فارسەکان
پارسیھا/فارسی/ایرانی | |
---|---|
ڕێژەی فارس لە ناوچەکانی ئێران (٢٠١٠) | |
ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان | |
٧٨ ملیۆن[١] | |
ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتووانی بەرچاو | |
![]() | ٦٥٪ی دانیشتوانی ئێران[٢] |
زمانەکان | |
زمانی فارسی | |
ئایین | |
شیعە، زەردەشت، کریستیان، بەھایی، و ئایینەکانی تر[٣][٤] |
فارسەکان (بە فارسی: فارسیزبانان) گەلێکی ڕۆژئاوای ئاسیان کە لە ناوچەی مێژوویی فارس لە بانی ئاسیای ئێران دەژین و بە زمانی فارسی قسە دەکەن کە زمانێکی ھیندی و ئەورووپییە، فارسەکان سەرەتاییەکان سەر بە گرووپی ئارین. بەڵام لەگەڵ تێپەڕبوونی کاتدا، فارس زۆر نەتەوەیان ھەڵگرتووە کە لە ناوچەکە نیشتەجێ دەبوو یان نیشتەجێ بوون و لە ماوەی زۆردا لەگەڵیان تێکەڵبوون، ئەم نەتەوانە بریتین لە عەرەب، یۆنانی، تورک، مەغۆل و ئەوانی تر، بۆ نموونە، "ھەزارە" لە ئەفغانستان کە نەژادی مەغۆلەکانن لە پاشماوەکانیانەوە، کە ھەزارە لە ڕووی شێوەی چاو و ڕوخسارەوە لە پێکھاتەوە لەگەڵ ڕەگەزی زەرد لێک دەچن، لە کاتێکدا فارسەکان لە ڕۆژئاوای ئێران پەیوەندییەکی و وابەستەییان لەگەڵ کورد و عەرەبدا ھەیە، فارسەکان بە درێژایی مێژوو چەندین دەوڵەت و ئیمپراتۆرییان دامەزراند، وەک ئەخمینییەکان و ساسانییەکان لە سەردەمی پێش ئیسلامدا و ھەروەھا ئەو بنەماڵانەی کە لە سەردەمی پاش ئیسلامی وەک سامانییەکان و ئەوانی تر فەرمانڕەواییان دەکرد. زۆربەی فارسەکان بە موسڵمان دادەنرێن لەسەر بنەمای شیعەی دوازدە ئیمام، لەکاتێکدا فارسەکان لە ناوچە ڕۆژھەڵاتییەکان سوننەن و ھێشتا ڕێژەیەکی کەم لە فارسەکان پەیڕەوی ئایینەکانی پێش ئیسلامن وەک زەردەشتی.[٥] [٦] ژمارەی فارسەکان نزیکی ٧٨ ملیۆن کەس دەبێت.[٧][٨]
نموونەی ھۆنراوەی فارسی[دەستکاری]
ھۆنراوەیەک لەلایەن حافزی شیرازی
پیش از اینت بیش از این اندیشۀ عشّاق بود | مهرورزی تو با ما شھرۀ آفاق بود | |
یاد باد آن صحبت شبھا کە با نوشینلبان | بحث سرّ عشق و ذکر حلقۀ عشّاق بود | |
پیش ازین کاین سقف سبز و طاق مینا برکشند | منظر چشم مرا ابروی جانان طاق بود | |
سایۀ معشوق اگر افتاد بر عاشق چە شد | ما بە او محتاج بودیم او بە ما مشتاق بود | |
حسن مهرویان مجلس گرچە دل میبرد و دین | بحث ما در لطف طبع و خوبی اخلاق بود | |
شعر حافظ در زمان آدم اندر باغ خل | دفتر نسرین و گل را زینت اوراق بود |
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ "Persian, Iranian". Ethnologue. Retrieved 11 December 2018. Total Iranian Persian users in all countries.
- ^ "Country Profile: Iran" (PDF). Library of Congress – Federal Research Division. May 2008. Retrieved 30 April 2019.
- ^ "Goman Poll".
- ^ "Goman Poll jpg".
- ^ Library of Congress, Library of Congress – Federal Research Division. "Ethnic Groups and Languages of Iran". Retrieved 2009-12-02.
- ^ R. N. Fyre, "IRAN v. PEOPLES OF IRAN" in Encycloapedia Iranica, "The largest group of people in present-day Iran are Persians (*q.v.) who speak dialects of the language called Fārsi in Persian, since it was primarily the tongue of the people of Fārs."
- ^ https://www.ethnologue.com/subgroups/persian
- ^ ئێران لە سەردەمی ساسانییەکان، ئارسەر کریستینسن، لاپەڕە ٣٤٢
- Pages using infobox ethnic group with unsupported parameters
- گرووپە ڕەگەزییەکانی ئەفغانستان
- گرووپە ڕەگەزییەکانی ئێران
- گرووپە ڕەگەزییەکانی عێراق
- گرووپە ڕەگەزییەکانی تاجیکستان
- گرووپە ڕەگەزییەکانی ئۆزبەکستان
- گرووپە ڕەگەزییەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوین
- گرووپە ڕەگەزییەکانی ئاسیا
- خەڵکی دێرین
- خەڵکی فارس
- گەلانی دێرینی رۆژھەڵاتی نزیک