دەروازە:ئەمریکای لاتین

بەخێربێن بۆ دەروازەی ئەمریکای لاتین پێشەکی ئەمریکای لاتینی (América Latina) ئەو ناوچەیە کە لە ھەردوو کیشوەری ئەمریکای باکوور و ئەمریکای باشووردا ھەیە کە زمانە ڕۆمانسییەکان تێیدا بەکاردێت کە لە زمانی لاتینییەوە وەرگیراوە، ئەم ناوچەیە ٢٠ وڵات لە خۆ دەگرێ، لە گەڵ چوار ناوچەی وابەستە. ڕووبەری گشتی ئەمریکای لاتینی دەگاتە نزیکەی ٢١٠٦٩٥٠١ کم٢، و ژمارەی دانیشتووانیش ٥٤٨ میلیۆن و نیو ملیونە. زمانە سەرەکییەکان لە ئەمریکای لاتینی ئەمانەن: فەڕەنسی وئیسپانی وپورتوگالی. زیاتر... وڵاتێکی لاتینی ئەرژەنتین، ناوی فەرمی کۆماری ئەرژەنتین (بە ئیسپانی: República Argentina) دووەم گەورەترین وڵاتی کیشوەری ئەمریکای باشوورە، وڵاتێکی فیدراڵییە کە لە ٢٣ ھەرێم پێکھاتووە، لەگەڵ شارێکی ھاوبەش بۆ ھەموو ھەرێمەکان بە ناوی بوێنس ئایریس کە بە گەورەترین و پایتەختی ھەموو ھەرێمەکان دەناسرێت. ئەرژەنتین بە ھەشتەمین وڵاتی گەورەی جیھان ھەژمار دەکرێت، بە چوارەمین وڵات دادەنرێت لە نێو ئەو وڵاتانەی بە ئیسپانی ئاخاوتن دەکەن، ئەمیش دوای مەکسیک و کۆلۆمبیا و ئیسپانیا، و گەورەترین وڵاتی ھەموو جیھانە کە بە زمانی ئیسپانی ئاخاوتن دەکات لە ڕووی ڕووبەرەوە. ڕووبەرە کیشوەرییەکەی بریتییە لە زنجیرەچیاکانی ئەندێز لە ڕۆژاوای ئۆقیانووسی ئاتلانتیک، ئەرژەنتین سنووری ھاوبەشی ھەیە لەگەڵ پاراگوای و بۆلیڤیا و ئوروگوای لە باکوور، چیلییش کەوتۆتە ڕۆژاوا و باشووری، دوورگەکانی فۆڵکلاند (مالڤێناس) و دوورگەکانی جۆرجیای باشوور و ساندویچی باشوور وەک بەشێک لە دوورگەکانی ئەرژەنتین بانگ دەکرێت، بەڵام شانشینی یەکگرتوو داوای ھەموو ئەم دوورگانەی لە ئەرژەنتین کردەوە کە پێشتر بەشێک بوون لە ئیمپڕاتۆریەتەکەی، بەڵام بە گوێرەی ڕێککەوتنامەی جەمسەری باشوور وەک دوورگەکانی جەمسەری باشوور ناسێندران. زیاتر... وەڕزشوانانی لاتینی ڕۆناڵدینھۆ ناوی تەواوی ڕۆناڵدۆ دی ئەسیس مۆریرا ناسراو بە ڕۆناڵدینھۆ (بە ئینگلیزی: Ronaldo de Assis Moreira) لە ٢١ی ئازاری ساڵی ١٩٨٠ لە شاری پۆرتۆ ئەلیگیری کە پایتەختی وولایەتی گراندی دو سول لە بەڕازیل لەدایک بووە لە ئێستادا گەڕاوەتەوە بارشەلۆناو وەکو سەفیری ئەو یانەیە دەست بەکارە،ڕۆناڵدینھۆ دوو جار تۆپی زێڕینی وەرگرتووە کە دەدرێت بە باشترین یاریزانی جیھان و بە فریاد ڕەسی بارشە لۆنای ئەوکاتە ناسراوە کە لە ساڵی ٢٠١٣ کەناڵی بارسا تیڤی کە تایبەتە بە یانەی بارسا وەکو وەفایەک بۆ ئەو ئەفسانەی تۆپی پێیە ڕاپۆرتێکی لەسەر ئەم یاری زانە ئامادەکرد بە ناوی "when barca smile again" (واتا کەی بارسا دوبارە پێکەنیەوە) کە باسی سەرکەوتویی بۆندی ئەم یاریزانە ئەکات. ھەروەھا سەرۆکی یانەی بارسا خوان لاپۆرتا لە کاتی بۆندی ڕۆنالدینھۆ بۆ بارسا ئەڵێت (ڕاستە کە ئێمە لە بەستنی بۆند لەگەڵ ئەستێرەیەکی وەکو بێکھام سەر کەوتو نە بوین بەڵام ئێستا من مانگم بۆ ھێناون) زیاتر... جوگرافیای ئەمریکای لاتین پامپا (بە کوچوایی: pampa) بریتییە لە زەویە تەخت و دەشتەنییە بەراوەکانی ئەمەریکای باشوور، ڕووبەرەکەی ٧٥٠٬٠٠٠ کیلۆمەتری چوارگۆشەیە. گەورەترین و پایتەختی ئەرژەنتین (بۆینس ئایرس) ی لەسەر درووستکراوە، ھەروەھا بەشێکی زۆری ئۆرۆگوا و باشووری بەرازیل پێکدێنێت. ناوچەیەکە کەش و ھەوایەکی مامناوەندی ھەیە و بۆتە زێد و ھەوارگەی ھەزارەھا گیانلەبەر و ڕووەکی فرەچەشن، وەک ڕێوی پامپا و حوشترمورغ و پڵنگی پوما و ئاسکی پامپا و ئەسپ و مانگا و ھتد. زیاتر... دەڤەر و شارەکانی ئەمریکای لاتین سانتیاگۆ دی چیلی یان زۆرجاران ھەربەتەنھا بە سانتیاگۆ ناوی دەھێنن٫پایتەخت و گەورەترین شاری چیلییە، ژمارەی دانیشتوانی ١٧٥٠٠٠ کەسە، ئەم ژمارەیەتەنھا ناوی تۆماڕکراوی شارەکەیە، خۆی لە ڕاستیدا ٥، ٧ ملیۆن کەس لە سانتیاگۆ دەژێت. زیاتر... وێنەیەک لە ئەمریکای لاتینەوە مێژووی ئەمریکای لاتین ئەلدۆڕادۆ (ئیسپانی:El Dorado)(بە واتای زێڕینگر دێت) ناو یان نازناوی یەکێک لەسەرۆک ھۆزە ھیندیەکانی ئەمەریکای لاتینە، ئەم ھۆزە کاری دەرھێنان و دروستکردنی زێڕیان دەکرد، سەرۆک ھۆزەکە بانگەشەی ئەوەی دەکرد کە لەتوانای دا ھەیە سەراپای جەستەی بەزێڕ دابپۆشێت، دواتر بۆ ڕێچکەیەکی ئاینی گۆڕدرا پێگەکەی دەکەوێتە ناوچەی سانتا لە دێ بۆگۆتا، لەنزیک شارێکی ئەفسوناوی زێڕینە کە بە مانۆوە یاخود ئۆمۆوە ناوی دەھێنن (مەبەستیان کانی زێڕینی ژێڕزەوی بوو) ئەم شارە پڕە لە زێڕ و بەردی بەنڕخ. زیاتر... پۆلەکان ئەمریکای لاتینی ئەمریکای باشوور ئەمریکای ناوەندی کاریبی وڵاتەکانی ئەمریکای لاتینی کەسایەتییە لاتینیەکان پاپا فرانسیس کاردینال (خۆرخێ ماریۆ بێرگۆ) کە بەناوی (پاپا فرانسیس)ەوە ناودەبرێت، خۆرخێ لەدایک بووی ١٧ی کانوونی یەکەمی ١٩٣٦ لە بوێنس ئایریسی پایتەختی ئارجەنتین. فرانسیس کەسایەتی کریستیانی ئەمریکای لاتینییە ویەکەمین کەسی ئەمریکای لاتینییە لە مێژووی ڤاتیکان دا کەسێک لە ئەمریکای لاتین بە ڕابەری کاسۆلیکەکانی جیھان ھەڵبژێردرێ، فڕانسیس لە ڕۆژی ١٣ی ئازاری ٢٠١٣ بە پاپا ی ڤاتیکان ھەڵبژێردرا و جێگەی پاپا بێنێدیکتی شازدەیەمی گرتەوە کەناوبراو لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٣ دەستی لەکارکێشابۆوە، ئەمەش دوای ئەوەی سێجار لەسەر نشووستی ھێنا بۆ بوون بە پاپای ڤاتیکان، فرانسیس خاوەن پلەی ماستەرە لە بواری فەلسەفە و خواناسیدا لە زانکۆی بۆینس ئایریسی ئارجەنتین ھاوکاتیش خاوەن ماستەرە لە زانستی کیمیا لە ھەمان زانکۆدا. زیاتر... ئاڵاکانی وڵاتی لاتین Territories (in bold), dependencies, and subnational entities of a country not located primarily in Latin America are italicized. ئانتیگوا و باربوودا ئەرژەنتین ئارووبا بەھاما باربادۆس بەلیز بۆلیڤیا بەڕازیل چیلی کۆلۆمبیا کۆستاریکا کووبا کوراساو دۆمینیکا کۆماری دۆمینیکان گویانای فەڕەنسی ئێکوادۆر ئێلسالڤادۆر گرینادا Guadeloupe گواتیمالا گویانا ھایتی ھۆندووراس جامایکا Martinique مەکسیک مۆنتسرات نیکاراگوا پەنەما پاراگوای پێروو پۆرتۆ ڕیکۆ سەینت کیتس و نیڤیس سەینت ڤینسەنت و گرینادینز سورینام ترینیداد و تۆباگۆ ئوروگوای ڤێنیزوێلا پانۆڕامای ھەڵبژێردراو ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی ئەمریکای لاتین بدە. پەرە بە وتاری سەرەکی بدە. داڕێژەی {{دەروازە|ئەمریکای لاتین}} بۆ ئەو وتارانە دابنێ کە پەیوەندییان بە ئەمریکای لاتین ھەیە. بیرۆکەت ھەیە؟ ڕەخنەت ھەیە؟ وتارێکی پوخت پێشنیار دەکەیت؟ لێرە پێشنیاری بکە بۆ زیاتر بەرەوپێشبردنی دەروازەکە. دەروازە پەیوەندیدارەکان دەروازە:ئەمریکای باکوور دەروازە:ئۆقیانووسیا دەروازە:ئانتارکتیکا دەروازە:ئاسیا دەروازە:ئەفریقا دەروازە:ئەورووپا دەروازە:ئەمریکاکان ئەمریکای باکوور ئۆقیانووسیا ئانتارکیتیکا ئاسیا ئەفریقا ئەورووپا ئەمریکاکان پڕۆژەکانی تری ویکیمیدیا ویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک: کۆمنز خەزێنەی ئازادی میدیا میدیاویکی پەرەپێدانی نەرمامێری ویکی مێتاویکی ڕێکخستنی پرۆژەکانی ویکیمیدیا ویکیکتێب کتێبی خوێندن و ڕێنمایینامەی ئازاد ویکیدراوە بنکەی زانیاریی ئازاد ویکیھەواڵ ھەواڵی ناوەڕۆک ئازاد ویکیوتە کۆکەرەوەی وتەکان ویکیسەرچاوە کتێبخانەی ناوەڕۆک ئازاد ویکیجۆر تۆماری جۆری ئاژەڵەکان ویکیزانکۆ سەرچاوەی ئازادی فێربوون ویکیگەشت ڕێنوێنی گەشتی ئازاد ویکیفەرھەنگ فەرھەنگ و زاراوەنامە دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان