دەروازە:ئەمریکای لاتین

بەخێربێن بۆ دەروازەی ئەمریکای لاتین پێشەکی ئەمریکای لاتینی (América Latina) ئەو ناوچەیە کە لە ھەردوو کیشوەری ئەمریکای باکوور و ئەمریکای باشووردا ھەیە کە زمانە ڕۆمانسییەکان تێیدا بەکاردێت کە لە زمانی لاتینییەوە وەرگیراوە، ئەم ناوچەیە ٢٠ وڵات لە خۆ دەگرێ، لە گەڵ چوار ناوچەی وابەستە. ڕووبەری گشتی ئەمریکای لاتینی دەگاتە نزیکەی ٢١٠٦٩٥٠١ کم٢، و ژمارەی دانیشتووانیش ٥٤٨ میلیۆن و نیو ملیونە. زمانە سەرەکییەکان لە ئەمریکای لاتینی ئەمانەن: فەڕەنسی وئیسپانی وپورتوگالی. زیاتر... وڵاتێکی لاتینی باربادۆس یان باربەیدۆس (بە ئینگلیزی: Barbados) وڵاتێکی کیشوەری ئەمەریکایە. زیاتر... وەڕزشوانانی لاتینی لیۆنێل مێسی لیۆنێل مێسی (گۆکردن بە ئیسپانی: [ljoˈnel anˈdɾes ˈmesi] ( گوێگرتن))(لەدایکبووی ٢٤ی حوزەیرانی ١٩٨٧)، یاریزانێکی تۆپی پێی پیشەگەری ئەرژەنتینییە و وەک ھێرشبەرێک بۆ یانەی ئینتەر مەیامی لە خولی تۆپی پێی ئەمریکا ناسراو بە MLS و ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئەرژەنتین یاریی دەکات. لە تەمەنی ٦ ساڵیدا دەستی کردووە بە یاریکردن لە شاری (فراندولی) لەو یانەیەی کە باوکی لە ئەرژەنتین بەڕێوەی دەبرد لەو کاتەدا سەرنجی خەڵکانی بۆ خۆی ڕاکێشاوە و بە خێرایی برووسک و ناوبانگی دەرکردووە کە لەگەڵ برا گەورەکەی (ڕۆدریگۆ) لە یانەکە دا یاریان کردووە، دکتۆرەکان پشکنینیان بۆ مێسی ئەنجامدا بینیان دووچاری کەمبوونی (ھۆرمۆنی ئێسک) ھاتووە کە دەبێتە ڕێگر لە بەردەم بەردەوامی لە یاریکردن داو لە بەردەم گەشەکردنی. بۆ ئەم مەبەستە پێویستی بە نەشتەرگەرییەکی گەورە ھەبوو پارەیەکی زۆری دەویست کە لە توانای (ئەرژەنتین) نەبوو، ئەمە و باوکی پەیوەندی بە چەند خزمێکی کرد لە ھەرێمی (کاتالۆنیا) ئەو سەفەرەیان کرد بۆ (ئیسپانیا لەوێ یانەی بەناوبانگی (بارسێلۆنا)ی ئیسپانی خستییە ژێر چاودێری کە لەگەڵ یانەکەیان یاری بکات لە (ئەمریکای باشوور). لە یەکەم دەرکەوتنی (مێسی) بە درێسی بارسێلۆنا لە یارییەکەدا توانی (٥) گۆڵ تۆمار بکات و وەک یاریزانێکی توانا دەرکەوت لەوکات دا یانەی بارسێلۆنە سەرسام بوو پێی خەرجی چارەسەرکردنی خستە ئەستۆی لەو کاتەی درێژی مێسی (١٤٠سم) بوو، نەشتەرگەرییەکەی بە سەرکەوتوویی بۆ ئەنجامدراو درێژی گەیشتە ١٦٩ سم. مێسی بەرامبەر ئەو چاکەیە باشترین یاری ئەنجامدا و توانی (٣٧) گۆڵ تۆمار بکات بۆ بارسێلۆنا، و ئەو چواردە مانگەیەی کە مێسی لە بارسێلۆنا بووە ئەستێرەیەکی جیھانی تۆپی پێ. زیاتر... جوگرافیای ئەمریکای لاتین زنجیرەچیاکانی ئەندێز (بە ئیسپانی: Cordillera de los Andes) بڕیتیە لە زنجیرەچیایێکی دڕێژ لە خۆڕئاوای کیشوەری ئەمەریکای باشوور، لەکەناراوەکانی دەریای کاریبیەوە دەست پێ دەکات لە باکووری کیشوەری ئەمەریکای باشوور تاوەکو کۆتا لوتکەی باشووری ئەمەریکای باشوور، ھەریەکە لە وڵاتەکانی کۆلۆمبیا و ئیکوادۆر و پێروو و بۆلیڤیا و چیلی و ئەرژەنتین دەبڕێت تاوەکو دەگاتە کەیپ ھۆرن بەدڕێژایی کەناڕاوەکانی زەڕیای ھێمن کیشوەری ئەمەریکای باشووری داپۆشیوە، دڕێژی زنجیرەچیایەکە بڕیتیە لە ٧٥٠٠ کم کە بە دڕێژترین زنجیرەچیا دادەنڕێت لەسەر ڕوی زەوی ھەروەھا بە پانترین زنجیرەچیاش ھەژماڕ دەکرێت کە ٩٢٠ کم پانە، مێژووی درووست بونی بۆ ٦٥٬٠٠٠٬٠٠٠٬١٤٥ ساڵ دەگەڕێتەوە. زیاتر... دەڤەر و شارەکانی ئەمریکای لاتین سان میگیل دی توکومان (بە ئینگلیزی: San Miguel de Tucumán) یان ھەر بە توکومان بانگ دەکرێت، شارێکی ئەرژەنتینییە، بەپێی سەرژمێری ٢٠٠٩ ژمارەی دانیشتوانی ٥٢٧٬٦٠٧ کەسە. شارەکە ٤٣١ مەتر لەئاستی ڕووی دەریا بەرزترە، ڕووبەرەکەی ٩٠ کم چوارگۆشەیە. کەوتۆتە سەرھێلی پانی -26.8330556 و ھێلی درێژی -65.216667. زیاتر... وێنەیەک لە ئەمریکای لاتینەوە مێژووی ئەمریکای لاتین ئەلدۆڕادۆ (ئیسپانی:El Dorado)(بە واتای زێڕینگر دێت) ناو یان نازناوی یەکێک لەسەرۆک ھۆزە ھیندیەکانی ئەمەریکای لاتینە، ئەم ھۆزە کاری دەرھێنان و دروستکردنی زێڕیان دەکرد، سەرۆک ھۆزەکە بانگەشەی ئەوەی دەکرد کە لەتوانای دا ھەیە سەراپای جەستەی بەزێڕ دابپۆشێت، دواتر بۆ ڕێچکەیەکی ئاینی گۆڕدرا پێگەکەی دەکەوێتە ناوچەی سانتا لە دێ بۆگۆتا، لەنزیک شارێکی ئەفسوناوی زێڕینە کە بە مانۆوە یاخود ئۆمۆوە ناوی دەھێنن (مەبەستیان کانی زێڕینی ژێڕزەوی بوو) ئەم شارە پڕە لە زێڕ و بەردی بەنڕخ. زیاتر... پۆلەکان ئەمریکای لاتینی ئەمریکای باشوور ئەمریکای ناوەندی کاریبی وڵاتەکانی ئەمریکای لاتینی کەسایەتییە لاتینیەکان پاپا فرانسیس کاردینال (خۆرخێ ماریۆ بێرگۆ) کە بەناوی (پاپا فرانسیس)ەوە ناودەبرێت، خۆرخێ لەدایک بووی ١٧ی کانوونی یەکەمی ١٩٣٦ لە بوێنس ئایریسی پایتەختی ئارجەنتین. فرانسیس کەسایەتی کریستیانی ئەمریکای لاتینییە ویەکەمین کەسی ئەمریکای لاتینییە لە مێژووی ڤاتیکان دا کەسێک لە ئەمریکای لاتین بە ڕابەری کاسۆلیکەکانی جیھان ھەڵبژێردرێ، فڕانسیس لە ڕۆژی ١٣ی ئازاری ٢٠١٣ بە پاپا ی ڤاتیکان ھەڵبژێردرا و جێگەی پاپا بێنێدیکتی شازدەیەمی گرتەوە کەناوبراو لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٣ دەستی لەکارکێشابۆوە، ئەمەش دوای ئەوەی سێجار لەسەر نشووستی ھێنا بۆ بوون بە پاپای ڤاتیکان، فرانسیس خاوەن پلەی ماستەرە لە بواری فەلسەفە و خواناسیدا لە زانکۆی بۆینس ئایریسی ئارجەنتین ھاوکاتیش خاوەن ماستەرە لە زانستی کیمیا لە ھەمان زانکۆدا. زیاتر... ئاڵاکانی وڵاتی لاتین Territories (in bold), dependencies, and subnational entities of a country not located primarily in Latin America are italicized. ئانتیگوا و باربوودا ئەرژەنتین ئارووبا بەھاما باربادۆس بەلیز بۆلیڤیا بەڕازیل چیلی کۆلۆمبیا کۆستاریکا کووبا کوراساو دۆمینیکا کۆماری دۆمینیکان گویانای فەڕەنسی ئێکوادۆر ئێلسالڤادۆر گرینادا Guadeloupe گواتیمالا گویانا ھایتی ھۆندووراس جامایکا Martinique مەکسیک مۆنتسرات نیکاراگوا پەنەما پاراگوای پێروو پۆرتۆ ڕیکۆ سەینت کیتس و نیڤیس سەینت ڤینسەنت و گرینادینز سورینام ترینیداد و تۆباگۆ ئوروگوای ڤێنیزوێلا پانۆڕامای ھەڵبژێردراو ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی ئەمریکای لاتین بدە. پەرە بە وتاری سەرەکی بدە. داڕێژەی {{دەروازە|ئەمریکای لاتین}} بۆ ئەو وتارانە دابنێ کە پەیوەندییان بە ئەمریکای لاتین ھەیە. بیرۆکەت ھەیە؟ ڕەخنەت ھەیە؟ وتارێکی پوخت پێشنیار دەکەیت؟ لێرە پێشنیاری بکە بۆ زیاتر بەرەوپێشبردنی دەروازەکە. دەروازە پەیوەندیدارەکان دەروازە:ئەمریکای باکوور دەروازە:ئۆقیانووسیا دەروازە:ئانتارکتیکا دەروازە:ئاسیا دەروازە:ئەفریقا دەروازە:ئەورووپا دەروازە:ئەمریکاکان ئەمریکای باکوور ئۆقیانووسیا ئانتارکیتیکا ئاسیا ئەفریقا ئەورووپا ئەمریکاکان پڕۆژەکانی تری ویکیمیدیا ویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک: کۆمنز خەزێنەی ئازادی میدیا میدیاویکی پەرەپێدانی نەرمامێری ویکی مێتاویکی ڕێکخستنی پرۆژەکانی ویکیمیدیا ویکیکتێب کتێبی خوێندن و ڕێنمایینامەی ئازاد ویکیدراوە بنکەی زانیاریی ئازاد ویکیھەواڵ ھەواڵی ناوەڕۆک ئازاد ویکیوتە کۆکەرەوەی وتەکان ویکیسەرچاوە کتێبخانەی ناوەڕۆک ئازاد ویکیجۆر تۆماری جۆری ئاژەڵەکان ویکیزانکۆ سەرچاوەی ئازادی فێربوون ویکیگەشت ڕێنوێنی گەشتی ئازاد ویکیفەرھەنگ فەرھەنگ و زاراوەنامە دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان