فەرموودەی مودڕەج
فەرموودەی مودڕەج (بە عەرەبی: حدیث مدرج) ئەو فەرموودەیەیە کە ڕشتەکەی گۆڕدرا بێت، یان شتێک خرابێتە ناو ناوەڕۆکەکەی کە لە خۆی نەبێت بەبێ جیاکردنەوە.[١][٢][٣]
جۆرەکان
[دەستکاری]- فەرموودەی مودڕەج لە ڕشتەکەیدا ئەوەیە کە سیاقی ڕشتەکەی گۆڕدرا بێت. بۆ نموونە شەریکی قازیی فەرموودەی دەگێڕایەوە دەیگوت (حدثنا الأعمش، عن أبی سفیان، عن جابر قال: قال ڕسول اللە صلی اللە علییە وسلم) دواتر وەستا تاوەکو بینوسن، لەو کاتەدا سابتی کوڕی موسا دێتە ژوورەوە، کاتێک شەریک سەیری سابت دەکا دەڵێت "من کثرت صلاتە باللیل حسن وجھە بالنھار "[٤] واتا "ھەر کەسێک شەونوێژی زۆری کرد بە ڕۆژ ڕووی گەش دەبێت ". مەبەستی پێی سابت کوڕی موسا بوو، بەڵام سابت وای زانی ئەوە ناوەڕۆکی فەرموودەکەیە، بۆیە ئەم وتەیەی بە ڕشتەکەی پێشوو دەگێڕایەوە.[٥]
- فەرموودەی مودڕەج لە ناوەڕۆکدا ئەوەیە کە شتێک خرابێتە ناو ناوەڕۆکەکەی کە لە خۆی نەبێت بەبێ جیاکردنەوە. بۆ نموونە ئەبو ھورەیرە دەڵێت پێغەمبەر صلی اللە علییە وسلم فەرمووی "أسبغوا الوضوء، ویل للأعقاب من النار" واتە "دەستنوێژەکانتان بە تەواوی ھەڵبگرن، دۆڵێک لە ئاگر بۆ ئەوانەیە کە پاژنەی پێیان تەڕ ناکەن" لەم فەرموودەیەدا دەستەواژەی "دەستنوێژەکانتان بەتەواوی ھەڵبگرن " خراوەتە ناو فەرموودەکەوە و بریتییە لە وتەی ئەبو ھورەیرە وەک لە گێڕانەوەکەی بوخاری ڕون کراوەتەوە.[٦][٧]
ھۆکارەکانی
[دەستکاری]چەند ھۆکارێک ھەیە بۆ ئەوەی شتێک بخرێتە ناو فەرموودەیەکەوە ئەوانیش:
- ڕونکردنەوەی حوکمێکی شەرعی.
- ڕونکردنەوەی وشەیەکی نامۆ لە فەرموودەکەدا.
- دەرھێنانی حوکمێکی شەرعی پێش کۆتایی ھاتنی گێڕانەوەی فەرموودەکە.[٨]
چۆنییەتی ناسینی فەرموودەی مودڕەج
[دەستکاری]- ھاتنی فەرموودەکە لە ڕێگایەکی ترەوە بەبێ ئەو بەشە.
- ھەندێک لە زانا ئاگادارەکان گوتبێتیان ئەو بەشە خراوەتە ناو فەرموودەکە.
- کەسی گێڕەڕەوە بڵێت کە ئەو بەشەی خستووەتە ناو فەرموودەکە.
- ئەستەم بێت کە پێغەمبەر وابڵێت.
دیارترین ئەو کتێبانەی دەربارەی فەرموودەی مودڕەج نوسراون
[دەستکاری]- الفصل لوصل المدرج من النقل. خەتیبی بەغدادی
- تقریب المنھج بترتیب المدرج پوختەکردن و بۆ زیادکراوی کتێبەکەی خەتیبی بەغدادییە. ئیبن حەجەر عەسقەلانی
حوکمی فەرموودەی مودڕەج
[دەستکاری]فەرموودەی مودڕەج جۆرێکە لە جۆرەکانی فەرموودەی زەعیف، و حوکمی شەرعی لێوە وەرناگیرێت.[٩] بە کۆدەنگی زانایان لە فەرموودەناسان و شەرعزانان شت خستنە ناو فەرموودە حەرامە، تەنیا کاتێک وشەیەکی نامۆ ڕونبکرێتەوە ئەو کات ڕێگە پێدراوە.[١٠]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ تیسیر مصطلح الحدیث. الدکتور محمود طحان. مکتبة المعارف. ٢٠١١. لاپەڕە ١٣٠_١٣٤
- ^ نزھة النظر فی توضیح نخبة الفکر. ابن حجر العسقلانی. تحقیق ناصر بن الھاب المطیری. دار ابن الجوزی. ٢٠١١. لاپەڕە ٦٤_٦٥
- ^ دراسات نظریة وتطبیقیة فی شرح المنظومة البیقونیة. بسام عبدالکریم الحمزاوی. مرکز علوم الحدیث النبوی. ٢٠٠٩. لاپەڕە ٦١_٦٢
- ^ سنن ابن ماجە. یزید بن ماجە. تحقیق ناصر الدین الألبانی. مکتبة المعارف. ٢٠٠١. فەرموودەی ١٣٣٣
- ^ «الحدیث المدرج - گەڕانی Google». www.google.com. لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی. جلال الدین السیوطی. تحقیق عبدالوھاب عبداللطیف. بەرگی یەکەم لاپەڕە ٢٧٠
- ^ «ما ھو الحدیث المدرج و ما ھو الادراج: الحمد للھ». www.alhamdlilah.com. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «التفریغ النصی - شرح المنظومة البیقونیة - الحدیث المدرج - للشیخ محمد حسن عبد الغفار». Islamweb إسلام ویب (بە عەرەبی). لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «موقع جامع شیخ الإسلام بن تیمیة - الحدیث المدرج - شرح الموقظة». taimiah.net. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «الحدیث المدرج». islamsyria.com. لە ٢٨ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
