شارستانی دێلوڕان

شارستانی دێلوڕان
شارستانی دێلوڕان
شارستان
	بە فارسی: شهرستان دهلران; بە ئینگلیزی: Dehloran County
	وێنەی سەرەوە:; شارستانەکانی پارێزگای ئیلام; وێنەی خوارەوە:; شارستانی دێلوڕان لە ڕۆژھەڵاتی پارێزگای ئیلام.
	شارستانی دێلوڕان
	شارستانی دێلوڕان جێگەی لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان دا شارستانی دێلوڕان جێگە لە ئێراندا
	پۆتانەکان: 32°41′00″N 47°16′00″E / 32.68333°N 47.26667°Eپۆتانەکان: 32°41′00″N 47°16′00″E / 32.68333°N 47.26667°E
وڵات	ئێران
ھەرێم	ڕۆژھەڵاتی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای ئیلام
ناوەند	دێلوڕان
ژمارەی ناوچەکان	٥
ژمارەی گوندەوارەکان	٩
بوون بە شارستان	١٩٨١
دەسەڵات
• ڕاژۆر	عەسکەری
ڕووبەر
• سەرجەم	٥٤٬١٠٤ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٢٠٬٨٩٠ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی	٩٤٠ مەتر (٣٬٠٨٠ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠١٦)
• سەرجەم	٦٥٬٦٣١
زمان و ئایین
• زمان	کوردی(کەلهوڕی و لوڕی) و عەرەبی
• ئایین	ئیسلام(شیعە)
• ب پ م(٢٠١٧)	٠٬٨١٥; بەرز · ٨مین
ناوچەی کاتی	UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
پۆستاڵکۆد	٦٩٣١١–٦٩٩٩١
پلانی ژمارەدان بە تەلەفۆن	٩٨٨٤+
تەلەفۆن	٠٤٤١
وێبگە	http://www.portal-il.ir/fa-ir/

^{[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]}

شارستانی دێلوڕان یان شارستانی دێلرو شارستانێکی پارێزگای ئیلامی ڕۆژھەڵاتی کوردستانە. ناوەندی ئەم شارستانە شارۆچکەی دێلوڕانە. بەپێی سەرژمێری ٢٠١٦ی ناوەندی ئاماری ئێران، ژمارەی دانیشتووانی ٦٥٬٦٣١ کەسە و لە ١٦٬٩٥٩ بنەمالە پێک ھاتووە.^[٣]

زمان

ئەم شارستانە کە دەکەوێتە سەر سنووری عێراق، پێنج ناوچەی (ناوەند، سراو مەیمە، زەریناباد، موسیان و دەشت عەباس) لەخۆدەگرێت، کە زیاتر لە ھۆزەکانی لوڕ مەحمودوەن و باپور و دێوان نیشتەجێن.^[٤]

زۆربەی خەڵکی شارستانی دێلوڕانی سەر بە پارێزگای ئیلام بە زمانی کوردیی باشووری بە شێوەزاری (پەھلە و لوڕی) قسە دەکەن و بەشێک لە عەرەب لە ناوچەکانی شارستانی دێلوڕان دەژین و زۆربەی عەرەبەکانیش لە باشووری پارێزگای ئیلام کە تەنیشت پارێزگای خووزستانە دەژین.^[٥]^[٦]

سەرچاوەی نەوت و گاز

کێڵگەی نەوتی دێلوڕان یەکێکە لە کێڵگە نەوتییەکانی ئێران کە بە دووری ٢٢ کیلۆمەتر لە باشووری ڕۆژئاوای دێلوڕان لە پارێزگای ئیلام ھەڵکەوتووە. بڕی نەوتی خاو لەم کێڵگەیەدا بە چوار ھەزار و ٢١٢ ملیۆن بەرمیل مەزەندە دەکرێت. لەو بڕە نەوتە دەتوانرێت ٦٣٥ ملیۆن بەرمیل دەربھێنرێت. ئەم کێڵگەیە کاپێکی غازی ھەیە. ئەم کێڵگەیە لە ساڵی ١٩٧٢ لەلایەن کۆمپانیای نەوتی ئێران و ئینگلتەرا دۆزرایەوە و یەکەم بیری لە قووڵایی ٦٧٥ مەتر ھەڵکەندرا. دوای ساڵێک بیری دووەم لە دووری ١٠ کیلۆمەتر لە سنووری ئێران و عێراق تا قوڵایی ٤٣٠٠ مەتر ھەڵکەندرا. تا پاییزی ٢٠٠٨ بە گشتی ٣ بیر لەم کێڵگەیەدا کون کراون.

لە کاتی شەڕی ئێران و عێراقدا پەلاماری ئەم کێڵگەیە درا و زیانی پێگەیشت، بەھۆیەوە بەرھەمھێنانی نەوتەکەی ڕاگیرا. درێژکراوەی کێڵگەی نەوتی دێلوڕان لە عێراق بە کێڵگەی ئەبوغەریب ناسراوە.

لە ساڵی ٢٠١٣دا رۆژانە ١٥٠ ھەزار بەرمیل نەوتی خاو لە رێگەی ٢٢ بیری چالاکی ئەم کێڵگەیەوە دەرھێنراوە. نەوتی خاوی دێلوڕان ٤٣٫٣٪ APی ھەیە. ٧٫٢٪ بە کێشی گۆگردی ھەیە.

دابەشی کارگێڕی

ئەم شارستانە پێنج ناوچە و نۆ گوندەواری ھەیە بەم شێوەیەی خوارەوە:

ناوچەی ناوەند :
- گوندەواری ئەناران

شارۆچکە: دێلوڕان

ناوچەی زەریناوا :
- گوندەواری سەید ئیبراھیم
- گوندەواری سەید نەسرەدین

شارەدێ: پەھلە

ناوچەی سراو مەیمە :
- گوندەواری گووراو
- گوندەواری تەختاو

شارەدێ: مەیمە

ناوچەی مووسیان :
- گوندەواری نەھرعەمبەر
- گوندەواری داڵپەری

شارەدێ: مووسیان

ناوچەی دەشت عەباس :
- گوندەواری دەشت عەباس
- گوندەواری ئەبوغوێر

سەرچاوەکان

^ https://web.archive.org/web/20190327172500/https://azgharbi.mporg.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=5667c51a-59d4-482f-a804-bfe650b98de0
^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ شارستانی ددێلوڕان، ویکیی ئینگلیزی.
^ https://iranicaonline.org/
^ https://www.jadeh.ir/blog/دھلران-کجاست-؟/^{[بەستەری مردوو]}
^ https://rasekhoon-net.cdn.ampproject.org/v/s/rasekhoon.net/article/amp/show/192369/دھلران?amp_js_v=a2&amp_gsa=1&usqp=mq331AQFKAGwASA%3D#aoh=15879693586110&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Frasekhoon.net%2Farticle%2Fshow%2F192369%2F%25D8%25AF%25D9%2587%25D9%2584%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586

داڕێژە:شارستانی دێلوڕان

[1] ttps://web.archive.org/web/20190327172500/https://azgharbi.mporg.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=5667c51a-59d4-482f-a804-bfe650b98de0

[GlobalDataLab-2] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[3] شارستانی ددێلوڕان، ویکیی ئینگلیزی.

[4] ttps://iranicaonline.org/

[5] ttps://www.jadeh.ir/blog/دھلران-کجاست-؟/^{[بەستەری مردوو]}

[6] ttps://rasekhoon-net.cdn.ampproject.org/v/s/rasekhoon.net/article/amp/show/192369/دھلران?amp_js_v=a2&amp_gsa=1&usqp=mq331AQFKAGwASA%3D#aoh=15879693586110&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Frasekhoon.net%2Farticle%2Fshow%2F192369%2F%25D8%25AF%25D9%2587%25D9%2584%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

ب و د پارێزگای ئیلام
شارستانەکان و شارەکان	شارستانی ئاودانان (ئاودانان · مورموری · سەراوباغ) شارستانی ئیلام (ئیلام · جافراباد) شارستانی ئەیوان (ئەیوان · زەڕنە) شارستانی بەدرە (بەدرە) شارستانی چەرداوڕ (سەراوڵە · ئاسماوە) شارستانی چەوار (چەوار) شارستانی دەڕەشار (دەڕەشار · ماژین) شارستانی دێلوڕان (دێلوڕان · مووسیان · مەیمە · پەھلە) شارستانی سیروان (لوومار) شارستانی مەڵگشای (ئەرکەواز · دڵگوشا) شارستانی مێھران (مێھران · ساڵحاباد) شارستانی ھلێران (تۆحید)
وتاری پەیوەندیدار	ناوەند: ئیلام زمان: کوردی (باشووری، لەکی)، لوڕی و عەرەبی ئایین: ئیسلامی شیعە مێژوو: