پەرەپێدانی جی تی ئەی ٥
پەرەپێدانی جی تی ئەی ٥ تیمێکی نزیکەی ھەزار کەسی لە ماوەی چەند ساڵێکدا جی تی ئەی ٥ یان پەرەپێدا. کۆمپانیای ڕۆکستار گەیمز ئەم کایەی ئەکشن-سەرکێشییەی لە مانگی ئەیلوولی ٢٠١٣ بۆ پلەیستەیشن ٣ و ئێکس بۆکس ٣٦٠ و لە تشرینی دووەمی ٢٠١٤ بۆ پلەیستەیشن ٤ و ئێکس بۆکس وەن و لە نیسانی ٢٠١٥ بۆ مایکرۆسۆفت ویندۆز بڵاوکردەوە. وەشانی پلەیستەیشن ٥ و ئێکس بۆکس سیریز ئێکس و سیریز ئێس لە مانگی ئازاری ٢٠٢٢ بڵاوکرایەوە. تیمی پەرەپێدانی ٣٦٠ کەسی کە کاریان لەسەر جی تی ئەی ٤ کردووە، پەرەپێدانی وەشانی پێنجەمیان گرتە ئەستۆ. گرووپەکە ھاوکاری لەگەڵ چەندین ستۆدیۆی نێونەتەوەییی ڕۆکستاردا کردووە. گرووپەکە ئەم یارییەیان بە درێژەی ڕۆحی زۆرێک لە پڕۆژەکانی پێشوویان زانی، وەکو ڕێد دێد ڕیدێمپشن و ماکس پەین ٣. دوای ناساندنی یارییەکە بەشێوەیەکی سەرسووڕھێنەری لە ساڵی ٢٠١١، یارییەکە بە جەنجاڵی ڕۆژنامەوانی، ترەیلەری سینەمایی، ستراتیژییەکانی بازاڕکردنی ڤایرۆسی و چاپێکی سنووردار پەرەی پێدرا. وادەی بڵاوبوونەوەی ھەرچەندە ڕووبەڕووی دواکەوتنی زۆر بووەوە، بەڵام بە شێوەیەکی بەرفراوان پێشبینی دەکرا.
دروستکردنی جیھانی کراوە، کە مۆدێلەکەی لە لۆس ئانجلەس و ناوچەکانی تری باشووری کالیفۆرنیا وەرگرتووە، زۆربەی چالاکییەکانی گەشەپێدانی پێکھێناوە. ئەندامانی سەرەکی تیمەکە گەشتی مەیدانییان بە دەوروبەری باشووری کالیفۆرنیا ئەنجامدا بۆ کۆکردنەوەی توێژینەوە و وێنە، ھەروەھا گووگڵ ماپس بۆ لۆس ئانجلەس بەکارھێنرا بۆ یارمەتیدانی دیزاینکردنی تۆڕی ڕێگاوبانەکانی شارەکە. بۆ ئەوەی توانای دابینکردنی مەودای کێشان (Draw distance) لەسەر بزوێنەری یاری پێشکەوتووی ڕۆکستار (RAGE) زیاد بکەن، چاکسازییەکی گەورەیان ئەنجامدا بۆ یارییەکە. بۆ یەکەمجار لە زنجیرەکەدا یاریزانەکان لە دۆخی تاک یاریزاندا سێ کارەکتەری سەرەکی کۆنتڕۆڵ دەکەن. تیمی پەرەپێدان بۆیان دەرکەوت کە دیزاینی چەندین کارەکتەری سەرەکی پێویستی بە گۆڕانکارییەکی ڕیشەیی ھەیە لە چیرۆک و ئامێرەکانی یاریکردندا. میکانیکی تەقەکردن و لێخوڕینیان دیزاین کردەوە و خێرایی و مەودای گێڕانەوەکەیان چڕتر کردەوە.
ئەو ئەکتەرانەی کە بۆ وێناکردنی کارەکتەرە سەرەکییەکان ھەڵبژێردرابوون، کاتێکی زۆریان بە لێکۆڵینەوە لە کارەکتەری یارییەکە بەسەر برد. بۆ تۆمارکردنی جووڵەی دەموچاو و جەستەی کارەکتەرەکان، ھەروەھا مۆشن کەپچەر بەکارھێنرا. ئەم یارییە وەک یارییەکانی پێش خۆی ڕادیۆیەکی ناو یارییەکەی ھەیە کە ھەڵبژاردنی گۆرانی مۆڵەتپێدراو دەژەنێت. چەند ساڵێکی خایاند تا دەنگی یارییەکە بە ناوی «نمرەی ئەسڵی» لەلایەن تیمێکی ٥ بەرھەمھێنەری مۆسیقا دروست کرا. ئەوان بە ھاوکاری نزیک کاریان لەسەر بیرۆکەکانیان کردووە، نموونەیان وەرگرتووە و کاریگەرییان لەسەر دەنگە جیاوازەکان ھەبووە. لەساتی بڵاوکردنەوەی یارییەکە بە ڤێرژنی نوێ، یارییەکە لە ڕووی بینراو و تەکنیکییەوە بۆ نەوەی ھەشتەمی کۆنسۆڵەکان بەرزکرایەوە.
پەرەپێدانی سەرەتایی جی تی ئەی ٥ دوای بڵاوبوونەوەی جی تی ئەی ٤ لە نیسانی ٢٠٠٨ دەستیپێکرد. پێشکەوتنی تەواوی گەشەپێدان نزیکەی سێ ساڵی خایاند.[١] تیمی ناوەکی ڕۆکستار نۆرت کە ٣٦٠ کەسی تێدایە فراوانتر کراوە بۆ تیمێکی تەواو کە زیاتر لە ھەزار کەسی تێدایە، بە ھاوکاری ستۆدیۆکانی ڕۆکستار گەیمز لە سەرانسەری جیھان بۆ ئاسانکاری پەرەپێدان.[٢] ستۆدیۆکان بریتی بوون لە ڕۆکستار لیدز و ڕۆکستار لینکۆڵن و ڕۆکستار لەندەن و ڕۆکستار نیو ئینگلاند و ڕۆکستار سان دیێگۆ و ڕۆکستار تۆرنتۆ.[٣] بەڕێوەبەری تەکنیکی ئادەم فاولەر ئاماژەی بەوەشکردووە، پەرەپێدانی یارییەکە ھەوڵێکی ھاوبەشی نێوان ستۆدیۆکانی وڵاتە جیاوازەکان بووە، کە ھاوکارییەکی نزیک لە نێوان تیمی ناوەکی و ئەوانی دیکەدا دەگرێتەوە. ئەم کارە پێویست بوو بۆ ئەوەی کێشەی وەک پەیوەندی نەکردنی ستۆدیۆکان لەگەڵ یەکتردا نەبێت و دەبوو میکانیکی یارییەکان لە یەک کاتدا پەرەی پێبدرێت.[٤] پەرەپێدانی یارییەکە لە ٢٥ی ئابی ٢٠١٣ وەستا و بەرھەمھێنانی فیزیکی بەرھەمەکە دەستیپێکرد.[٥] ئارڤیند بەتیا، شرۆڤەکاری میدیایی، بوودجەی یارییەکەی بە زیاتر لە ١٣٧ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی مەزەندە کردووە.[٦] و ڕۆژنامەنووسی سکۆتلەندی مارتی مەکلاوفلین مەزەندەی کردووە کە تێچووی پەرەپێدان و بەبازاڕکردن لە ١٧٠ ملیۆن پاوەند (٢٦٥ دۆلاری ئەمریکی تێپەڕاندووە) کە گرانترین یاری ڤیدیۆیییە کە تا ئێستا دروست کراوە.[٧]
بزوێنەری یارییە پێشکەوتووەکانی ڕۆکستار (RAGE) چاککرایەوە بۆ باشترکردنی مەودای کێشان و لە لایەکی دیکەوە بزوێنەری Euphoria و Bullet کە توانیان ئەنیمەیشنی زیاتر و ڕێندەرکردنی ژینگە ئەنجام بدەن.[٨][٩] تیمەکە بۆیان دەرکەوت کە دەتوانن جیھانی یارییەکان بە وردی زیاتر لە جی تی ئەی ٤ ڕەندەر بکەن چونکە ئاشنای ڕەقەکاڵاکانی پلەیستەیشن ٣ و ئێکس بۆکس ٣٦٠ بوون. ئارۆن گاربوت بەڕێوەبەری ھونەری ئاماژەی بەوەشکردووە، لەکاتێکدا کارکردن لەگەڵ ڕەقەکاڵای کۆنسۆلی کۆن بووەتە شتێکی ماندووکردن، تیمەکە ھێشتا دەتوانن ڕووناکی و سێبەرکردنی وردتر بەکاربھێنن، بەمەش «ڕوانگەیەکی یەکگرتوو دەپارێزن».[١٠] دان ھاوسەر لە کۆمپانیاکەدا ھەستی کرد کە کارکردن لەسەر جی تی ئەی ٤ لەسەر ڕەقەکاڵایەکی تاڕادەیەک نوێ دژایەتییە، بەڵام لەو کاتەوە تیمی پەرەپێدان فێری ئەوە بوون کە چۆن کاراتر لەگەڵ کۆنسۆڵەکاندا کاربکەن.[١١] وەشانی پلەیستەیشن ٣ و پلەیستەیشن ٤ و ئێکس بۆکس وەن لەسەر یەک دیسکی بلوڕەی بڵاوکرانەوە. وەشانی ئێکس بۆکس ٣٦٠ لەسەر دوو دی ڤی دی دابەشکرابوو و پێویستی بە دامەزراندنی ٨ گێگابایت بوو لەسەر وەگەڕخەری دیسکی ڕەق یان ئامێری ھەڵگرتنی دەرەکی.[١٢] لەکاتێکدا وەشانی مایکرۆسۆفت ویندۆز (PC) حەوت دیڤیدی داگیر دەکات.[١٣] تیمەکە ڕای گەیاندووە کە ھەر جیاوازییەک لە نێوان وەشانی پلەیستەیشن ٣ و ئێکس بۆکس ٣٦٠ کەم دەبێت.[١٤]
توێژینەوە و دیزاینی جیھانی کراوە
[دەستکاری]بیرۆکەی ڕەسەنی یاری جی تی ئەی ٥ دروستکردنی یارییەکی جیھانی کراوە بوو. مۆدێلە سەرەتایییەکان لە کاتی پێش بەرھەمھێناندا لەناو خودی بزوێنەرەکەدا دروستکراون. ژینگەی یارییەکە ویلایەتی سان ئەندرێس و شاری لۆس سانتۆسە لە ئەمریکا کە بە ڕێککەوت بنکەکانیان لە باشووری کالیفۆرنیا و لۆس ئانجلەس بووە.[١٥] شاری سان ئەندرێس بۆ یەکەمجار لە ناونیشانی گەورەدزی ئۆتۆمۆبیل: سان ئەندریاس بەکارھات کە لە سێ شاری جیاواز لە ناوچەیەک پێکھاتبوو. تیمەکە پێیانوابوو کە ئاواتەکانی دروستکردنی سێ شار لە سان ئەندرێس زۆر بەرزە، چونکە ڕەنگە شارەکان بەو شێوەیەی کە ھیوایان بۆ دەخواست، وەرنەگیرێن و دروست نەکرێن.[١٦] دان ھاوسەر ھەستی بەوە کرد کە پێشکەشکردنی دیدێکی کاریگەر لە لۆس ئەنجلۆس پێویستی بە تەقلیدکردنی خودی شارەکە ھەیە، گاربوت وتی کە تەکنەلۆژیای پلەیستەیشن ٢ توانا تەکنیکییەکانی نییە بۆ وێناکردنی لۆس ئەنجلۆس، لەگەڵ سان ئەندرێاس لە لۆس سانتۆس وەک «پاشخان» نمایش دەکات مەیدانێک کە بە شێوەیەکی ھەڕەمەکی پیادە دەردەکەون. لە ئەنجامدا تیمی پەرەپێدان شاری سان ئەندرێسیان وەک خاڵی دەستپێک بۆ چاپی پێنجەم پشتگوێ خست چونکە چوونەتە سەر نەوەی نوێی کۆنسۆڵەکان و دەیانویست شارەکە لە سفرەوە دروست بکەن. بەپێی وتەی گاربوت، ڕەقەکاڵای یارییەکە «ھێندە لە سان ئەندرێسەوە پەرەی سەندبوو» کە بەکارھێنانی وەک ڕێکخستنی شار زیادە بوو. گرنگیدانی تیپەکە بۆ دروستکردنی یەک شار لەبری سێ شار ڕێگەی پێدا لۆس سانتۆس بە کوالیتی و قەبارەیەکی بەرزتر لە یارییەکەی پێشوو بەرھەمبھێنن.[١٧]
لێکۆڵینەوەیەکی زۆر لەسەر شاری لۆس ئانجلەس کراوە. تیمێک لە ڕێبەری گەشتیاری و مێژوونووسانی تەلارسازی گەشتی مەیدانی توێژینەوەیان ڕێکخست و نزیکەی ٢٥٠ ھەزار وێنە و چەندین کاتژمێر گرتەیان بەدەستھێنا.[١٠] ھاوسەر وتی: «ئێمە قسەمان لەگەڵ بریکارە نھێنییەکانی دەزگای لێکۆڵینەوەی فیدراڵی، پسپۆڕانی مافیا، چەتەی سەر شەقامەکان کرد کە زمانی زبر دەزانن - تەنانەت چووینە زیندانێکیش». ھاوسەر لێکۆڵینەوە و دروستکردنی یارییەکی جیھانی کراوەی بە چالاکترین لایەنەکانی بەرھەمھێنانی یارییەکان زانی.[١٨] گووگڵ ماپس و گووگڵ ستریت ڤیوی شاری لۆس ئەنجلۆس لەلایەن تیمەکەوە بەکارھێنران بۆ یارمەتیدانی دیزاینکردنی تۆڕەکانی ڕێگاوبانەکانی لۆس سانتۆس.[١٩] تیمەکە لێکۆڵینەوەیان لە مۆدێلی گۆی مەجازی و داتاکانی سەرژمێری و بەڵگەنامەکان کردووە بۆ دووبارە بەرھەمھێنانەوەی فراوانبوونی جوگرافی و دیمۆگرافیای شارەکە.[١٧] بە گوتەی ھاوسەر، تیپەکە بڕیاریدا شارەکە فراوانتر بکات بۆ ناوچەیەکی بچووک بۆ ئەوەی یاریزانەکان بە ئاسانی بتوانن بەسەریدا تێپەڕن و «جەوھەری ڕاستەقینەی شارێک بەڵام لە ناوچەیەکی زۆر بچووکدا» بەدەستبھێنن بە تێپەڕاندنی.[٢٠] سام سویت لە ڕۆژنامەی نیویۆرکەر پێی وایە «کارێکی ھێندە تەواو بۆ بینینی ژیان لە یارییەکە نەکراوە». بەڵکو بۆ دروستکردنی وەشانێکی زۆر واقیعی لە لۆس ئەنجلۆس دروست کراوە کە لە ڕاستیدا بوونی نییە.[٢١] گاربوت ئاماژەی بەوەدا کە لۆس ئەنجلۆس تەنھا وەک خاڵی دەستپێک بەکارھاتووە، و تیمەکە لەکاتی دروستکردنی لۆس سانتۆسدا لۆس ئەنجلۆسی ڕاستەقینەی کۆپی نەکردووە.
جیھانی کراوەی یارییەکە ناوچەیەکی فراوانی لادێکانی دەوروبەری شارەکە لەخۆدەگرێت.[٢٢] تیمەکە بۆ لێکۆڵینەوە چوونە گوندەکانی کالیفۆرنیا. گەشتەکەی گاربۆت لەگەڵ ھاوسەر بۆ بیچ بیچ لە ویلایەتی کالیفۆرنیا ئیلھامبەخش بوو بۆ دروستکردنی چیرۆکی ڕەسەنی تیرۆرکردنەکە لە نزیک دەریای سالتۆن. تیمەکە ویستویەتی جیھانی یارییە گەورەکانی شوێنە چۆڵەکان و لادێکانی باشووری کالیفۆرنیا بگۆڕن بۆ ژینگەیەکی یارییە وردەکان.[١٠] قەبارەکەی گەورەترە لە یارییەکانی پێشووی جیھانی کراوەی ڕۆکستار. گاربوت مەزەندە دەکات کە ژینگەی یارییەکە ئەوەندە گەورەیە کە جیھانەکانی سان ئەندرێس و جی تی ئەی ٤ و ڕێد دێد ڕیدێمپشن لەخۆبگرێت.[٢٣] بۆ ئەوەی لەگەڵ قەبارەی جیھاندا بگونجێت، تیمەکە دەستکاری بزوێنەری RAGE یان کرد بۆ باشترکردنی مەودای تیروپشکەکە.[١٧] بۆشایی گەورە و کراوەی یارییەکە وای کرد بتوانرێت فڕۆکە بچووکەکان بناسێنرێتەوە، کە بەھۆی بچووکی نەخشەکەوە لە جی تی ئەی ٤ لابراون.[٢٤] ھاوسەر ڕوونیکردەوە: ئێمە شوێنێکی گەورەمان دەویست کە یاریزانەکان بتوانن بە شێوەیەکی دروست بفڕن.[٢٥] بەرھەمھێنەری باڵا لێسلی بێنزیر ئاماژەی بەوەدا کە بۆ ئەوەی ناوچەیەکی «کۆن» لە لادێکان دروست نەکات، تیمەکە جیھانی یارییەکانیان بە گیانلەبەرە کێوییەکان پڕکردووە.[٢٦]
چیرۆک و کەسایەتی
[دەستکاری]یەکێک لە یەکەم ئامانجەکانی دیزاینی جی تی ئەی ٥ دروستکردنی چیرۆکێکی تاک یاریزان بوو کە لە دەوری سێ کارەکتەری سەرەکیدا دەسوڕایەوە. گاربۆت ھەستی بەوە کرد کە جیابوونەوەیەکی لەو شێوەیە لە پێکھاتەی سەرەکی یارییەکانی زنجیرەکە مەترسییە و تیمەکە نیگەران بوون لەوەی کە جیابوونەوە لە نەریتی ڕەسەنی زنجیرەی گەورەدزی ئۆتۆمۆبیل «ڕەنگە کاردانەوەی لێبکەوێتەوە». بیرۆکەی سەرەتایی ئەوە بوو کە لە ڕێگەی پاڵەوانە جیاوازەکانەوە سێ چیرۆکی جیاواز پێشکەش بکرێت. دواتر تیمەکە ئیلھامیان لە چەمکی چیرۆکی جی تی ئەی ٤ وەرگرتووە، کە دەتوانرێت ڕێڕەوی چیرۆکەکان بە درێژایی یارییەکە بەدیبھێنرێت. لە کۆتاییدا چەمکەکە پەرەی سەند و بوو بە سێ چیرۆکی بەیەکەوە گرێدراو کە لە نێوان ئەرکەکاندا تێکەڵ بوون.[٢٧] بەپێی وتەی بێنزیر، تیمەکە فۆرمولەی فرە کارەکتەری وەک «بەشێکی دانەبڕاو لە یاریکردن و پێکھاتەی گێڕانەوە» پەرەپێداوە[٢٦]
تەوەری سەرەکی چیرۆکەکە بریتییە لە بەدەستھێنانی پارە.[٢٨] کارەکتەرە سەرەکییەکانی ناو ئاستەکان ھەوڵدەدەن سامانەکانیان زیاد بکەن بە پلاندانان و جێبەجێکردنی دزی ئاڵۆز. تیمی پەرەپێدان سەرنجی لەسەر پارە بوو وەک وەڵامێک بۆ قەیرانی دارایی ٢٠٠٧–٢٠٠٨، چونکە کاریگەرییەکانی بووە ھۆی ئەوەی کارەکتەرە سەرەکییەکان بگەڕێنەوە بۆ ژیانێکی تاوانکاری.[٢٩] ھاوسەر ڕوونیکردەوە: «ئێمە ئەو ھەستەی دوای (دارایی) کەوتنەخوارەوەمان دەویست، چونکە (چیرۆکی یارییەکە) لە ڕووی بابەتییەوە باس لە دزەکانی بانک دەکات.»[٣٠] وەڵامێکی ئەرێنی بۆ قۆناغی «تری لەف کلۆڤەر»ی جی تی ئەی ٤ کە تێیدا نیکۆ بلەیک و ھاوکارەکانی بانکێک دەدزن، ھانی تیمەکەی دا بۆ پەرەپێدانی چیرۆکی یارییەکە کە سەنتەری دزییە.[٣١] ھاوسەر وتی کاتێک ئەرکی سێ گەڵا کلۆڤەر ھاتە دی، تیمەکە لە باشترین ئاستی خۆیاندا نەبوون لە دزییە سەرنجڕاکێشەکاندا، و دەیانویست ئەوە بەدەستبھێنن لە یاری جی تی ئەی ٥.[٣٢]
لەم یارییەدا یاریزانەکان سێ کارەکتەر کۆنتڕۆڵ دەکەن: مایکل دی سانتا، فرانکلین کلینتۆن و ترێڤەر فیلیپس. تیمەکە مۆدێلێکی پاڵەوانیان بۆ ھەر کارەکتەرێک پێشبینی کرد. مایکل نوێنەرایەتی تەماحی خۆی دەکات، فرانکلین خۆپەرستە و ترێڤەریش شێتە. ھاوسەر ھەستی کرد کە مایکل و ترێڤەر بۆ پێکەوەبوون نووسراون، ترێڤەر «وەک تاوانبارێکە کە ھەندێک جار دەیەوێت کوڕێکی باش بێت» لەگەڵ مایکل، ھەروەھا «کوڕێکی شێتە و بەڵام دووڕوو نییە» کاتێک بە تەنیایە.[١١] ئەو پێی وابوو بوونی سێ کارەکتەری سەرەکی یارمەتیدەر بووە بۆ ئەوەی چیرۆکەکە بەرەو کەشێکی ڕەسەنتر بگوازرێتەوە. لە وەشانی پێشوودا پاڵەوانەکە تاوانبارێکی بەدبەخت بوو کە ھەوڵی بەدەستھێنانی پارەی دەدا، بەڵام وەشانی پێنجەم بەو شێوەیە نەبوو. نێد لۆک ڕۆڵی مایکل و شۆن فۆنتێنۆت ڕۆڵی فرانکلین و ستیڤن ئاگ ڕۆڵی ترێڤەری گێڕا. فۆنتێنۆت سەرەتا لە ڕێگەی ھاوڕێکەی دی جی پووەوە ئاگاداری نواندن بوو کە کاری لەسەر مۆسیقای سان ئەندرێس کردبوو و بەشدار بوو لە بەرھەمھێنانی مۆسیقای یاری جی تی ئەی ٥.[٣٣]
کاتێک پەیوەندی بە نێد لۆکەوە کرا سەبارەت بەو ڕۆڵە، سەرەتا نەیویستووە ڕۆڵ بگێڕێت، چونکە ڕۆڵەکەی لە یارییەکی ڤیدیۆییدا دەگێڕدرێتەوە. دوای خوێندن و وەرگرتنی زانیاری زیاتر لەسەر ئەم بابەتە، ئەوکات حەزی لێ بوو. ئاماژەی بەوەشکردووە، "یەکسەر بڕیار لەسەر زنجیرەکە نادەم و پێیدا دەچمەوە.[٣٣] لە قۆناغە سەرەتایییەکانی تاقیکردنەوەکەدا، ستیڤن ئاگ کەمێک ماددەی کیمیای لە زنجیرەی نێوان خۆی و نێد لوک بەکارھێنا، کە ھەستی کرد یارمەتیان داوە باشتر ڕۆڵەکانیان بگێڕن[٣٤] ڕوونیکردەوە، "کاتێک من و [لۆک] چووینە ناو ژوورێک پێکەوە، ئەوا شتێکمان پێ بوو کە ئەوەش ماددەی ھۆشبەرە بۆ باشتر ڕۆڵبینین.
ئەکتەرەکان لە ساڵی ٢٠١٠ دەستیان بە کارکردن کردووە.[٣٣] ئەو دیمەنانەی کە کارەکتەرەکان لەناو ئۆتۆمبێلەکەدا دانیشتوون و قسە دەکەن، لە ستۆدیۆکەدا وێنەیگیراون.[٣٥] بەو پێیەی ئەکتەرەکان دیالۆگ و جووڵەکانیان لەسەر شانۆ تۆمار دەکرد، ھیچ جیاوازییەکیان لەگەڵ نواندن لە ڕۆڵی فیلم یان تەلەڤیزیۆنیدا نەدەبینی. دیالۆگەکانیان بە شێوەیەک نووسرابوو کە نەیاندەتوانی بە شێوەیەکی بێ ئامادەکاری قسە بکەن؛ بەڵام ھەندێک جار بە ڕەزامەندی دەرھێنەر گۆڕانکاری بچووکیان لە ڕۆڵەکانیاندا دەکرد. وەک ئامادەکارییەک بۆ ڕۆڵی مایکل، نێد لۆک کێشی ٢٥ کیلۆگرام (١١ کیلۆگرام)ی زیادکرد و دەستیکرد بە لێکۆڵینەوە لە یارییەکانی پێشووی ڕۆکستار، کە لە یاری جی تی ئەی ٤ دەستیپێکرد. ئەو کارەکتەری مایکل بە تێکەڵەیەک لە ڕۆڵی ھیو بیومۆنت وەک وارد کلیڤەر لە زنجیرەی ئەمریکی «جێی بھێڵە بۆ بیڤەر» (١٩٥٧–١٩٦٣) و ڕۆڵی ئال پاچینۆ وەک تۆنی مۆنتانای لە فیلمی سکارفەیس لە ساڵی ١٩٨٣ زانی.
ستیڤن ئاگ ھەستی کرد کە کارەکتەری ترێڤەر بە تێپەڕبوونی کات گەشە دەکات. وتی: «ئەو نوانس و تایبەتمەندییە کارەکتەرانەی کە دەست دەکەن بە دەرکەوتن -- (وەک) شێوازی ڕۆیشتن، شێوازی قسەکردن، شێوازی کاردانەوە، بە دڵنیایییەوە گەشەکردنی (کارەکتەری) خۆی بە درێژایی یارییەکە نیشان دەدات.» شۆن فۆنتێنۆت ھەستی بەوە کردووە کە گەورەبوون لە باشووری لۆس ئەنجلۆس و بەرکەوتنی بە بازرگانیکردن بە ماددە ھۆشبەرەکان و کولتوری باندەکانەوە وێنەی ئەو لە فرانکلین پشتڕاست دەکاتەوە. ناوبراو لە چاوپێکەوتنێکدا ئاماژەی بەوە کردووە کە «پێشتر ژیانی ئەوم ژیاوە». . . «ئەو بە ماددە ھۆشبەرەکان و تاوان و ژیان لەگەڵ خاڵۆزاکەی دەورە دراوە - ھەروەھا وتی کە من لەگەڵ داپیرەم ژیام - بۆیە ئاشنابوونێکی زۆرمبۆ کارەکتەری نەبووە.» بەھۆی ئەوەی لە دوای فیلمی واش لە ساڵی ٢٠٠١ وەک ئەکتەر کاری نەکردووە، داوای ئامۆژگاری لە لۆک و ئاگ کردووە بۆ ئەوەی تواناکانی لە نواندندا وردتر بکاتەوە.
دیزاینی یاریکردن
[دەستکاری]بیرۆکەی فرە پاڵەوانێتی جی تی ئەی ٥ پێشبینی کرابوو بۆ باشترکردنی زنجیرەی شێوازی دزینی ئؤتۆمۆبیل. تیمەکە بەدوای داھێناندا دەگەڕا لە چیرۆکگێڕانی یارییەکەدا و نەیاندەویست پێکھاتەی ناوەکی یارییەکە ڕووبەڕووی کەمی گەشەکردن بێتەوە.[٣٦] ھاوسەر دەڵێت: ئێمە نەماندەویست ھەمان شت دووبارە بکەینەوە کە پێشتر کردبوومان.
تیمی پەرەپێدان درکی بەوە کرد کە یاریزانەکان ئازادی زیاتر ئەزموون دەکەن کاتێک سێ کارەکتەر لە کاتی ئەرکەکاندا کۆنتڕۆڵ دەکەن. عیمران سەروەر، دیزاینەری باڵای شانۆ ھەستی بەوە کرد کە یاریزانەکان بەم شێوەیە مانۆڕی ستراتیژی زیاتریان دەبێت. نموونەی سیناریۆیەکی شەڕکەری ھێنایەوە کە مایکل لە بنکەیەکی قەناس بەدەستەکان دادەنرێت بۆ ئەوەی ترێڤەر بپارێزێت، ترێڤەر ھێرش دەکاتە سەر شوێنی دوژمن، فرانکلین لایەنی (دواوە) دەگرێت.[٣٧] لێسلی بێنزییەر ھەستی بەوە کرد کە گۆڕینی کارەکتەرەکان ئاسانکاری دەکات بۆ ئەوەی بە ئازادی نەخشەی یارییەکە و یاریکردنی ئەرکی ھێڵی یارییەکە بگەڕێت، بەم شێوەیە ڕێگای دوور و درێژ بۆ گەیشتن بە خاڵی دەستپێکی ئەرکێک لەناو دەبات. بەپێی وتەی بێنزیر، یاریزانان لەوانەیە «بە تەواوی نەخشەکەدا بگەڕێن بەبێ ئەوەی خەمی پاشەکشەی درێژخایەنیان ھەبێت».[٢٦] ھاوسەر ئاماژەی بەوە کردووە کە بەکارھێنانی ئەم میکانیکە لە کاتی ئەرکەکاندا ڕێگری دەکات لە لێخوڕینی درێژ.[١٧] تیمەکە ناوەڕۆکی ئەرکی داینامیکی لە سەرانسەری جیھانی کراوەدا جێبەجێ کرد، تایبەتمەندییەک کە لە ڕێد دێد ڕیدێمپشن قەرز کراوە. ئەرکە داینامیکییەکان خۆیان پیشان دەدەن کاتێک یاریزانەکان بە جیھانی کراوەدا دەگەڕێن و لەوانەیە ئۆتۆمۆبیلێکی ئاسایشی پڕ پارە ڕابگرن یان وازی لێبێنن
تیمەکە پێداچوونەوەی بە میکانیکی تەقەکردن و لێخوڕینی یارییەکەدا کرد بۆ ئەوەی لەگەڵ ستانداردە ھاوچەرخەکاندا بگونجێت. پێشوازی گشتی لە یارییەکانی پێشووی تیمەکە (وەک جی تی ئەی ٤, ڕێد دێد ڕیدێمپشن, و ماکس پەین ٣) لە کاتی پەرەپێداندا لەبەرچاو گیرا.[٣٨][٣٩][٤٠] تیمەکە سیستەمی پاراستنی ڕێد دێد ڕیدێمپشنی باشتر کرد بە زیادکردنی خێرایی چوونە ژوورەوە و دەرەوەی خۆپارێزی. سەبارەت بە میکانیکی ئۆتۆمبێلە دەستکاریکراوەکان، ھاوسەر ھەستی کرد کە یارییەکە لەژێر کاریگەری کایەی ڤیدیۆیی پێشبڕکێ دایە و دەستکاری میکانیکی لێخوڕینی ھاوشێوەی جی تی ئەی ٤ کردووە.[١٧]
بەرھەمھێنانی مۆسیقا
[دەستکاری]یاری جی تی ئەی ٥ بۆ یەکەم یاری زنجیرەکەی مۆسیقای ئەسڵی بەکارھێنا.[٤١] ئیڤان پاڤلۆڤیچ سەرپەرشتیاری مۆسیقا بیرۆکەی دروستکردنی نمرەی ڕەسەنی بە «ترسناک» وەسف کرد، چونکە بۆ یاری گراند تیفت ئۆتۆ بێ وێنە بوو.[٤٢] وەک زۆربەی یارییەکانی پێشووی زنجیرەکە، ئەم ناونیشانە گۆرانییە مۆڵەتپێدراوەکانی بەکارھێناوە کە لە ڕادیۆکانی ناو یارییەکەدا دەژەنرێن. پاڤلۆڤیچ ھیوای خواست کە «نمرەی ئەسڵی» بەکارھێنانی مۆسیقای مۆڵەتپێدراو زیاد بکات نەک کەم بکاتەوە. ھەروەھا باسی لە ھاوسەنگی نێوان «دەق و گرژییە ژینگەیییەکان» و دەدای لە یارییەکەدا کرد. بۆ کارکردن لەسەر نمرەی ئەسڵی، ڕۆکستار ھاوکاری لەگەڵ فیلمەکانی ئۆڵچیمیست، ئۆھ نۆ و تەنجیرن دریم کرد لەگەڵ ودی جاکسۆن کە پێشتر کاریان لەسەر نمرەکانی یارییەکانی ڕێد دێد ڕیدیمپشن و بلاک لۆس ئانجلەس و ماکس پەین ٣ کردبوو.[٤٣] تیمی دروستکەران لە ماوەی چەند ساڵێکدا ھاوکاریان کرد بۆ دروستکردنی زیاتر لە بیست کاتژمێر مۆسیقا کە بەشدارە لە ھەردوو ئەرکەکانی یارییەکە و داینامیکی یاریکردن لە دۆخی تاک یاریزان و فرە یاریزاندا.[٢٥][٤٤]
لە سەرەتای پەرەپێدان، پێش ئەوەی دەست بە کارکردن لەسەر نمرەی ئەسڵی بکەن، تیمی مۆسیقا وەشانی سەرەتایی یارییەکە پیشاندرا. زۆربەی کارەکانیان دوای قۆناغەکانی تەواوبوون تەواو بوو، بەڵام بەردەوام بوون لە ئاوازدانان تا وەشانی کۆتایییان پێشکەش کرد. ئەندامی دامەزرێنەری کایەی تانجیرن دریم، ئێدگار فرۆس سەرەتا ئۆفەرێکی بۆ بەرھەمھێنانی مۆسیقا بۆ یارییەکی ڤیدیۆیی ڕەتکردەوە؛ بەڵام دوای ئەوەی بردیان بۆ ستۆدیۆ و یارییەکە پیشاندرا، سەرسام بوو بە قەبارە و سروشتی سینەمایی و بیرۆکەکەی گۆڕی. ئێدگار فیرۆز لە ھەشت مانگی یەکەمدا ٦٢ کاتژمێر مۆسیقای بەرھەمھێنا.[٤٢] لەگەڵ تانجرین دریم لە نەمسا تۆماری کردووە، بەڵام زۆربەی کارەکانی لە ستۆدیۆی جاکسۆن لە ئەمریکا ئەنجامدراوە، کە ئەلکیمیاست و ئەویش تۆماریان کردووە.
ڕۆڵی سەرەتایی ودی جاکسۆن دابینکردنی مۆسیقا بوو بۆ ئەرکەکانی تیرۆرکردن، و ئیلھامەکەی لە ھونەرمەندەکانی وەک مەریخ ڤۆڵتا و شاژنەکانی سەردەمی بەرد وەرگرتووە. کاتێک زانی تیمەکە لە کارەکانی یەکترەوە بنیات بنێن، نیگەران بوو لەوەی کە بەرھەمی کۆتایی لەیەکتر جیا ببێتەوە؛ بەڵام دوای ئەوەی کارەکانی لەگەڵ تیمەکەدا باسکرد، سەرسام بوو، بەتایبەتی بە بەشدارییەکانی ئێدگار فرۆس. جاکسۆن دەڵێت: ئێدگار مۆسیقای پەرەپێدا و کردی بە شتێکی دیکە.[٤٢] ئێدگار فرۆس دەنگە فانکەکانی لەگەڵ کاریگەرییەکانی مۆسیقای ھیپ ھۆپی جاکسۆن تێکەڵ کردووە. پاشان فرۆس و جاکسۆن کارەکانیان نارد بۆ یاری ئۆڵچیمیست و ئۆھ نۆ، کە بە شێوەیەکی زۆر نموونەیان وەرگرت. ڕۆژنامەی کیمیاکار دەڵێت: «ئێمە نموونەمان دەگرت، پارچەیەک لێرەوە، پارچەیەک لەوێوە.» . . شتەکانمان ھەڵدەگرت، چەقاندمان. «پاشان ئەو ڕێگایانەمان گرتەبەر کە کاریان دەکرد و ھەمووان کەوتنە ناوییەوە و چین چینیان لەسەر کرد». پاشان بوو بە دیجیی و دروستکراوەکانی تیمەکەی تێکەڵ کرد و لەگەڵ یارییەکەدا ھاوتا کرد. پاڤلۆڤیچ بە تەحەدای زانی «چۆن نووەتەی گۆرانییەکە وەک گۆرانییەکانی ھیپ ھۆپ و ڕۆکی ڕادیۆکە نەچێت، بەڵکو شتێکی تایبەتە بە نمرەکە».
بڵاوکردنەوە
[دەستکاری]لە کاتی پەیوەندییەکدا لەگەڵ ستراوس زێلنیک بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای تەیک-توو ئینتەرەکتیڤ سەبارەت بە جی تی ئەی ٥ لە ئەیلوولی ٢٠٠٩، پرسیاری لێکرا سەبارەت بە یاری داھاتووی ئەم فرەنچایزە، ئەویش وەڵامی دایەوە، "ناچین ڕایبگەیەنین، ناچین". بۆ ئەوەی ڕای بگەیەنین کەی ڕای دەگەیەنین."[٤٥] لە مانگی نۆڤەمبەردا ھاوسەر لەگەڵ ڕۆژنامەی تایمز قسەی کرد سەبارەت بە کارەکانی لەسەر زنجیرەکە و پرۆسەی یاری داھاتووی گراند تیفت ئۆتۆ. ئەو پلانەکانی خۆی بۆ نووسینی سیناریۆیەکی ھەزار لاپەڕەیی خستەڕوو و وتی، لە کاتی دروستکردنی یارییەکی نوێدا، تیمەکە بەزۆری شارێک دروست دەکات و دواتر کاستی سەرەکی دروست دەکات.[٤٦][٤٧] لە مانگی تەمموزی ٢٠١٠ کۆمپانیای ڕۆکستار نۆرس حەوت ھەلی کاری پەیوەست بە نازناوێکی نوێی ڕاگەیاند. کۆمپانیاکە ویستویەتی ھونەرمەندەکانی ژینگە، پرۆگرامەری فیزیا و ئەنیمەیشنی کارەکتەرەکان بەکرێ بگرێت – ڕیکلامەکانی ئەم دوایییە داوای ئەو کەسانەیان دەکرد کە «ئەزموونی پیشەیییان ھەیە لە دروستکردنی یارییەکی ئەکشنی کەسی سێیەم». ڕۆژنامەنووسان نووسیویانە کە پێڕستی کارەکان ئاماژەیە بۆ بوونی یاری جی تی ئەی V[٤٨] لە مانگی حوزەیرانی ٢٠١١، سەرچاوەی بێناو کە وادیارە نزیکە لە گەشەپێدەرانەوە بە گەیمسپۆتیان وتووە کە ناونیشانەکە «لە کاردایە»، لەگەڵ ئەگەری وادەی بڵاوکردنەوەی ساڵی ٢٠١٢.[٤٩]
کۆمپانیای ڕۆکستار گەیمز بۆ یەکەمجار لە ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ بوونی یارییەکەی پشتڕاستکردەوە، لە ڕاگەیاندراوێکدا لە ماڵپەڕی فەرمی خۆی و تویتەر.[٥٠] نرخی پشکی کۆمپانیای تک تو ئینتەرئەکتیڤ بە ڕێژەی لەسەدا حەوت بەرزبووەتەوە.[٥١] ڕۆژنامەنووسان دەڵێن ئەم ڕاگەیاندنە پێشبینییەکی بەرچاوی لەنێو پیشەسازی یاریکردندا دروست کردووە، و قەرزاری گرنگی کولتووری زنجیرەکەن.[٥٢][٥٣][٥٤] یارییەکە ڕێکەوتی سەرەتایی پێشبینیکراوی خۆی لە مانگی ئازار-ئایار ٢٠١٣دا نەگەیشت. تا ٣٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ پۆستەری بانگەشەکردن لە ئینتەرنێتدا بڵاوبووەتەوە و لیستی فرۆشیارانی ڕێکەوتی پێشبینیکراوی بڵاوکردنەوەی دزەپێکرابوو.[٥٥][٥٦] ڕۆکستار لەو ڕۆژەدا ڕای گەیاند کە بڕیارە یارییەکە وەرزی دووەمی ساڵی ٢٠١٣ بڵاوبکرێتەوە، ھەروەھا کۆمپانیاکە لە ٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ دەست بە وەرگرتنی داواکاری پێشوەختە دەکات.[٥٧]
لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣ کۆمپانیاکە ڕای گەیاند کە وادەی بڵاوکردنەوەی پاڵنراوەتەوە بۆ ١٧ی ئەیلوولی ٢٠١٣. ڕۆکستار لە بەیاننامەیەکی ڕۆژنامەوانیدا وتی: تەنھا پێویستی بە کەمێک کاتێکی زیاترە بۆ ئەوەی بگاتە ستانداردەکانمان.[٥٨] لە ٢٣ی ئابدا باس لەوە کرا کە ھەندێک لە بەکارھێنەرانی پلەیستەیشن ٣ی ئەورووپی کە پێشوەختە داواکاری جی تی ئەی ٥ یان کردووە توانیویانە بەشێک لە یارییەکە دابەزێنن، لەوانەش تراکی دەنگی و ھەندێک دیالۆگی کارەکتەرەکان.[٥٩][٦٠] سۆنی فایلەکانی پێش داواکردنی لە تۆڕی پلەیستەیشنی ئەورووپای لابرد و داوای لێبوردنێکی فەرمی لە ڕۆکستار و ھەوادارانی بڵاوکردەوە، بەڵام وردەکارییەکانی یارییەکە دواتر لەو ڕۆژەدا و لە ڕۆژانی دواتردا دزەپێکرا.[٦١][٦٢] لە وەڵامدا کۆمپانیای ڕۆکستار ڕای گەیاند کە «زۆر بێھیوا بووە لەو دزەپێکردن و سپۆیلەرانەی کە پێش بڵاوبوونەوەی یارییەکە بڵاوکراونەتەوە»[٦٣] یارییەکە لە ١٠ی تشرینی یەکەم لە ژاپۆن بڵاوکرایەوە.[٦٤] لە ئی تری ٢٠١٤, دووبارە بڵاوکردنەوەی یارییەکە پشتڕاستکرایەوە بۆ کۆمپیوتەر و پلەیستەیشن ٤ و ئێکس بۆکس یەک.[٦٥] وەشانی کۆمپیوتەر کە لە سەرەتادا بڕیار بوو لە ھەمان کاتدا لەگەڵ وەشانی کۆنسۆڵەکاندا بڵاوبکرێتەوە، سێ جار دواکەوت: سەرەتا بۆ ٢٧ی ١ی ٢٠١٥،[٦٦] پاشان بۆ ٢٤ی ئازار،[٦٧] و دیسانەوە بۆ ١٤ی نیسان.[٦٨] بەپێی زانیارییەکانی ڕۆکستار، وەشانی کۆمپیوتەر پێویستی بە کاتێکی زیاتری پەرەپێدان ھەبووە. وەشانی پلەیستەیشن ٥ و ئێکس بۆکس سیریز ئێکس و سیریز ئێس لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ڕاگەیەندرا بۆ بڵاوکردنەوەی لە نیوەی دووەمی ساڵی ٢٠٢١ کە پێشکەوتنی تەکنیکی و کارایی لەخۆدەگرێت.[٦٩]
بانگەشەکردن
[دەستکاری]یارییەکە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە ڕێگەی ڤیدیۆ ترەیلەر و کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانییەوە خرایە بازاڕەوە. لە ٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١١، دوای ھەفتەیەک لە ڕاگەیاندنەکەی، یەکەم ترەیلەری یارییەکە بڵاوکرایەوە. ترەیلەرەکە لەلایەن مایکلەوە گێڕدراوەتەوە و جیھانێکی کراوەی تێدایە کە گۆرانی "Ogdens' Nut Gone Flake" لەلایەن گرووپی ڕۆکی ئینگلیزی سمۆڵ فەیسسەوە دانراوە.[٧٠] ھەمان ڕۆژ بەیاننامەیەکی ڕۆژنامەوانی بڵاوکرایەوە کە جیھانی یارییە بێبەرامبەرەکان لە باشووری کالیفۆرنیا و لۆس ئەنجلۆس بەڕێوەدەچێت.[٧١] دوای نزیکەی ساڵێک، گەیم ئینفۆرمەر بەرگی گۆڤارەکەی لە کانوونی دووەمی ٢٠١٢ تەرخان کرد بۆ جی تی ئەی ٥.[١٧] ڕۆکستار پلانی دانابوو لە ٢ی تشرینی دووەمدا دووەم ترەیلەری بانگەشەیی بڵاوبکاتەوە؛ بەڵام زریانی ساندی کە کارەبای ئۆفیسەکانی ڕۆکستاری لە نیویۆرک کوژاندەوە، کێشەی لەگەڵ ترەیلەرەکەدا دروست کرد.[٧٢] دواجار ترەیلەرەکەی لە ١٤ی تشرینی دووەم بڵاوکرایەوە، کە چیرۆکەکە و کارەکتەرە سەرەکییەکانی ناساند و گۆرانی «سکێڵتنس»ی مۆسیقاژەنی ئەمریکی ستیڤی وەندەری تێدابوو.[٧٣]
بۆ پەردەلادان لەسەر ھونەری بەرگەکە، ڕۆکستار گرێبەستی لەگەڵ ھونەرمەندان کرد بۆ نیگارکێشانی دیوارەیەک لە مانھاتن لە ٣١ی ئازاری ٢٠١٣،[٧٤] دواتر کارە ھونەرییە دیجیتاڵییەکان لە ٢ی نیسان بڵاوکرایەوە.[٧٥] لە یەکەمین کارە ھونەریدا مۆدێلێکی ئینگلیزی بە ناوی شێلبی وێلیندەر لە کەنار دەریایەکدا وێنەیەکی سێڵفی دەگرێت و قژی شۆخ بووە.[٧٦] سێ ترەیلەر لە ٢٦ی نیسان بڵاوکرانەوە کە ھەریەکەیان تیشکیان خستە سەر یەکێک لە کارەکتەرە سەرەکییەکان. گۆرانییەکانی " ڕادیۆ گاگا " لەلایەن تیپی ئینگلیزی "Queen, Hood Gone Love It" لەلایەن ڕاپەری ئەمریکی جەی ڕۆک و "Are You Sure Hank Done It This Way" لەلایەن مۆسیقاژەنی ئەمریکی وایلۆن جێنینگز لە ترەیلەرەکانی مایکل، فرانکلین بەکارھێنران و ترێڤەر، بە ڕێککەوت.[٧٧]
لە ترەیلەرەکەدا کە لە ٩ی تەممووزدا بڵاوکرایەوە، یەکەم وێنەی یارییەکە پیشاندرا؛ کە بریتی بوو لە میکانیکی وێنەگرتن و لێخوڕین و توانای گۆڕینی دەستبەجێ لە نێوان کارەکتەرەکاندا.[٧٨] گراند تیفت ئۆتۆ ئۆنلاین بۆ یەکەمجار لە ترەیلەری بڵاوکراوەدا نمایشکرا و لە ١٥ی ئاب پەردەی لەسەر لادرا. لە ڤیدیۆکەدا چالاکییەکانی وەک دزیکردن لە بانک، دزی بچووک، شێوازی یاری «لاسایی»، کڕینی موڵک و پاسکیلسواری تێدابوو.[٧٩][٨٠] دوایین ترەیلەری پێش بڵاوکردنەوەی لە ٢٩ی ئاب بڵاوکرایەوە کە ڕیکلامێکی تەلەڤیزیۆنی بوو.[٨١] لەم ترەیلەرەدا گۆرانی "Sleepwalking" لەلایەن گرووپی ئەمریکی (چەین گانگ) لە ساڵی ١٩٧٤ بەکارھاتووە.[٨٢]
ھەروەھا ستراتیژی مارکێتینگی ڤایرۆسی بەکارھێنرا بۆ ناساندنی یارییەکە. سەردانیکەرانی ماڵپەڕی بەرنامەی ئیپسیلۆن – کە کولتێکی ئایینی خەیاڵییە لە گەردوونی ئۆتۆمبێلی دزی گەورەدا – دەرفەتیان پێدرا ناویان تۆمار بکەن بۆ ئەو گرووپە. دوای پڕکردنەوەی فۆڕمی ئەندامێتی ئۆنلاین، دەرکەوت کە سایتەکە بانگەوازێکی ھەڵبژاردن بووە بۆ ئەوەی پێنج کەس وەک ئەندامی کولتی خەیاڵی لە یارییەکەدا دەربکەون.[٨٣][٨٤] ماڵپەڕی فەرمی یاری جی تی ئەی ٥ لە ١٣ی ئابی ٢٠١٣ دیزاین کرایەوە بۆ پێشبینیکردنی چالاکییەکان و شوێنەکانی جیھانی کراوە و چیرۆکی کارەکتەرە سەرەکییەکان.[٨٥] زانیاری زیاتر لە ٢٤ی ئاب،[٨٦] ٦ی ئەیلوول،[٨٧] و ١٣ی ئەیلوول لە ماڵپەڕەکەدا بڵاوکرایەوە.[٨٨]
بۆ پێش فرۆشتنی بەرھەمەکان، کۆمپانیای ڕۆکستار ھاوبەشی لەگەڵ چەندین فرۆشگای تاکەکەسی کرد بۆ پێشکەشکردنی چاپی تایبەتی یارییەکە. «چاپکردنی تایبەت» پاکەتێکی تایبەت و نەخشەی یاری و کۆدێک لەخۆدەگرێت بۆ کردنەوەی ناوەڕۆکی زیادە لە دۆخی تاک و فرە یاریزاندا.[٨٩] بڵاوکەرەوەکە لەگەڵ کۆمپانیای سۆنی یەکگرتوو بوون بۆ بڵاوکردنەوەی کۆنسۆڵێکی پلەیستەیشن ٣ بە قەبارەی ٥٠٠ گێگابایت کە کۆپییەکی یارییەکە و ئەندامێتی تاقیکردنەوەی ٣٠ ڕۆژە لە خزمەتگوزاری تۆڕی پلەیستەیشن و جووتێک ھێدفۆنی مارکەی جی تی ئەی ٥ لەخۆدەگرێت.[٩٠] ھەموو کڕینەکانی پێشوەختەی یارییەکە ڕێگەی بە کڕیارەکە بەخشی دەستی بگات بە فڕۆکەی ئەتۆمیک بلیمپ لە یارییەکەدا. گەیمستۆپ تیروپشکێکی بانگەشەیی ئەنجامدا کە ئۆتۆمبێلێکی وەرزشی ڕاستەقینەی براڤادۆ بانشی (ھاوتای یاریکردنی SRT Viper)ی بەخشی. ڕۆکستار لەگەڵ گومرگی وێست کۆست ھاوکاری کرد بۆ دروستکردنی ئەم پێڕاگوێزە.[٩١]
دوای ماوەیەکی کەم لە بڵاوبوونەوەی یارییەکە، ئەپی ئایفرووت بۆ ئامێرەکانی ئای ئۆ ئێس بڵاوکرایەوە. ڕێگە بە یاریزانەکان دەدات ئۆتۆمبێلەکان بەپێی خواستی خۆیان دابنێن، تابلۆی ئۆتۆمبێل بە خواستی خۆیان دروست بکەن و فێڵی نوێ فێری سەگی فرانکلین بکەن کە چۆپ چوک دەکەن کە توانا زیادەکانی ناو یارییەکە دەکاتەوە.[٩٢] دوای دەستپێکردنی، ھەندێک لە بەکارھێنەران کێشەیان لە پەیوەندیکردن بە سێرڤەرەکانی ئەپەکەدا ڕاگەیاند.[٩٣] ئەم کێشانە بە نوێکردنەوەیەک لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٣ چارەسەر کران.[٩٤] ئایفروت لە ٢٩ی تشرینی یەکەم بۆ ئەندرۆید[٩٥] و لە ١٩ی تشرینی دووەم بۆ ئامێرەکانی ویندۆز فۆن بڵاوکرایەوە.[٩٦]
دووبارە بڵاوکردنەوە
[دەستکاری]لێرە شتێکی باوەڕپێنەکراو ھەیە سەبارەت بە ڕاکردن بە کەسی یەکەم لەم جیھانەدا، ئەگەر سەیری دەستەکانی «تریڤۆر» بکەیت ئەوا تاتۆ دەبینیت، و دواتر پیسی ژێر نینۆکەکانی … پاشان لەگەڵ یەک کرتەیەکدا کەسی سێیەم ھەڵدەبژێریت و بەردەوام دەبیت.
وەشانی پێشکەوتوو بۆ کۆمپیوتەر و پلەیستەیشن ٤ و ئێکس بۆکس یەک زیادکردنی مەودای کێشان و پێکھاتە وردترەکان و ھاتوچۆی چڕتر و باشترکردنی کاریگەرییەکانی بەرگەھەوا و گیانلەبەرە کێوییەکان و ڕوەکی نوێ لەخۆدەگرێت.[٦٥] ئەم وەشانەی زیاتر لە ١٦٢ گۆرانی نوێی لە سەرانسەری وێستگەکانی ڕادیۆیی یارییەکەدا ھەبوو.[٩٧] یاریزانان دەتوانن پێشکەوتنی کارەکتەرەکانیان لە جی تی ئەی ئۆنڵاین بگوازنەوە بۆ سەکۆ نوێیەکان و چالاکییە تایبەتەکانی ناو یارییەکە و داشکاندن لە چەک و ئۆتۆمبێلەکاندا بەدەستبھێنن. لە دووبارە بڵاوکردنەوەدا، بژاردەیەکی نوێی بینینی کەسی یەکەم ھەیە.[٩٨] ڕۆب ئانێلسۆن، بەڕێوەبەری ئەنیمەیشنی ئەنیمەیشن ڕای گەیاند، لە کاتی پەرەپێدانی وەشانی پلەیستەیشن ٣ و بۆکس ٣٦٠دا بژاردەیەکی کەسی یەکەم لەبەرچاو گیراوە، بەڵام بانکی بیرگەی تاڕادەیەک بچووکی کۆنسۆڵەکان پێشتر گرژبوون، بەجۆرێک زیادکردنی ئەنیمەیشنی نوێی کەسی یەکەم ڕێگری لە ڕێندەرکردن کردووە، جیھان دەکرێتەوە سەروو. بە گوتەی نێڵسن، بەھۆی پێویستی گونجاندنی شەڕ لەگەڵ دیدگای جیاواز، دیدگای کەسی یەکەم پێویستی بە ھەوڵی زیاتر بوو بۆ پەرەپێدان نەک تەنھا گۆڕینی شوێنی کامێرا. چەکەکان بەرزکراونەتەوە بۆ ڕوونی بەرزتر و ئەنیمەیشنی نوێ زیادکراون، لەوانە لێدانی چەک و دووبارە بارکردنەوە و سویچ. نێڵسن دەڵێت: پێموایە تەنھا لەسەر ئەو چەکە سێ ھەزار ئەنیمەیشنمان کردووە.
وەشانی پلەیستەیشن ٤ تاچپادی دۆڵشۆک ٤ بەکاردەھێنێت بۆ گەشتکردن بە ھەڵبژاردەکانی کامێرا و بڵندگۆ بۆ یاریکردنی پەیوەندییە مۆبایلە زیرەکەکان[٩٩] لەکاتێکدا "Impulse Triggers"ی کۆنترۆڵکەری ئێکس بۆکس یەک[١٠٠] لەوانەیە ببێتە ھۆی شەڕ و پێکدادان لەکاتێکدا یاریزانەکان ئۆتۆمبێل بەکاردەھێنن[١٠١] وەشانی کۆمپیوتەرەکە تایبەتمەندی ڕۆکستار ئیدیتۆری تێدایە کە مۆنتاژکەرێکە و ڕێگە بە یاریزانەکان دەدات ڤیدیۆ کلیپی یارییەکەیان دروست بکەن. تایبەتمەندی "دایرێکتەر مۆد"ی تێدایە کە یاریزانەکان دەتوانن فیلم تۆمار بکەن لەگەڵ کارەکتەرە جیاوازەکان کە قسە دەکەن و کردارە جیاوازەکان بە ئارەزووی خۆیان ئەنجام دەدەن. یاریزانان دەتوانن کاتەکانی ڕۆژ و ڕێکخستنەکانی کەشوھەوا ڕێکبخەن و کۆدی فێڵکردن بەکاربھێنن بۆ دەستگەیشتن بە کاریگەرییە سینەمایییەکانی زیاتر. سویتێکی دەستکاریکردن ڕێگە بە یاریزانەکان دەدات کە تراکی دەنگ و نمرەی یارییەکە زیاد بکەن، و دەستیان بگات بە کاریگەرییە جۆراوجۆرەکانی قووڵایی مەیدان و فلتەر. ڕەنگە کارە تەواوەکان ڕاستەوخۆ لە یوتیوب باربکرێن و بەشداری پێشبڕکێکانی یانەی یارییەکانی ڕۆکستار بکەن.[١٠٢] دواتر وەشانی پلەیستەیشن ٤ و ئێکس بۆکس یەک لە ڕێگەی نوێکارییەکی بێبەرامبەرەوە ڕۆکستار ئێدیتەریان وەرگرت، کە تایبەتمەندی جۆراوجۆری وەک کاریگەری دەنگی بەرفراوان و کتێبخانەی شێوازی دەق لە سەرانسەری ھەر سێ پلاتفۆرمەکەدا زیادکرا.[١٠٣]
دەرھێنەری ھونەر ئارۆن گاربوت ڕای گەیاندووە، زیادکردنی کەسی یەکەم، وەشانی پێشکەوتووی بەھەمان شێوە نوێکردنەوەی گرافیکی بەخشیوە.[٩٩] ئۆتۆمبێلە ڕوخسارەکان تویکەکانی ناوەوەیان ھەیە لەوانە خێراییپێوەرەکانی زیاتر کارا، پێوەرەکانی سووتەمەنی و گڵۆپی دەستی سووکان لە داشبۆرد. بەپێی وتەی گاربۆت، تیمەکە کاریگەری نوێی گەردیلە و ڕووناکی زیادکردووە، «وەک مێشوولەی ئاگرین لە قەراغی شارەکان یان پیسبوونی ڕووناکی دەوروبەر بەسەر لۆس سانتۆس لە شەودا»، بەپێی ناونیشانی ڕێد دێد ڕیدێمپشن، ڕوەکی زیاتریان زیادکردووە بۆ «شکاندنی لێوارە ڕەقەکان.»] ھێڵی ڕاست” ھانی دا. ڕوەکی وەشانی ڕەسەن بە ھاوتای وردتر لە وەشانی پێشکەوتوودا گۆڕدرا. سیستەمی کەشوھەوای نوێکراوە وا دەکات لق و پۆپ و گەڵاکانی دارەکان بە شێوەیەکی واقیعی لە بادا ھەڵبفڕن. تیمەکە گژوگیایان بە درێژایی سیاج و دیوارەکان دانا و چیمەنیان لە زۆرێک لە کێڵگەکانی جیھانی کراوەدا دانا. پاشان گەڵا و بەرد و پاشماوەیان لەسەر چیمەنەکە چین چین کرد. سیستەمی نوێکردنەوەی Screen Space Occlusion (SSAO) کاریگەری نوێی گەردیلە و سێبەر و کەشوھەوا دروست دەکات، وەکو تەم و مژ و ڕەنگدانەوەی نیۆن لەسەر ئۆتۆمبێلەکان لە شەودا. ڕەنگە پیسبوونی ڕووناکی دەوروبەر لە شەودا لە لۆس سانتۆس لە کاتی کەشوھەوای ناخۆشدا نەمێنێت. قووڵایی مەیدانی داینامیکی سیستەمەکە بۆ تقلیدکردنی فۆکەسی ئۆتۆماتیکی کامێرا وێنەکان ڕوون و نەرم دەکات، ھەروەھا سێبەرە باشترەکان ڕەنگی نوێ لە پێکھاتەی پێست و زەویدا دەھێنێتە دەرەوە.
پەرەپێدانی سەرەتایی وەشانی کۆمپیوتەری کەسی شانبەشانی پلەیستەیشن ٣ و ئێکس بۆکس ٣٦٠ دەستی پێکرد، بەڵام بە گرنگیدان بە بڵاوکردنەوەی کۆنسۆڵەکان، پەرەپێدانی کۆمپیوتەر وەستا، بەڵام لە کۆتاییدا تیمەکە دەستیان بە پەرەپێدان کردەوە.[١٠٢][١٠٤] بەو پێیەی تیمەکە ھەر لەسەرەتاوە پلانی وەشانی کۆمپیوتەریان دانابوو، پێشتر بڕیاری تەکنیکییان دابوو بۆ ئاسانکاری پەرەپێدان، وەک پشتگیریکردنی کۆمپیوتەرەکانی ٦٤ بیتی و دایرێکت ئێکس ١١. بە پێچەوانەی وەشانی پلەیستەیشن ٣ و ئێکس بۆکس ٣٦٠ کە تیمی ھونەری دەبوو سەروەت و سامانەکان پاڵپێوە بنێن، وەشانی کۆمپیوتەریان بە کوالیتییەکی زۆر بەرز بەرھەم ھێنا بەبێ ئەوەی پێشبینی ڕێژەی پاڵەپەستۆی سەروەت و سامانەکان بکەن. ھەروەھا ئەم بڕیارە سەرەتاییانە یارمەتیدەر بوون لە پەرەپێدانی وەشانی پلەیستەیشن ٤ و ئێکس بۆکس یەک، بەھۆی ھاوشێوەی بیناسازی سیستەمەکەیان لەگەڵ کۆمپیوتەر. لێکچوونەکان یارمەتی تیمەکەیان دا کە دیمەن و تەکنەلۆژیاکان لە وەشانی کۆمپیوتەردا بەرزتر بنێن. تیمی پەرەپێدانی کۆمپیوتەر پێکھاتبوو لە ئەندامانی تیمی سەرەکی و پسپۆڕانی کۆمپیوتەر لە ستۆدیۆکانی تری ڕۆکستار کە جی تی ئەی ٤, ماکس پەین ٣, و لا نۆیر یان گواستبووەوە بۆ کۆمپیوتەر. تایبەتمەندی پێشنیارکراوی کۆمپیوتەر بریتییە لە یاریکردن بە ڕوونی ٢٠٨٠ پی بە ٦٠ ئێف پی ئێس لە چرکەیەکدا. تیمی پەرەپێدان پێشنیاری ٦٠ ئێف پی ئێسیان کرد لە چرکەیەکدا وەک پێوەرێکی گونجاوی کارایی. ھەروەھا وەشانی کۆمپیوتەر پشتگیری لە ڕوونی فۆڕ کەی و چوارچێوەی بێ سەرپۆش دەکات. تیمەکە بڕیاریدا یاریزانەکان ھەڵبژێرن بۆ ڕێکخستنی یارییەکە بەپێی تایبەتمەندییە تاکەکەسییەکانی سیستەمەکەیان. یاریزانەکان دەتوانن مەودای کێشانی LOD، فلتەرکردنی ناھاوسەنگ، کاریگەرییە گرافیکییەکان و ھتد ڕێکبخەن. خلیسکەری چڕی دانیشتووان کاریگەری لەسەر چڕی پیادە سەر شەقامەکان و ئۆتۆمبێلەکانی سەر ڕێگاکان ھەیە.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ French، Michael (3 October 2013). «Inside Rockstar North – Part 1: The Vision». Develop. Intent Media. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 4 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|date=
(یارمەتی) - ^ French، Michael (4 October 2013). «Inside Rockstar North – Part 2: The Studio». Develop. Intent Media. لە ڕەسەنەکە لە 4 October 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 6 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Rockstar North (17 September 2013). Grand Theft Auto V (PlayStation 3 and Xbox 360) (1.0 ed.). Rockstar Games. Level/area: Credits.
- ^ French، Michael (5 October 2013). «Inside Rockstar North – Part 3: The Tech». Develop. Intent Media. لە ڕەسەنەکە لە 7 October 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 6 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Dyer، Mitch (25 August 2013). «Grand Theft Auto V Has Gone Gold». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 25 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 27 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Sinclair، Brendan (1 February 2013). «GTA V dev costs over $137 million, says analyst». GamesIndustry.biz. لە ڕەسەنەکە لە 4 February 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 9 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ McLaughlin، Marty (8 September 2013). «New GTA V release tipped to rake in £1bn in sales». The Scotsman. Johnston Press. لە ڕەسەنەکە لە 7 March 2016 ئەرشیڤ کراوە. لە 9 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Bertz، Matt (16 November 2012). «Grand Theft Auto V Reader Q&A». Game Informer. GameStop. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە 18 November 2012 ھێنراوە.
GTA V uses the same Natural Motion Euphoria animation engine that powered GTA IV, Red Dead Redemption, and Max Payne 3.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|date=
(یارمەتی) - ^ Morgan، Thomas (17 September 2013). «Face-Off: Grand Theft Auto 5». Eurogamer. Gamer Network. لە ڕەسەنەکە لە 17 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 13 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا ب Bernstein، Joseph (13 August 2013). «"Way Beyond Anything We've Done Before": Building the World of "Grand Theft Auto V"». BuzzFeed. لە ڕەسەنەکە لە 15 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا Gifford، Kevin (14 November 2012). «GTA 5 writer explains the decision to develop for current gen consoles». Polygon. Vox Media. لە ڕەسەنەکە لە 17 November 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Philips, Tom (2 July 2013). "Rockstar confirms Grand Theft Auto 5 comes on two Xbox 360 discs, has mandatory install, more". Eurogamer. Gamer Network. Archived from the original on 4 July 2013. Retrieved 12 September 2013.
- ^ Jayne، Jeremy (14 April 2015). «GTA 5 PC 7 Disc Unboxing». GameSpot. CBS Interactive. لە ڕەسەنەکە لە 17 April 2015 ئەرشیڤ کراوە. لە 6 April 2016 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Scullion، Chris (2 July 2013). «GTA V: 'Only negligible difference between 360 and PS3 versions'». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 6 July 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 6 July 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Schreier، Jason (2 November 2011). «Grand Theft Auto V Rolls Back to San Andreas». Wired. Condé Nast. لە ڕەسەنەکە لە 2 November 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 15 March 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Stuart، Keith (13 September 2013). «Grand Theft Auto 5 – inside the creative process with Dan Houser». The Guardian. Guardian Media Group. لە ڕەسەنەکە لە 14 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 4 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا ب پ ت ج Bertz, Matt (December 2012). "Go Big Or Go Home". Game Informer. No. 236. United States: GameStop. pp. 72–95.
- ^ Hill، Matt (7 September 2013). «Grand Theft Auto V: meet Dan Houser, architect of a gaming phenomenon». The Guardian. Guardian Media Group. لە ڕەسەنەکە لە 8 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 9 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ French، Michael (7 October 2013). «Inside Rockstar North – Part 4: The Art». Develop. Intent Media. لە ڕەسەنەکە لە 9 October 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 7 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Stuart، Keith (17 September 2013). «Grand Theft Auto 5: Rockstar's Dan Houser on Los Santos and the future». The Guardian. Guardian Media Group. لە ڕەسەنەکە لە 18 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 4 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Sweet، Sam (20 September 2013). «Idling in Los Santos: Grand Theft Auto V's L.A. Fantasy». The New Yorker. Advance Publications. لە ڕەسەنەکە لە 9 May 2015 ئەرشیڤ کراوە. لە 4 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Robinson، Andy (3 November 2011). «GTA 5: Los Santos confirmed, 'most ambitious Rockstar game ever'». Computer and Video Games. لە ڕەسەنەکە لە 4 November 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 4 November 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Hussain، Tamoor (8 November 2012). «GTA V world 'is bigger than Red Dead Redemption, San Andreas and GTA 4 combined'». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 10 November 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 10 November 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (12 July 2012). «Asked & Answered: Max Payne 3 and Grand Theft Auto V». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 1 September 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 29 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا Stuart، Keith (12 November 2012). «Grand Theft Auto V preview: the inside story». The Guardian. Guardian Media Group. لە ڕەسەنەکە لە 31 July 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 29 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا ب Simmons، Alex (13 November 2012). «Grand Theft Auto 5's Unseen Mastermind». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە 20 November 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|date=
(یارمەتی) - ^ Crecente، Brian (12 September 2013). «Dan Houser on Grand Theft Auto 5, metaphysics and the power of three». Polygon. Vox Media. لە ڕەسەنەکە لە 26 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Stuart، Keith (4 November 2011). «GTA V: Rockstar promises 'bold new direction'». The Guardian. Guardian Media Group. لە ڕەسەنەکە لە 10 May 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 9 September 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ McInnis، Shaun (15 August 2013). «Rockstar North Boss on GTA Online, Why the Time is Finally Right». GameSpot. CBS Interactive. لە ڕەسەنەکە لە 8 August 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Suellentrop, Chris (9 November 2012). "Americana at Its Most Felonious — Q. and A. : Rockstar's Dan Houser on Grand Theft Auto V". The New York Times. The New York Times Company. Archived from the original on 7 August 2017. Retrieved 9 September 2012.
- ^ Bertz، Matt (23 November 2012). «Top 10 Grand Theft Auto Missions of All Time». Game Informer. GameStop. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی ئابی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە 27 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|date=
(یارمەتی) - ^ Miller، Greg (16 November 2012). «GTA V: Burning Questions Answered». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 29 July 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا ب Molina، Brett (9 October 2013). «Interview: Crime pays for 'Grand Theft Auto V' actors». USA Today. Gannett Company. لە ڕەسەنەکە لە 8 August 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 8 March 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «GTA 5: How Trevor became Trevor, how you can play games with athletes – Up at Noon». IGN. Ziff Davis. 14 October 2013. لە ڕەسەنەکە لە 7 August 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 16 January 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Tuffclub (17 December 2013). «GTA V's Trevor Talks to TSA: An Exclusive Interview with Steven Ogg». The Sixth Axis. لە ڕەسەنەکە لە 18 December 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 8 March 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Crecente، Brian (16 September 2013). «Dan Houser on Grand Theft Auto 5's relevancy and future». Polygon. Vox Media. لە ڕەسەنەکە لە 18 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Robinson، Andy (11 July 2013). «GTA 5 o'clock: Rockstar reveals new info in our interview special». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 12 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 25 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Reilly، Luke (3 September 2013). «World-First Hands-On with Grand Theft Auto V». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 3 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Reilly، Luke (5 September 2013). «Grand Theft Auto V: The Sum of all Peers». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 7 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 6 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Bertz، Matt (9 July 2013). «Grand Theft Auto V Q&A: Gun Combat». Game Informer. GameStop. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی تەممووزی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 24 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|date=
(یارمەتی) - ^ Robinson، Andy (12 November 2012). «GTA V will introduce a musical score for missions». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 15 November 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 13 November 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا ب Corriea، Alexa Ray (3 October 2013). «The accidental excellence of GTA 5's soundscape». Polygon. Vox Media. لە ڕەسەنەکە لە 3 October 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 6 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (31 August 2013). «GTAV Soundtrack Interviews and Details... Plus "Sleepwalking" by The Chain Gang of 1974 from the Official Trailer». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Shamoon، Evan (28 August 2013). «Inside the 'Grand Theft Auto V' Soundtrack». Rolling Stone. Jann Wenner. لە ڕەسەنەکە لە 28 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 29 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Robinson، Andy (2 September 2009). «News: Take-Two on the GTA V announcement». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 28 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 October 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Priest، Simon (16 November 2009). «Houser: City first then characters for GTA V, 1000 page script likely». Strategy Informer. لە ڕەسەنەکە لە 1 November 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 October 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Kendall، Nigel (13 November 2009). «The driving force behind Grand Theft Auto». The Times. News UK. لە ڕەسەنەکە لە 9 October 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 January 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Ingham، Tim (27 July 2010). «News: Rockstar hiring for GTA 5?». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 4 September 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 October 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Ivan، Tom (21 June 2011). «GTA V 2012 release 'pretty likely' – source». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 26 August 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 October 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «Rockstar announces GTA V». GameSpot. CBS Interactive. 25 October 2011. لە ڕەسەنەکە لە 22 October 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 15 March 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Ivan، Tom (26 October 2011). «GTA V reveal boosts Take-Two shares». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 28 October 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 October 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Video Game Awards (13 December 2011). «Every VGA Winner From Years Past». Spike. لە ڕەسەنەکە لە 18 November 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 10 November 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Poole, Steven (9 March 2012). "Bang, bang, you're dead: how Grand Theft Auto stole Hollywood's thunder". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 26 September 2013. Retrieved 3 April 2012.
- ^ Terdiman، Daniel (17 April 2012). «How Grand Theft Auto changed video games (and the world)». CNET. UGO Networks. لە ڕەسەنەکە لە 17 May 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 5 May 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ George، Richard (27 October 2012). «GTA V Coming Spring 2013». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 29 October 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 11 March 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Butler، Tom (30 October 2012). «Grand Theft Auto V Spring Release Confirmed by UK Retailer». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 20 March 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 11 March 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Walton، Mark (30 October 2012). «GTA V arriving spring 2013». GameSpot. CBS Interactive. لە ڕەسەنەکە لە 2 April 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 11 March 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Karmali، Luke (31 January 2013). «Grand Theft Auto V Gets a September Release Date». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 31 January 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 11 March 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Farokhmanesh، Megan (26 August 2013). «Listen to Grand Theft Auto 5's allegedly leaked soundtrack». Polygon. Vox Media. لە ڕەسەنەکە لە 28 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Dyer، Mitch (23 August 2013). «Grand Theft Auto V Soundtrack Leaks via PS3 Pre-Load». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 27 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Shuman، Sid (24 August 2013). «Grand Theft Auto V Update». PlayStation Blog. PlayStation and Sony. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Jackson، Mike (26 August 2013). «News: Sony apologises for GTA V leaks, pulls EU digital pre-order». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 27 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (23 August 2013). «GTAV Official Site Update: Exclusive Country Clubs, Local Artisans, Serenity & Wellness...». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 24 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 August 2013 ھێنراوە.
Unfortunately, as many of you may already know, some people who downloaded the digital pre-order of Grand Theft Auto V through the PlayStation Store in Europe were able to access certain GTAV assets leading to leaked information and media from the game appearing online [...] As you can imagine, we are deeply disappointed by leaks and spoilers being spread in advance of the game's launch.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Jackson، Mike (16 July 2013). «GTA 5: new details, Japanese release date confirmed». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 18 July 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 10 September 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا Sarkar، Samit (9 June 2014). «Grand Theft Auto 5 coming to PC and Xbox One as well as PS4 this fall». Polygon. Vox Media. لە ڕەسەنەکە لە 26 June 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 9 June 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Pereira، Chris (15 September 2014). «GTA 5's PC Delay Due to Needing More Time to Make it as "Amazing" As Possible, According to Rockstar». GameSpot. CBS Interactive. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 18 September 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Makuch، Eddie (13 January 2015). «GTA 5 PC Release Date Delayed Again, First Screenshots Revealed». GameSpot. CBS Interactive. لە ڕەسەنەکە لە 17 January 2015 ئەرشیڤ کراوە. لە 14 January 2015 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Crossley، Rob (24 February 2015). «GTA 5 PC Release Date Delayed Again». GameSpot. CBS Interactive. لە ڕەسەنەکە لە 25 February 2015 ئەرشیڤ کراوە. لە 25 February 2015 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Makuch، Eddie (12 June 2020). «GTA 5 Confirmed For PS5 And Xbox Series X In 2021». GameSpot. CBS Interactive. لە ڕەسەنەکە لە 12 June 2020 ئەرشیڤ کراوە. لە 13 June 2020 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Stuart، Keith (2 November 2011). «GTA 5 trailer: Rockstar unveils its Hollywood dream». Guardian Media Group. لە ڕەسەنەکە لە 26 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 26 March 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Robinson، Andy (3 November 2011). «GTA 5: Los Santos confirmed, 'most ambitious Rockstar game ever'». Computer and Video Games. لە ڕەسەنەکە لە 4 November 2011 ئەرشیڤ کراوە. لە 4 November 2011 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Totilo، Stephen (2 November 2011). «Hurricane Sandy Delays Second GTA V Trailer». Kotaku. Gawker Media. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 3 November 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Phillips، Tom (14 November 2012). «New Grand Theft Auto 5 trailer showcases protagonists». Eurogamer. Gamer Network. لە ڕەسەنەکە لە 16 November 2012 ئەرشیڤ کراوە. لە 14 November 2012 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Schreier، Jason (1 April 2013). «New Mural Could Reveal Grand Theft Auto V Box Art». Kotaku. Gawker Media. لە ڕەسەنەکە لە 6 April 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 1 April 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Y (2 April 2013). «Grand Theft Auto V Official Cover Art». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 22 June 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 2 April 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Karmali، Luke (2 December 2013). «GTA 5: Lindsay Lohan Supposedly Ready to Sue Rockstar». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 30 March 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 30 March 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Lynch، Casey (26 April 2013). «IGN Live Event: GTA 5 Character Trailers». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 20 March 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 11 March 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Stuart, Keith (9 July 2013). «Grand Theft Auto 5 – gameplay trailer launched». The Guardian. Guardian Media Group. لە ڕەسەنەکە لە 30 July 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 10 July 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ McInnis، Shaun (16 August 2013). «Why Grand Theft Auto Online is Crazy Enough to Work». GameSpot. CBS Interactive. لە ڕەسەنەکە لە 19 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 16 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Dawkins، Daniel (15 August 2013). «GTA Online first look: Rockstar's persistent online world is its most ambitious project in years». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 17 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 16 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Kato، Matthew (29 August 2013). «New Grand Theft Auto V Trailer Unveiled». Game Informer. GameStop. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە 3 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (30 August 2013). «GTAV Soundtrack Interviews and Details... Plus "Sleepwalking" by The Chain Gang of 1974 from the Official Trailer». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 2 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «Grand Theft Auto 5 casting call offers the chance to appear in-game». VG247. 29 April 2013. لە ڕەسەنەکە لە 3 May 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 30 April 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Prescott، Shaun (30 April 2013). «News: Grand Theft Auto 5: Rockstar sends casting call for Los Santos cult members». Computer and Video Games. لە ڕەسەنەکە لە 1 May 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 30 April 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (13 August 2013). «Grand Theft Auto V Official Website Update: Visit Los Santos & Blaine County». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 26 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 14 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (24 August 2013). «GTAV Official Site Update: Exclusive Country Clubs, Local Artisans, Serenity & Wellness...». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 24 August 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 7 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (6 September 2013). «GTAV Official Site Update: Security, Fitness & Entertainment». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 7 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (13 September 2013). «GTAV Official Site Update: Full Visitor's Travelogue, Social Club Features, My Blaine County Video and More». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 14 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Win-Poole، Lesley (23 May 2013). «Grand Theft Auto 5 Collector's Edition includes a real-life money bag and cap». Eurogamer. Gamer Network. لە ڕەسەنەکە لە 7 June 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 24 May 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ MacKenzie، Crystal (10 June 2013). «Grand Theft Auto V PS3 Bundle, Custom Pulse Elite Headset & Custom Audio Mode». PlayStation Blog. Sony Computer Entertainment. لە ڕەسەنەکە لە 8 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 9 July 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ R* Q (3 September 2013). «Rockstar and West Coast Customs Present the 2013 GTAV Bravado Banshee». Rockstar Games. لە ڕەسەنەکە لە 5 July 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 31 August 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Bramwell، Tom (16 September 2013). «Train your dog and customise cars in GTA5 companion app». Eurogamer. Gamer Network. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 21 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Hussain، Tamoor (18 September 2013). «Rockstar working to resolve Social Club and iFruit issues». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 21 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 21 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Jackson، Mike (26 September 2013). «GTA V 'iFruit' app update tackles connectivity issues». Computer and Video Games. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 28 September 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 27 September 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Dredge، Stuart (29 October 2013). «GTA 5 iFruit companion app finally goes live for Android». The Guardian. Guardian Media Group. لە ڕەسەنەکە لە 29 October 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 29 October 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Stroh، Michael (19 November 2013). «Grand Theft Auto companion app iFruit now available for Windows Phone». Windows. Microsoft. لە ڕەسەنەکە لە 4 November 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 20 December 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ "Grand Theft Auto V Reveals Expanded Radio Station Tracklists for Game Relaunch". Pitchfork.com. 17 November 2014. Archived from the original on 18 November 2014. Retrieved 18 November 2014.
- ^ Krupa، Daniel (4 November 2014). «Grand Theft Auto 5: A New Perspective». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 4 November 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 4 November 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا Reilly، Luke (5 November 2014). «Grand Theft Auto 5: Leaping the Generation Gap». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 5 November 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 5 November 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «Xbox One Wireless Controller». Xbox. Microsoft. لە ڕەسەنەکە لە 24 June 2013 ئەرشیڤ کراوە. لە 19 November 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Stapleton، Dan (17 November 2014). «GTA 5 PlayStation 4 and Xbox One Review in Progress». IGN. Ziff Davis. لە ڕەسەنەکە لە 19 November 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 19 November 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا Roberts، Samuel (11 April 2015). «Rockstar talk 4K, PC performance and more». PC Gamer. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 15 April 2015 ئەرشیڤ کراوە. لە 27 September 2015 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «Rockstar Editor Updates: Coming in September to PS4 & Xbox One with New Features». Rockstar Newswire. Rockstar Games. 24 August 2015. لە ڕەسەنەکە لە 30 September 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 15 August 2017 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Dawkins، Dan (17 January 2014). «GTA 5 bug log lists PC version and DirectX 11 effects PC Gamer». PC Gamer. Future plc. لە ڕەسەنەکە لە 27 November 2014 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 September 2015 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی)