دەروازە:نژیاروانی

نژیاروانی چییە؟ زانست مێژوو وەرزش تۆپی پێ جوگرافیا شەڕ ھونەرەکان ژیاننامە تەکنۆلۆژیا فڕین ماتماتیک کۆمەڵگا بەخێربێن بۆ دەروازەی نژیاروانی! نژیاروانی یان تەلارسازی (بە لاتینی: architectura) بریتییە لە ھونەر و زانستی شێوەکاری و سازکردن. بەرھەمەکانی تەلارسازی، لە قاڵبی کەرەستەکانی بینایی، زۆرتر بە ناوی ھێماکانی کەلتووری و سیاسی و بە ناوی بەرھەمەکانی ھونەری ھەست دەکردرێن. شارستانییە ناسراوەکان زۆرجار بە دەسکەوتەکانی نژیاروانی کە لێیان بە میرات دەمێنێتەوە، دەناسرێن. نژیاروانی زۆرترین پەیوەندیی لەگەڵ ئەندازیاریی شارستانیدا ھەیە و بۆ دروستکردنی پێکھاتەیەکی چاک پێویستە ئەندازیارانی نژیاروانی و ئەندازیارانی شارستانی ئەوپەڕی ھاوکاری و تێگەشتنیان لە یەکتر بێت. زیاتر لەبارەی نژیاروانی... ھەنووکە ٢٠٥ وتار لە دەروازەی نژیاروانیدا ھەیە. وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە وتاری ھەڵبژێردراو نژیاروانیی ئیسلامی تایبەتمەندیەکی دروستکردنی بینایە کە موسوڵمانەکان بەکاریان ھێناوە بۆ ئەوەی ببێتە ناسنامەیەک بۆیان. ئەم جۆرە نژیاروانییە بە ھۆی ئیسلامەوە گەشەی کرد. ئەویش لەو شوێنانەی کە ئیسلام تێیدا بڵاو بویەوە وەک نیمچەدوورگەی عەرەبی، عێراق، میسر، شام، مەغریب، تورکیا، کازاخستان، ئۆزبەکستان، ئێران، خوراسان و ھەروەھا ئەو ناوچانەی کە بۆ ماوەیەکی درێژ لەژێر دەسەڵاتی ئیسلامدا بووە وەک ئەندەلوس (ئیسپانیای ئێستا) و ھیندستان. تایبەتمەندی نژیاروانیی ئیسلامی ئەوەیە کە گاریگەر بووە بەشێوەیەکی گەورە بە دینی ئیسلامەوە وە ئەو بوژاندنەوە زانستیەی کە پەیرەوی دەکات، وە دەگۆڕێت لە ناوچەکاندا بە ھۆی کەش و ھەوا وە پاش ماوەی نژیاروانی وە شارستانی پێشوی ناوچەکە وەک تورکیا بەھۆی کەش و ھەوا وە لە یەمەن بەھۆی پاش ماوەی نژیاروانی، وە ئەو پێشکەوتنەی کەدەیبینین لە شێوەو کارەکاندا بەپێی کات وە گۆرانی باری سیاسی و ژیان و رۆشنبیری دانیشتوان. زیاتر... وێنەی ھەڵبژێردراو ژووری یەکێک لە ھۆڵە پڕشکۆکانی ناو ئۆپێرا ھاوس ئایا زانیوتە؟ لو کۆربوزیێ نژیاروانیی بەناوبانگی سویسی ناوی ڕاستیی خۆی شارل ئێدوارد ژانرێت بوو و بەھۆی ئەوەی کە مرۆڤێکی زۆر بزۆز بوو و کڵاوی لەسەر دەنا و چاویلکەی لەچاو دەکرد و جلی ڕەشی لەبەر دەکرد، نازناوی «کۆربو» بە واتای قەلەڕەشەیان لێنا. چەندیگەر کە ھندێ جار وەکوو «شاری جوان» یش ناوی دێت، ناوەندی چەندین پرۆژەی نژیاروانییە کە بەدەستی نژیاروانە بەناوبانگەکانی وەکوو لو کۆربوزیێ، پیر جانرێت، میتۆ نوویکی، و ئالبێرت مایێر داڕێژراون. زانای ھەڵبژێردراو ئەلێکساندەر گوستاڤ ئیفێل (بە ئینگلیزی: Alexandre Gustave Eiffel). لەدایکبووی (١٥ی کانوونی یەکەمی ١٨٣٢) فەڕەنسایە. گوستاڤ ئەندازیاریی شارستانی و نژیاروانی فەڕەنسی بوو، دەرچووی زانستگای ناوەندی پاریس بووە، ئەو سەرەتا بەھۆی درووستکردنی ڕێگاخێراکان لە فەڕەنسا ناوی دەرکرد لەوانە پردی (Garabit viaduct) بەڵام باشترین کار بۆ ناسینەوەی گوستاڤ درووستکردنی تاوەری ئیفێل کە لەساڵی ١٨٨٩ لە پاریسی پایتەختی فەڕەنسا بنیادی نا. لەبەرواری (٢٧ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٣) لە پاریس، کۆچی دوایی کردووە. لەکاتی ھەڵگیرسانی شۆڕشێ پیشەسازی لە بەشێک لە وڵاتی ڕۆژئاوایی، گوستاڤ ئیفێل ڕێژەی کارکردنی کەمتربوون، بەھۆی ھۆی جۆراوجۆری ئابووری و ھۆی سیاسی، ئەمە بوو بە ھێواشبوونەوەی کاریگەری لە فەرەنسا. بەڵام دواتر و دوای گەشەسەندەوەی پیشەسازی لەو وڵاتە، ئیفێل بەختێکی باشی ھەبوو لەو نێوەندەدا کە توانی دووبارە پەرە بە بواری ئەندازیاری بداتەووە. زیاتر... مێژوو تاقی گەرا، بینایێکی مێژوویی و پێگەیێکی شوێنەواریی کە دروست کردنی دەگەڕێتەوە بۆ کاتی ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی یان ئیمپراتۆریەتیی ساسانی، لە سەر رێگەی کرماشان-سەرپێڵ لە ١٥ کیلۆمیتری شاری سەرپێڵ زەھاو لە شارستانی سەرپێڵ زەھاوە. ئەم بینا لاکێشەیی بەرزایی ٨٦٫٤ میتر و پانایی ٧٠٫٧ میترە و ھەروەھا تاقی گەرا لە سەر رێگەیێکی ھەرکۆنی میژوویی ساز کراوە کە فەلاتی ئێرانی بە نێوان روودان (بەینونەھرەین) پەیوەندی داوە. زیاتر... پۆلەکان نژیاروانی ئەندازیاریی بینا پیشەکانی تەلارسازی پێکھاتەکانی بیناسازی خانووبەرەکان و پێکھاتەکان خەڵاتەکانی نژیاروانی دیوەکان کۆلکەوتارەکانی نژیاروانی ماددەکانی بینا مێژووی نژیاروانی نژیاروانان نژیاروانی بەپێی وڵات وتەی ھەڵبژێردراو « خانوو، ئامێرێکە بۆ ژیان. » —لو کۆربوزیێ دەروازە پەیوەندیدارەکان ئەندازیاریی شارستانی ھونەرەکان مێژوو ماتماتیک تەکنۆلۆژیا کتێب زانست ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت داڕێژەی {{دەروازە|نژیاروانی}} لەسەر ئەو وتارانە دابنێ کە پەیوەندییان بە نژیاروانییەوە ھەیە. پەرە بە وتاری سەرەکی بدە. پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی نژیاروانی بدە. کۆلکەوتارەکانی نژیاروانی فراوان بکە بۆ ئەوەی وتارەکانی نژیاروانی دەوڵەمەندتر و بەسوودتر بن. داڕێژەی {{نژیاروانی-کۆلکە}} بۆ وتارە کورتەکانی نژیاروانی دابنێ. بیرۆکەت ھەیە؟ ڕەخنەت ھەیە؟ وتارێکی پوخت پێشنیار دەکەیت؟ لێرە پێشنیاری بکە بۆ زیاتر بەرەوپێشبردنی دەروازەکە. پڕۆژەکانی تری ویکیپیدیا خانەخوێی ویکیپیدیا دامەزراوەی ویکیمیدیایە کە چەند پرۆژەی تریش بەڕێوە دەبات: کۆمنز خەزێنەی ئازادی میدیا میدیاویکی پەرەپێدانی نەرمامێری ویکی مێتاویکی ڕێکخستنی پرۆژەکانی ویکیمیدیا ویکیکتێب کتێبی خوێندن و ڕێنمایینامەی ئازاد ویکیدراوە بنکەی زانیاریی ئازاد ویکیھەواڵ ھەواڵی ناوەڕۆک ئازاد ویکیوتە کۆکەرەوەی وتەکان ویکیسەرچاوە کتێبخانەی ناوەڕۆک ئازاد ویکیجۆر تۆماری جۆری ئاژەڵەکان ویکیزانکۆ سەرچاوەی ئازادی فێربوون ویکیگەشت ڕێنوێنی گەشتی ئازاد ویکیفەرھەنگ فەرھەنگی کوردی دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان