuing Control over Lebanon». The Tower. ٢١ی ئابی ٢٠١٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی شوباتی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی شوباتی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  5. ^ «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی حوزەیرانی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی تەممووزی ٢٠١٨ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)
  6. ^ McElroy، Damien (29 July 2014). «North Korea denies reports of missile deal with Hamas» – via www.telegraph.co.uk. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  7. ^ «Venezuela denies U.S. drug report, Hezbollah charges». Reuters. 21 July 2009 – via www.reuters.com. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  8. ^ «Yemeni FM slams Hezbollah's Houthi support: report – News , Lebanon News – THE DAILY STAR». www.dailystar.com.lb. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی شوباتی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  9. ^ «Lebanon's Hezbollah denies sending weapons to Yemen». Reuters. 20 November 2017 – via www.reuters.com. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  10. ^ «Hezbollah provides Iraq with its combat experience to liberate Tal Afar». Arabic.sputniknews.com (بە عەرەبی).
  11. ^ «Foreign Terrorist Organizations (FTOs)». United States Department of State. ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٥. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی تەممووزی ٢٠٠٦ ھێنراوە. "Current List of Designated Foreign Terrorist Organizations ... 14. Hizballah (Party of God)".
  12. ^ «Hezbollah – International terrorist organization». Israel Ministry of Foreign Affairs. ٢٢ی تەممووزی ٢٠١٣.
  13. ^ «Bahrain's parliament declares Hezbollah a terrorist group». Jerusalem Post. 26 March 2013. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  14. ^ Morocco cuts ties with Iran over Sahara weapons dispute, AP 1 May 2018
  15. ^ «Listed Terrorist Entities – Currently Listed Entities». Government of Canada. Public Safety Canada. ٢٤ی ئازاری ٢٠١٤. لە ١١ی تەممووزی ٢٠١٤ ھێنراوە.
  16. ^ «Listed terrorist organisations – Hizballah's External Security Organisation (ESO)». Australian National Security. لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی ئایاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی تەممووزی ٢٠١٤ ھێنراوە.
  17. ^ «Lists associated with Resolution 1373». New Zealand Police. ٢٠ی تەممووزی ٢٠١٤. لە ١٦ی ئابی ٢٠١٤ ھێنراوە.
  18. ^ Proscribed terrorist organisations (Report). Home Office. 27 March 2015. p. 10. Retrieved 6 July 2015. "Hizballah's External Security Organisation was proscribed March 2001 and in 2008 the proscription was extended to Hizballah's Military apparatus including the Jihad Council." 
  19. ^ «Jewish Leaders Applaud Hezbollah Terror Designation by France». Algemeiner Journal. 4 April 2013. لە 4 September 2013 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  20. ^ ئ ا «Hezbollah branded as terrorist organization in Argentina, assets frozen». The Jerusalem Post | JPost.com.
  21. ^ «Pressure Mounts for EU to Put Hezbollah on Terror List». Wall Street Journal. 7 September 2012. لە 7 June 2015 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  22. ^ Ravid، Barak (21 February 2012). «Azerbaijan: Iranian, Hezbollah Operatives Arrested for Plotting Attack Against Foreign Targets». Haaretz. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  23. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو» ヒズボラ - 国際テロリズム要覧（Web版） - 公安調査庁 (بە ژاپۆنی). Ministry of Justice of Japan. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی شوباتی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی شوباتی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  24. ^ «Taiwanese Official Admits Meeting with Hezbollah Leader». ٨ی ئابی ٢٠٠٦.
  25. ^ Juan Guaidó [@jguaido] (4 September 2019). «Desde la @AsambleaVE hemos declarado a la disidencia de las FARC, ELN, Hamas, Hezbollah e ISIS como grupos terroristas, ordenándoles a todos los cuerpos de seguridad del Estado proteger nuestra soberanía e integridad territorial frente a la amenaza que representan estos grupos» (Tweet) – via Twitter. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  26. ^ Could Iran and Hezbollah really strike in Latin America?
  27. ^ Harkov، Lahav (٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٩). «Colombia and Honduras designate Hezbollah a terrorist organization». Jpost.com – The Jerusalem Post. لە ١٩ی نیسانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
  28. ^ «Israel's UN Ambassador Warns: Hezbollah Has 120,000 Hidden Missiles — More Than All European NATO Allies».
  29. ^ «Iran perpetrates terrorist acts in Europe using proxy organization Hezbollah». Gisreportsonline.com. لە ڕەسەنەکە لە ٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  30. ^ Jamail، Dahr (٢٠ی تەممووزی ٢٠٠٦). «Hezbollah's transformation». Asia Times. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  31. ^ «Hezbollah (a.k.a. Hizbollah, Hizbu'llah)». Council on Foreign Relations. ١٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٨. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٥ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ھێنراوە. ١٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  32. ^ Levitt، Matthew (2013). Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God. p. 15. ISBN 978-1-84904-333-5. ... the Jihad Council coordinates 'resistance activity'.
    Ghattas Saab، Antoine (15 May 2014). «Hezbollah cutting costs as Iranian aid dries up». The Daily Star. لە 1 June 2014 ھێنراوە. ...  Hezbollah's military wing … Known as the "Jihad Council" {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  33. ^ «Arab League labels Hezbollah a terrorist organization». Reuters. 11 March 2016. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  34. ^ «GCC: Hezbollah terror group». Arab News. ٣ی حوزەیرانی ٢٠١٣. لە ٣ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  35. ^ «Hezbollah labelled a terrorist organization by Gulf Arab states». CBC. لە 2 March 2016 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
  36. ^ «Britain bans Hezbollah – Middle East – Jerusalem Post». www.jpost.com.
  37. ^ «UK to ban Hezbollah as terrorist organisation». BBC News (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). 2019-02-25. لە 2019-03-25 ھێنراوە.
  38. ^ Colombia and Honduras designate Hezbollah a terrorist organization
  39. ^ Beware of Small States: Lebanon, Battleground of the Middle East (ebook) (بە ئینگلیزی). Faber & Faber. ی ی 2010. p. 189. ISBN 978-0-571-25868-0. لە 26ی تشرینی یەکەمی 2023 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  40. ^ Adam Shatz (29 April 2004). «In Search of Hezbollah». The New York Review of Books. لە ڕەسەنەکە لە 22 August 2006 ئەرشیڤ کراوە. لە 14 August 2006 ھێنراوە. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  41. ^ Dominique Avon, Anaïs-Trissa Khatchadourian, Hezbollah: A History of the "Party of God", Harvard University Press, 2012 ISBN 978-0-674-07031-8 pp. 21ff.
  42. ^ E. Azani, Hezbollah: The Story of the Party of God: From Revolution to Institutionalization, Springer, 2011 ISBN 978-0-230-11629-0 pp. 59–63
  43. ^ «Who Are Hezbollah?». BBC News. 21 May 2008. لە 15 August 2008 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  44. ^ Mariam Farida, Religion and Hezbollah: Political Ideology and Legitimacy, Routledge, 2019 ISBN 978-1-000-45857-2 pp. 1–3.
  45. ^ Halliday, Fred. "A Lebanese fragment: two days with Hizbollah." 20 August 2006 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. openDemocracy. 20 July 2006. 17 February 2007.
  46. ^ Rabil, Robert G (Fall 2007). «Has Hezbollah's Rise Come at Syria's Expense?». Middle East Quarterly: 43–51. لە 23 January 2015 ھێنراوە. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  47. ^ «Who Are Syria's Friends And Why Are They Supporting Assad?-دۆستەکانی سووریا کێن و بۆچی پاڵپشتی ئەسەد دەکەن؟». National Public Radio®, NPR® (بە ئینگلیزی). Washington, DC: npr.org.
  48. ^ «Hezbollah leader Nasrallah vows victory in Syria-سەرکردەی حیزبوڵا نەسروڵا بەڵێنی سەرکەوتن لە سووریا دەدات». BBC News (بە ئینگلیزی). London: bbc.co.uk. BBC. 25ی ئایاری 2013. لە 26ی تشرینی یەکەمی 2023 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  49. ^ «Lebanon: The Israel-Hamas-Hezbollah Conflict-لوبنان: ململانێی ئیسرائیل و حەماس و حیزبوڵڵا» (PDF). Congressional Research Service ˜ The Library of Congress (بە ئینگلیزی). CRS Report for Congress.
  50. ^ «In Search of Hezbollah | Adam Shatz». nybooks.com (بە ئینگلیزی). New York: The New York Review of Books.
  51. ^ Inside Al Qaeda: Global Network of Terror-لەناو قاعیدە: تۆڕی جیھانی تیرۆر (بە ئینگلیزی). نیویۆرک: Columbia University Press. ی ی 2002. ISBN 978-0-231-12692-2. لە 26ی تشرینی یەکەمی 2023 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  52. ^ «'Zarqawi tape' urges Sunni unrest». BBC News (بە ئینگلیزی). London. BBC. 2ی حوزەیرانی 2006. لە 26ی تشرینی یەکەمی 2023 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

بەستەرە دەرەکییەکان

[دەستکاری]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=حیزبوڵڵای_لوبنان&oldid=1382233»