جامی نەتەوەکانی ئەفریقا

پاڵەوانیەتییەکان
	١٩٥٧; ١٩٥٩; ١٩٦٢; ١٩٦٣; ١٩٦٥; ١٩٦٨; ١٩٧٠; ١٩٧٢; ١٩٧٤; ١٩٧٦; ١٩٧٨; ١٩٨٠; ١٩٨٢; ١٩٨٤; ١٩٨٦; ١٩٨٨; ١٩٩٠; ١٩٩٢; ١٩٩٤; ١٩٩٦; ٢٠٠٠; ٢٠٠٢; ٢٠٠٤; ٢٠٠٦; ٢٠٠٨; ٢٠١٢; ٢٠١٣;

جامی نەتەوەکانی ئەفریقا
جامی نەتەوەکانی ئەفریقا
لقی	African Championship
دامەزران	١ی کانوونی دووەمی ٠٢١٠
کورتەناو	AFCON
وەرزش	تۆپی پێ
کیشوەر	ئەفریقا
ڕێکخەر	یەکێتیی تۆپی پێی ئەفریقا
وێبگە	https://www.cafonline.com/africa-cup-of-nations/
مانگ	کانوونی دووەم
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

جامی نەتەوەکانی ئەفریقا (بە فەڕەنسی: Coupe d'Afrique des Nations ناودەبرێت^[١] پاڵەوانێتییەکی تۆپی پێی تایبەت بە کیشوەری ئەفریقایە لەلایەن یەکێتیی تۆپی پێی ئەفریقا (CAF) سەرپەرشتی دەکرێت، بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٩٥٧ بەڕێوەچوو.^[٢] لە ساڵی ١٩٦٨ـەوە ھەر دوو ساڵ جارێک بەڕێوەدەچێت، لە ساڵی ٢٠١٣دا گۆڕا بۆ ساڵانی ژمارە تاک و لە ساڵی ٢٠٢٢ گەڕاوەتەوە بۆ ساڵانی ژمارە جووت، لە ئێستادا هەڵبژاردەی کۆتدیڤوار براوەی ئەم پاڵەوانێتییە کاتێ لە ١١ - ٢ - ٢٠٢٣ توانی ئەم نازناوە بباتەوە لە هەڵبژاردەی نەیجیریا

لە یەکەم پاڵەوانێتیدا لە ساڵی ١٩٥٧ تەنھا سێ وڵاتی بەشداربووبوون: میسر و سودان و ئیتیۆپیا. لە سەرەتادا بڕیار بوو ئەفریقای باشوور بەشداری بکات، بەڵام بەھۆی سیاسەتی ئاپارتایدی پاڵەوانێتییەکە دوورخرایەوە.^[٣] ژمارەی بەشداربووانی لە ساڵی ١٩٩٨ گەیشتە ١٦ ھەڵبژاردە (بڕیاربوو لە ساڵی ١٩٩٦دا ١٦ تیپ بەشداری پێشبڕکێکان بکەن، بەڵام نێجیریا کشایەوە، و ھەمان شت ڕوویدا لەگەڵ کشانەوەی تۆگۆ لە ساڵی ٢٠١٠)، تا ساڵی ٢٠١٧ تەنھا ١٦ ھەڵبژاردە بەشداریان دەکرد، دابەشی چوار کۆمەڵەکران و یەکەم و دووەمی کۆمەڵەکان سەردەکەوتن بۆ قۆناغی دواتر. لە ٢٠ی تەممووزی ٢٠١٧ جامی نەتەوەکانی ئەفریقا لە مانگی یەکەوە گواسترایەوە بۆ مانگی حوزەیران و لە ١٦ ھەڵبژاردەوە بۆ ٢٤ ھەڵبژاردە فراوانترکرا.^[٤]

میسر زۆرترین جار بووەتە پاڵەوان بە کۆی ٧ جار و لە ساڵانی ٢٠٠٦ و ٢٠٠٨ و ٢٠١٠ بەدوای یەك نازناوەکەی بەدەستھێناوە.^[٥]

ئەنجامی گشت پاڵەوانێتییەکان

ساڵ	میواندار	پاڵەوان	دووەم	سێیەم	چوارەم
١٩٥٧	سوودان	میسر	ئیتیۆپیا	سوودان	ئەفریقای باشوور
١٩٥٩	میسر	میسر	سوودان	ئیتیۆپیا
١٩٦٢	ئیتیۆپیا	ئیتیۆپیا	میسر	توونس	ئووگاندا
١٩٦٣	گانا	گانا	سوودان	میسر	ئیتیۆپیا
١٩٦٥	توونس	گانا	توونس	کۆتدیڤوار	سێنیگال
١٩٦٨	ئیتیۆپیا	کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ	گانا	کۆتدیڤوار	ئیتیۆپیا
١٩٧٠	سوودان	سوودان	گانا	میسر	کۆتدیڤوار
١٩٧٢	کامیروون	کۆماری کۆنگۆ	مالی	کامیروون	زامبیا
١٩٧٤	میسر	زامبیا	زامبیا	میسر	کۆنگۆ
١٩٧٦	ئیتیۆپیا	مەغریب	گینێ	نێجیریا	میسر
١٩٧٨	گانا	گانا	ئووگاندا	نێجیریا	توونس
١٩٨٠	نێجیریا	نێجیریا	جەزائیر	مەغریب	میسر
١٩٨٢	لیبیا	گانا	لیبیا	زامبیا	جەزائیر
١٩٨٤	کۆتدیڤوار	کامیروون	نێجیریا	جەزائیر	میسر
١٩٨٦	میسر	میسر	کامیروون	کۆتدیڤوار	مەغریب
١٩٨٨	مەغریب	کامیروون	نێجیریا	جەزائیر	مەغریب
١٩٩٠	جەزائیر	جەزائیر	نێجیریا	زامبیا	سێنیگال
١٩٩٢	سێنیگال	کۆتدیڤوار	گانا	نێجیریا	کامیروون
١٩٩٤	توونس	نێجیریا	زامبیا	کۆتدیڤوار	مالی
١٩٩٦	ئەفریقای باشوور	ئەفریقای باشوور	توونس	زامبیا	گانا
١٩٩٨	بورکینافاسۆ	میسر	ئەفریقای باشوور	کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ	بورکینافاسۆ
٢٠٠٠	گانا نێجیریا	کامیروون	نێجیریا	ئەفریقای باشوور	توونس
٢٠٠٢	مالی	کامیروون	سێنیگال	نێجیریا	مالی
٢٠٠٤	توونس	توونس	مەغریب	نێجیریا	مالی
٢٠٠٦	میسر	میسر	کۆتدیڤوار	نێجیریا	سێنیگال
٢٠٠٨	گانا	میسر	کامیروون	گانا	کۆتدیڤوار
٢٠١٠	ئەنگۆلا	میسر	گانا	نێجیریا	جەزائیر
٢٠١٢	گابۆن گینێی ئیستوایی	زامبیا	کۆتدیڤوار	مالی	گانا
٢٠١٣	ئەفریقای باشوور	نێجیریا	بورکینافاسۆ	مالی	گانا
٢٠١٥	گینێی ئیستوایی	کۆتدیڤوار	گانا	کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ	گینێی ئیستوایی
٢٠١٧	گابۆن	کامیروون	میسر	بورکینافاسۆ	گانا
٢٠١٩	میسر	جەزائیر	سێنیگال	نێجیریا	توونس
٢٠٢١	کامیروون	سێنیگال	میسر	کامیروون	بورکینافاسۆ
٢٠٢٣	کۆتدیڤوار	کۆتدیڤوار	نێجیریا	ئەفریقای باشوور	داڕێژە:Country data CongoDR
٢٠٢٥	گینێ

ئەنجامی ھەڵبژاردە براوەکان

ھەڵبژاردە	براوە	پلەی دووەم	پلەی سێیەم	پلەی چوارەم	سەرجەم
میسر	٧ (١٩٥٧, ١٩٥٩¹, ١٩٨٦, ١٩٩٨, ٢٠٠٦, ٢٠٠٨, ٢٠١٠)	٣ (١٩٦٢¹, ٢٠١٧, ٢٠٢١)	3 (١٩٦٣¹, ١٩٧٠^1,١٩٧٤)	٣ (١٩٧٦, ١٩٨٠, ١٩٨٤)	١٦
کامیروون	٥ (١٩٨٤, ١٩٨٨, ٢٠٠٠, ٢٠٠٢, ٢٠١٧)	٢ (١٩٨٦, ٢٠٠٨)	٢ (١٩٧٢, ٢٠٢١)	1 (1992)	١٠
گانا	٤ (١٩٦٣, ١٩٦٥, ١٩٧٨, ١٩٨٢)	٥ (١٩٦٨, ١٩٧٠, ١٩٩٢, ٢٠١٠, ٢٠١٥)	١ (٢٠٠٨)	٤ (١٩٩٦, ٢٠١٢, ٢٠١٣, ٢٠١٧)	١٤
کۆتدیڤوار	٣ (١٩٩٢, ٢٠١٥ ، ٢٠٢٣)	٢ (٢٠٠٦, ٢٠١٢)	٤ (١٩٦٥, ١٩٦٨, ١٩٨٦, ١٩٩٤)	٢ (١٩٧٠, ٢٠٠٨)	١٠
نێجیریا	٣ (١٩٨٠, ١٩٩٤, ٢٠١٣)	٥ (١٩٨٤, ١٩٨٨, ١٩٩٠, ٢٠٠٠ ، ٢٠٢٣)	٨ (١٩٧٦, ١٩٧٨, ١٩٩٢, ٢٠٠٢, ٢٠٠٤, ٢٠٠٦, ٢٠١٠, ٢٠١٩)		١٥
جەزائیر	٢ (١٩٩٠, ٢٠١٩)	1 (١٩٨٠)	٢ (١٩٨٤, ١٩٨٨)	٢ (١٩٨٢, ٢٠١٠)	٧
Congo DR	2 (١٩٦٨², ١٩٧٤³)		٢ (١٩٩٨, ٢٠١٥)	٢ (١٩٧٢ ، ٢٠٢٣³)	٥
زامبیا	١ (٢٠١٢)	٢ (١٩٧٤, ١٩٩٤)	٣ (١٩٨٢, ١٩٩٠, ١٩٩٦)		٦
توونس	١ (٢٠٠٤)	٢ (١٩٦٥, ١٩٩٦)	١ (١٩٦٢)	٣ (١٩٧٨, ٢٠٠٠, ٢٠١٩)	٧
سوودان	١ (١٩٧٠)	٢ (١٩٥٩, ١٩٦٣)	١ (١٩٥٧)		٤
سێنیگال	1 (2021)	٢ (٢٠٠٢, ٢٠١٩)		٣ (١٩٦٥, ١٩٩٠, ٢٠٠٦)	٦
ئیتیۆپیا	١ (١٩٦٢)	1 (1957)	1 (1959)	٢ (١٩٦٣, ١٩٦٨)	٥
مەغریب	1 (1976)	1 (2004)	1 (1980)	٢ (١٩٨٦, ١٩٨٨)	٥
ئەفریقای باشوور	١ (١٩٩٦)	1 (1998)	٢ (٢٠٠٠ ، ٢٠٢٣)		٣
کۆنگۆ	1 (1972)			1 (1974)	٢
مالی		1 (1972)	٢ (٢٠١٢, ٢٠١٣)	٣ (١٩٩٤, ٢٠٠٢, ٢٠٠٤)	٦
بورکینافاسۆ		1 (2013)	1 (2017)	٢ (١٩٩٨, ٢٠٢١)	٤
ئووگاندا		1 (1978)		1 (1962)	٢
گینێ		1 (1976)			١
لیبیا		١ (١٩٨٢)			١
گینێی ئیستوایی				١ (٢٠١٥)	١

سەرچاوەکان

^ «AFCON 2021: Teams and players to watch, start and final date». MARCA (بە ئینگلیزی). ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢. لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ «Africa Cup of Nations | History, Winners, Trophy, & Facts | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئایاری ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ «African Cup of Nations - How it all began». BBC Sport. 14 December 2001. لە ڕەسەنەکە لە 30 March 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 13 February 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
^ «Africa Cup of Nations moved to June and July and expanded to 24 teams». BBC Sport. ٢٠ی تەممووزی ٢٠١٧. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی شوباتی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ «Africa Cup of Nations Cup to move to odd-numbered years». BBC Sport. 16 May 2010. لە ڕەسەنەکە لە 22 December 2019 ئەرشیڤ کراوە. لە 13 February 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

زیاتر دەخوێنێتەوە

- مێژووی جامی نەتەوەکانی ئەفریقا لە ساڵی ١٩٥٧ەوە (خزمەتگوزاری زانیاری دەوڵەتی میسر)

[1] «AFCON 2021: Teams and players to watch, start and final date». MARCA (بە ئینگلیزی). ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢. لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[2] «Africa Cup of Nations | History, Winners, Trophy, & Facts | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئایاری ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[3] «African Cup of Nations - How it all began». BBC Sport. 14 December 2001. لە ڕەسەنەکە لە 30 March 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 13 February 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

[reforms-4] «Africa Cup of Nations moved to June and July and expanded to 24 teams». BBC Sport. ٢٠ی تەممووزی ٢٠١٧. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی شوباتی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[news.bbc.co.uk-5] «Africa Cup of Nations Cup to move to odd-numbered years». BBC Sport. 16 May 2010. لە ڕەسەنەکە لە 22 December 2019 ئەرشیڤ کراوە. لە 13 February 2012 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]