عەبدولمەجیدی دووەم
 | ئەم وتارە ئاماژەی بە ھیچ سەرچاوەیەک نەداوە. تکایە بە دانانی ئاماژە بۆ سەرچاوە بڕواپێکراوەکان، ئەم وتارە باشتر بکە. دەقە بێسەرچاوەکان لەوانەیە داوای سەرچاوەیان لێ بکرێت یان لاببرێن. |
.svg) | |
 | |
| سوڵتان عەبدولمەجیدی دووەم | |
| ناوی سوڵتان | سوڵتان عەبدولمەجیدی دووەم کوڕی عەبدولعەزیزی یەکەم |
|---|---|
| لە دایکبوون | ١٨٦٨ |
| مردن | ١٩٤٤ |
| پێش خۆی | محەمەدی شەشەم |
| بنەماڵەی فەرمانڕەوا | عوسمانییەکان |
| بنەماڵەی پاشایەتی | عوسمانی |
| باوک | عەبدولعەزیزی یەکەم |
| بیروباوەڕ | ئیسلامی سوننە |
سوڵتان عەبدولمەجیدی دووەم کوری عەبدول عەزیز لە نێوان ساڵانی ١٨٦٨ تا ١٩٤٤ ژیاوە، دوایین خەلیفەی عوسمانی بوو، خەلافەتی گرتە دەست لە ١٩ی تشرینی دووەمی ١٩١٩ تا ٣ی ئازاری ١٩٢٤، و بە شیوەیەکی تایبەت خویندنی وەرگرت.
ژێردەریایی عەبدولمەجید
[دەستکاری]لە ٥ی شوباتی ١٨٨٧ دەوڵەتی عوسمانی ژێر دەریاییەکەی ناردە دەریاوە (بە ناوی عەبدولمەجید) و چووە ریزی کەشتیگەلە دەریاییەکانیان، ئەمەش یەکەم جار بوو عوسمانییەکان ژێر دەریایی بەکار بھێنن، نازناوی ژێنەڕاڵی سوپای عوسمانی وەرگرت و ئیشی کرد وەک سەرۆکی کۆمەڵەی ھونەری عوسمانی، وێنەکیش بوو و ھەندیک لە تابلۆکانی لە پێشەنگای ڤیەننا دانران ساڵی ١٩١٨، چوار جار ژنی ھیناوە، کۆچی دوایی کرد لە ٢٣ی ئابی ١٩٤٤، لە ماڵەکەی خۆی لە پاریس، فەڕەنسا و لە مەدینە نێژرا لە شانشینی سعوودیە.
لابردنی
[دەستکاری]خەلیفە بە ناو پێشەنگی باڵای ئایینی و سیاسی هەموو موسڵمانان بووە لە سەرانسەری جیهاندا، ئامانجی سەرەکیی ڕێگریکردن لە توندڕەوی یان پاراستنی ئایینەکە بوو لە گەندەڵی.[١] لە دوایین دانیشتنی دانوستانەکانی بودجە لە ٣ی ئازاری ١٩٢٤، جێگری ئورفا شێخ سەفەت ئەفەندی و ٥٣ هاوڕێکەی داوای هەڵوەشاندنەوەی خەلافەتیان کرد، بەو پێیەی کە ئیتر پێویست نییە. ئەمەش بە زۆرینەی دەنگ پەسەند کرا و یاسایەک دامەزرا. بەهەمان یاسا بڕیاردرا هەموو ئەندامانی بنەماڵەی عوسمانی دەربکرێن. بەڵام مستەفا کەمال ئەتاتورک خەلافەتی پێشکەش بە ئەحمەد شەریف ئەس سێنوس کرد، بەو مەرجەی کە لە دەرەوەی تورکیا نیشتەجێ بێت؛ سێنوسی ئەو پێشنیارەی ڕەتکردەوە و پشتگیری خۆی بۆ عەبدولمەجید پشتڕاستکردەوە.[٢]
لە دەربەدەریدا
[دەستکاری]کاتێک عەبدولمەجیدی دووەم گەیشتە سویسرا، ماوەیەک لەسەر سنوور ڕاگیرا، بەڵام دوای دواکەوتن لە وڵاتەکەی وەرگیرا.[٣] لە سویسرا چەندین جار وتی کە دڵتەنگە لە هەڵوەشاندنەوەی خەلافەت، و ئەمەش دەبێتە هۆی ئاژاوە بۆ جیهانی ئیسلامی، لەگەڵ سەرهەڵدانی توندڕەوی. بەڵام دوای ئەوەی حکومەتی تورکیا گوشاری خستە سەر حکومەتی سویسرا، جارێکی تر ڕێگە بە عەبدولمەجید نەدرا لە سویسرا وتارێکی لەو شێوەیە پێشکەش بکات.[٤] دوای مانەوەی بۆ ماوەیەک لە سویسرا، لە ئۆکتۆبەری ساڵی ١٩٢٤ ڕووی لە شاری نیس لە فەرەنسا کرد.[٥]
عەبدولمەجید لە شاری نیس لە فەرەنسا ژیانێکی ئارام و ئارامی بەسەر بردووە.[٦] بەو پێیەی پشتیوانی پێشبینیکراوی جیهانی ئیسلامی بۆ نۆژەنکردنەوەی خەلافەت بەدەست نەهێنا، زیاتر دەستی کرد بە تەرکیزکردن لەسەر عیبادەت و نیگارکێشان و مۆسیقا.[٦] لە ٢٣ی ئابی ١٩٤٤ عەبدولمەجیدی دووەم لە ماڵەکەی خۆی لە پاریس کۆچی دوایی کرد، بەهۆی جەڵتەی دڵەوە.[٧]
تابلۆکانی
[دەستکاری]-
Haremde Goethe (١٨٩٨/١٩١٧) -
Haremde Beethoven (١٩١٥) -
Cami Kapısı (١٩٢٠) -
تابلۆی عەبدولحەک حەمیت تەرحان، لەگەڵ دەقەکەی بە وتەی تورکی عوسمانی، "بە دڵ دروستکراوە".
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Özcan 1997, pp. 45–52.
- ^ Özoğlu 2011, p. 5; Özoğlu quotes 867.00/1801: Mark Lambert Bristol on 19 August 1924.
- ^ Lord Kinross, The Rebirth of a Nation, Kasım 1966, Sayfa 386, Amerikan Neşriyatı Bürosu için özel basım (ISBN bilgisi yoktur).
- ^ «Ayşe Hür, Evvel Zaman İçinde Halifelik Vardı, Taraf gazetesi, 07.03.2010». ٧ی ئازاری ٢٠١٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ «Cengiz Özakıncı, Haremde Beethoven, Sarayda Goethe: Son Halife Abdülmecid Efendi, Bütün Dünya dergisi, Şubat 2011» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١١ی تەممووزی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئازاری ٢٠١٥ ھێنراوە.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch; 2019-07-11 suggested (یارمەتی) - ^ ئ ا «Cevdet Küçük, Abdülmecid Efendi, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢ی نیسانی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٦ی ئازاری ٢٠١٥ ھێنراوە.
- ^ «Son Halife Abdülmecid Efendi'nin Hayatı- Şehzâdelik, Veliahtlık ve Halifelik Yılları» (PDF). İstanbul Üniversitsi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi, İstanbul 2019. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- Özcan، Azmi (1997). Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and Britain, 1877–1924. BRILL. ISBN 90-04-10632-4.
دەروازەی مێژووی ئیسلام
دەروازەی ژیاننامە
دەروازەی ئیسلام
دەروازەی مێژوو
دەروازەی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی
دەروازەی ڕۆژھەڵاتی ناوین
دەروازەی تورکیا
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە عەبدولمەجیدی دووەم تێدایە. |