ئیتیۆپیا

کۆماری دیموکراتی فیدراڵی ئیتۆپیا
کۆماری دیموکراتی فیدراڵی ئیتۆپیا የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ; ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ; ye-Ītyōṗṗyā Fēdēralāwī Dīmōkrāsīyāwī Rīpeblīk
	سروود: Wodefit Gesgeshi, Widd Innat Ityopp'ya; ("March Forward, Dear Mother Ethiopia")
	شوێنی ئیتۆپیا
پایتەخت; و گەورەترین شار	ئادیس ئابابا; 9°1.8′N 38°44.4′E / 9.0300°N 38.7400°E
زمانە فەرمییەکان	ئەمھاری
زمانە ناوچەییەکان	زمانە فەرمییەکان و گرووپە ڕەگەزییەکانی تر بەپێی ناوچەکان.
گرووپە ڕەگەزییەکان	ئۆرۆمۆ ٣٤٫٥٪; ; ئەمھارا ٢٦٫٩٪; ; سۆماڵی ٦٫٢٪; ; تیگرایی ٦٫١٪; ; سیداما ٤٫١ ٪; ; گوراگی ٢٫٥٪; ; وێلایتا ٢٫٣٪; ; ھادییە ١٫٧٪; ; ئافار ١٫٧٪; ; گامۆ ١٫٥٪; ; گیدیۆ ١٫٣٪; ; ھیتر ١١٫٣٪;
ناوی هاووڵاتی	ئیتۆپی
دەوڵەت	Federal پەڕلەمانی فیدراڵی1
دامەزراندن
ڕووبەر
ژمارەی دانیشتوان
GDP (PPP)	بەراوردی ٢٠١١
GDP (nominal)	بەراوردی ٢٠١٠
Gini (١٩٩٩–٠٠)	٣٠ (medium)
HDI (٢٠١٠)	0.328 (low) (١٥٧th)
دراو	بیڕ (ETB)
ناوچەی کاتی	EAT (UTC+٣)
لای لێخوڕین	ڕاست
پاوانی ئینتەرنێت	.et
کۆدی تەلەفۆن	٢٥١
1	According to The Economist in its Democracy Index, Ethiopia is a "hybrid regime", with a dominant-party system led by the Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front.
2	Rank based on 2005 population estimate by the United Nations.

ئەسیوبیا یان ئیتیۆپیا، بە فەرمی کۆماری دیموکراتیی فیدراڵی ئیتیۆپیا وڵاتێکە لە کیشوەری ئەفریقا. پایتەختی ئەم وڵاتە شاری ئادیس ئابابایە، وڵاتێکی دەورەدراوە لە قۆچی ئەفریقا، بەرەو باکوور سنووردارە لەگەڵ ئێریتریا و جیبووتی، بەرەو باکووری باکوور سنووردارە لەگەڵ سۆماڵیلاند [ئ][./ئیتیۆپیا#cite_note-6 [lower-alpha 1]]، بەرەو ڕۆژھەڵات سنووردارە لەگەڵ سۆماڵیا، بەرەو باشووور سنووردارە لەگەڵ کینیا، بەرەو ڕۆژاوا لەگەڵ سوودانی باشوور سنووردارە و بەرەو باکووری ڕۆژاوا لەگەڵ سوودان سنووردارە، تەواوی ڕێژەی خاکەکەی ١ ملیۆن و ھەزار کلیۆمەتر چوارگۆشەیە و ١١٧ ملیۆن دانیشتووی ھەیە و یەکێکە لە ١٢ وڵاتە چڕەکانی لە جیھان و دووەم وڵاتە لە ئەفریقا لەڕووی چڕی دانیشتووان.^[٦]^[٧]^[٨]

ئایین

٤٣٪ ئۆرسۆدۆکس، ٣٥٪ ئیسلام (سوننە)، ١٨٪ پرۆتێستانت، ٤٪ ئەوانی تر.^[٩]

تێبینیەکان

سەرچاوەکان

^ «Ethiopian Constitution». Article 5 Ethiopian constitution. APAP. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی ئازاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١ ھێنراوە. ٤ی ئازاری ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ CIA – Ethiopia – Ethnic groups ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.. Cia.gov. Retrieved on 2012-03-03.
^ Central Statistical Agency of Ethiopia. Central Statistical Agency of Ethiopia ١٥ی شوباتی ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ ^ئ ^ا ^ب ^پ «Ethiopia». International Monetary Fund. لە ٢١ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
^ Adopted by the Security Council at its 6127th meeting (ed.). «Resolution 1872 (2009)» (PDF). UN.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە ژمارەیییەکان: editors list (بەستەر)
^ «Population Projections for Ethiopia 2007–2037». www.csa.gov.et. لە ڕەسەنەکە لە ٣ی ئابی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
^ «"World Population prospects – Population division"». population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. لە November 9, 2019 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ «"Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision» (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. لە November 9, 2019 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ بەختیاری، سەعی (۱۳۹۳ هەتاوی). جوگرافیا. تاران، شەقامی ئینقلاب .: مووسسەی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی. pp. ۹۶. ISBN 978-964-342-431-2. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |year= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ساڵ (بەستەر)

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگەکانی <ref> بۆ گرووپێک بەناوی «kurdish-alpha» ھەن، بەڵام ھیچ تاگێکی ھاوتای <references group="kurdish-alpha"/> نەدۆزرایەوە

[1] «Ethiopian Constitution». Article 5 Ethiopian constitution. APAP. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی ئازاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١ ھێنراوە. ٤ی ئازاری ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[Ciaethn-2] CIA – Ethiopia – Ethnic groups ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.. Cia.gov. Retrieved on 2012-03-03.

[CSA-3] Central Statistical Agency of Ethiopia. Central Statistical Agency of Ethiopia ١٥ی شوباتی ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[imf2-4] ئ ^ا ^ب ^پ «Ethiopia». International Monetary Fund. لە ٢١ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.

[5] Adopted by the Security Council at its 6127th meeting (ed.). «Resolution 1872 (2009)» (PDF). UN.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە ژمارەیییەکان: editors list (بەستەر)

[csa-7] «Population Projections for Ethiopia 2007–2037». www.csa.gov.et. لە ڕەسەنەکە لە ٣ی ئابی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ھێنراوە.

[UN_WPP-8] «"World Population prospects – Population division"». population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. لە November 9, 2019 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[UN_WPP_2019-9] «"Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision» (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. لە November 9, 2019 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[10] بەختیاری، سەعی (۱۳۹۳ هەتاوی). جوگرافیا. تاران، شەقامی ئینقلاب .: مووسسەی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی. pp. ۹۶. ISBN 978-964-342-431-2. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |year= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ساڵ (بەستەر)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

ب و د وڵاتەکانی ئەفریقا
دەوڵەتە سەربەخۆکان	ئوگاندا ئەتیۆپیا ئەریتریا ئەفریقای باشوور کۆماری ئەفریقای ناوەڕاست‏ ئەنگۆلا باشووری سوودان بنین بورکینافاسۆ بوروندی بۆتسوانا‏ تانزانیا توونس تۆگۆ جەزائیر جیبووتی چاد ڕواندا زامبیا زیمبابوی ساوتومێ و پرینسیپی سوازیلاند سوودان سۆمالیا‏ سیشێل سینیگال سیەرالیۆن دوورگەکانی قەمەر کامیروون کەیپڤەرد کۆتدیڤوار کۆماری دیموکراتیکی کۆنگۆ کۆماری کۆنگۆ کینیا گابۆن گامبیا گانا گینێ گینێ بیساو گینێی ئیستوایی لیبەریا لیبیا لیسۆتۆ ماداگاسکار مالاوی مالی مۆریتانیا مۆریس مۆزامبیک مەغریب میسر نامیبیا نیجەر نێجیریا فەڕەنسا (ریوونیۆن) ئیتاڵیا (پانتێڵێریا) پورتوگال (مادیرا) ئیسپانیا (دوورگەکانی قەناری Ceuta مێلیلا پلاساس دێ سۆبێرانیا) یەمەن (سۆقۆترا)
دەوڵەتە سنووردار ناسراوەکان	کۆماری دیموکراتی عەرەبی سەحرا سۆمالیلاند
خودموختارییەکان	دوورگەکانی پەرتەوازی ئۆقیانووسی ھیند (فەڕەنسا) مایۆت (فەڕەنسا) سەینت ھێلێنا، ئەسینشن و تریستان دا کونھا (شانشینی یەکگرتوو)
دەسەڵاتدارەتی نادیار	سەحرای ڕۆژئاوایی
دەروازەی ئەفریقا