زەعفەرانلوو

هۆزی زەعفەرانلو یەکێکە لە هۆزە کوردیەکانی کوردستانی ڕۆژهەڵات و باشوور باکوور و خۆراسان. لە ڕۆژهەڵات دەکەونە شارستانی ساینقەڵا وە گەرمیان و کوێستان دەکەن لە باکوری ساینقەڵا وە بۆ بەرزاییەکانی سەلیم خان. ئەم هۆزە پێنجەمین هۆزی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوایە لەدوای هۆزەکانی جەلالیان و میلان و هەرکی و مامەش بەگوێرەی خێزان.^[١]

نیشتەجێبوون

لە باکوری ڕۆژھەڵات و گوندکانی دەورووبەری شاری ساینقەڵا نشتەجێن، دەوترێ پێش سەردەمی سەلجووقەکان تەنیا لە باشوور (کوردستانی عێڕاق) و باکوور (کوردستانی تورکیا) نیشتەجێ بوون، ھەندێک لەم ھۆزە لەسەردەمی سەفەویەکاندا ڕاگوێزراون بۆ ئازەربایجان و خۆراسان.

خۆراسان

لە نیشاپور و قۆچان و درگز و چناران و مەشھەد نیشتەجێن. پێش ئەوەی کۆچ بکەن بۆ خۆراسان لە کوردستانی عوسمانی بە چەموشگەزەک بانگ کراون^[٢] کە کوردانی عەلەویی باکووری کوردستان بوون.

ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان

لە پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا نزیکی ھەزار خێزان دەبن کە لە شارستانی ساینقەڵا نیشتەجێن.^[٣]

لەم تیرانە پێکھاتوون سەرابیانی و زاخۆرانی و موسلیانلی کەبە لەھجەی تایبەتی خۆیان دەدوێن دەکەونە گوندەکانی ( قالقانلو و ئۆزانی سەروو و ئۆزانی خواروو و گولی و قەینەرجە و قەرەئۆغڵان و نەورۆزلو و قوزلوی سەروو و قوزلوی خواروو و چەپو و دەمرچغی و کوسە و قەرەقایە و خەلەج و عەلی باڵتا و ئوچ دەرە و ئۆتاخلی و پۆخڵەمیش و ئالەگوێز).

تورکیا

لە شارستانی چەمشیگەزەک دا بڵاوبوونەتەوەو لەگەڵ ناوچە سنورییەکانی نێوان عێراق و ئیران و تورکیا وە لە پارێزگای ماردین.

عێراق

لەسەردەمی عوسمانییەکاندا ھەندێک لەم ھۆزە کۆچیانکرد بۆ ناوچەی زاخۆ کە لەتیرەی موسلیانلیەکان بوون.

ناو

لەسەردەمی سەلجوقیەکاندا لە عێراق و تورکیا ژیاون بە چەمشیگەزەک ناوبراون.
لە ناوچەی دێرزەعفەران لە شام کە ماردین و قامشلۆی ئێستا دەکات بۆیە ئەوناوەیان وەرگرتووە.
لوانەیە لە ناوی ظفرەوە وەرگیرابێت بە مانای سەرکەوتوو.

زمان

بەزمانی کوردی کورمانجی دەدوێن.

ئاین

شیعە مەزهەبی دوانزەئیمامین و لە تورکیا عەلەوین.

سەرچاوەکان

^ https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B2%D8%B9%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88
^ توحدی، کلیم‌الله. حركت تاريخي كرد به خراسان. Mashhad - Iran. pp. Second Volume - 163.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
^ https://en.wikipedia.org/wiki/Zafaranlu

[1] ttps://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B2%D8%B9%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88

[2] توحدی، کلیم‌الله. حركت تاريخي كرد به خراسان. Mashhad - Iran. pp. Second Volume - 163.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

[3] ttps://en.wikipedia.org/wiki/Zafaranlu

[١]

[٢]

[٣]

ب و د گەلان و ئێڵەکانی کورد
کورمانج	جەلالی تۆپکانلوو جەھانبەگلوو زەعفەرانلوو سێفکانلوو شکاک ئامارلوو شادلوو پالۆکانلوو بادلانلوو میلان ھەرکی کەیکانلوو ڕەشوان چەمەشگەزەک برادۆست زەرزا پنیانشی گەورک میرانی مۆدان مۆتکان پارچکان ئۆرەماری
سۆران	موکری ئیمامی مەنگوڕ بێگزایە بێگزایەی شێربەیگی پیران مامەش خاکی دێبوکری ملکاری گەلواخی گەورک جاف بریاجی لەک گۆران ھەمەوەند میراودەلی
کورد	فەیلی ئەرکەوازی جومیر خزڵ کولیایی کەڵھوڕ قەڵخانی سنجاوی زەنگنە مەڵگشایی گۆران وەرمەزیار
زازا	دونبەلی حەسەنان مۆتکان ئەباس ئەبدل (ھۆز) ئاغووچان ئالان عەلی عەلی عەباس ئالخان ئالز ئارەیجان ئاسلان ئاشوور ئاز بادل بالابان بالچک بالی باماسوور بەختیار بەیت بێخ بلێچیک بیرم بوتک جافەر جندۆ چارەک چەکەل ھۆز دەمەن دەرک دەورێش جەمال دێسم فەرات فند گنج گولابی ھادک حەجیان حەمۆچک حەسن حەیدەر حەیر ھۆلک ھۆش ئیبک ئیکسۆر کارسان کەچەل کەم خال کھەو کھوود کھوورێش کلاووس کرداشی کمسۆرچک کوولک لاچین لۆل میلان نەمرەموو نەنیک ئۆکچی پھێزگەور پلڤانک پیرسولتان قەرەبالی قرغ قۆچگیرجی ڕەشک ڕووت ساندالان سارسالتووغ سەفلچیک سەمک سەوداخ سەیدان سەیدال سەیسابوون سەی کەمال سلێمان سس سوور شاد شاوەل شەمک شێلم شێخ مامەد شێخ حەسەن شرتک تانریڤەردی تاو تیتەنیک ئووسڤ خد خرانچیک خۆرمەچیک زەنگ زەرکھەوک زکتە
گۆران	ھەورامی عەبدولمەلەکی باجەڵان سارلی شەبەک نانەکەلی مافی کاکەیی زەنگنە
لەک	یووسفوەن خواجەوەن بێرانوەن حەسەنوەن چەگینی ئیتیوەن باڵەوەن شایوەن ئەولاد قوباد ئادینەوەن گەڕاوەن کاکەوەن ھەمەوەند