پەیمانی لۆزان

تابلۆی یادگاری ڕێکەوتننامەکە لە میوانخانەی شاتۆ دوئوشی شاری لۆزان.

پەیمانی لۆزان ٢٤ی تەممووزی ١٩٢٣ دوای کۆنگرەیەک لە شاری لۆزان لە سویس بەسترابوو ئیمزاکرا. کۆنگرەکە لە مانگی تشرینی دوومی ١٩٢٢دا دەستی پێکرد و لە ٣٠ی کانوونی دوەمی ١٩٢٣دا لەبەر نەگەشتنە ئەنجام بڵاوی لێکرا، دواتر دیسان دەستی پیکردەوە و لە ٢٤ی تەممووزی ١٩٢٣دا ئیمزاکرا. ڕێوڕەسمی ئیمزاکردنەکە لە شاتۆ دوڕومینی شاری لۆزان ئیمزاکرا، سەرکردە بەشداربوەکان لە ئو ڕاقی "شاتۆ دو ئوشی مابوونەوە و تابلۆیەکی ڕێکەوتننامەکە لە لۆبی ئوتێلەکەدا ھەڵواسراوە.

مەبەست لە کۆنگرەکە باسکردنی کێشەکانی نێوان تورکیا و یۆنان و بەستنی ڕێکەوتنێکی نوێی ئاشتی بوو لەگەڵ تورکیای کەمالی بۆ ئەوەی پەیمانی لۆزان شوێنی پەیمانی سێڤر بگرێتەوە، ئەو پەیمانەی کە نە تورکیای کەمالی و نە ھاوپەیمانان ناوەڕۆکیان جێبەجێ کردبوو، لەم کۆنگرەیەدا گەلێک بابەتی تایبەت بە کێشە ناوچەیی و سیاسیەکان و چارەسەرکردنی کێشەی موسڵ و سیستمی تەنکە دەریاییەکان و کێشەی سیستمی ئیمتیازی بێگانە و کێشە ئابووری و داراییەکانی وەک قەرزی گشتی عوسمانی و پاراستنی بەرژەوەندی ئابووریی بێگانە خرانە بەر باس و گفتوگۆ. کۆنگرەی لۆزان کە پەیمانی لۆزانی لێ کەوتەوە، زەبرێکی کاریگەری لە مەسەلەی کورد و کێشە ڕەواکەی داو نەی ھێشت ئاوات و داخوازییەکانی کورد بەپێی پەیمانی سێڤر بێتە دی.

سەرکردە بەشداربوەکان

• عیسمەت ئینۆنۆ (دەوڵەتی تورکیا)
• لۆرد کورزون (بەریتانیا)
• ئەلیفتھیرۆس ڤێنیزێلۆس (یۆنان)

چاودێرەکان:

• جۆزەف گروو، نوێنەری ئەمریکا لە سویسرا.

بەشەکانی ڕێکەوتننامەکە

ڕێکەوتننامەکە پێکھاتوە لە ١٤٣ بڕگە کە ھەندێکیان لەم بەشانەدان:

بەشەکانی ڕێکەوتننامەی لۆزان

	بەشەکان	Sections
	پێشەکی
بەشی I	بڕگە سیاسیەکان
بەشی II	بڕگە داراییەکان
بەشی III.	بڕگە ئابووریەکان
بەشی IV	گەیاندن و پرسە پاکسازیەکان
بەشی V.	دابینکاریە جیاجیاکان
بەشی IV.	ڕێکەوتنی ڕێزگرتن لە مەرجەکانی نیشتەجێبوون و کار و دەسەڵات
بەشی V	ڕێکەوتنی بازاڕ
بەشی VI	ڕێکەوتن لەسەر ئاڵوگۆڕی ھاوڵاتی تورکی و یۆنانی
بەشی VII	ڕێکەوتنی نێوان یۆنان و تورکیا ڕێزگرتنی قەرەبووکردنەوەی دوولایەنەی ھاوڵاتیان و گۆڕینەوەی گیراوانی شەڕ.
بەشی VIII	جاڕنامە دەربارەی دەرکردنی لێبوردنی گشتی
بەشی IX	جاڕنامە دەربارەی موڵکی موسڵمانانی ناو یۆنان
بەشی X	جاڕنامە دەربارەی مەسەلە پاکسازیەکانی ناو تورکیا
بەشی XI	جاڕنامە دەربارەی بەڕێوەبردنی دادپەروەری لە تورکیا
بەشی XII	پرۆتۆکۆلی دابینکردنی ھەندێ دانپیانان دەربارەی دەوڵەتی عوسمانی