ئیمپراتۆریەتیی ساسانی

نەخشە ناوچەی ژێر دەسەڵاتی ساسانییەکان

ئیمپراتۆریەتیی ساسانی یان ساسانییەکان (بە زمانی پاڵەوی: ئێرانشەھر -) ئیمپراتۆریەتێکی کورد بوو و دوایین ئیمپراتۆریەتیی ئێرانیی پێش ئیسلام بووە. بنەماڵەی ساسانی لە ساڵی ٢٢٤ی زایینی بە تێکشاندنی ئەشکانییەکان حکوومەتەکەیان پێک ھێنا و ھەتا ساڵی ٦٥١ واتە بۆ ماوەی زیاتر لە ٤٠٠ ساڵ یەکێک لە زلھێزەکانی سەردەم بوون و بەرامبەرکێێ ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمیان کرددوە.

یەکەم شای ساسانی، ئەردەشیری یەکەم بووە کە لە ناوچە پارس (پارێزگای فارس لە ئێستای ئێران) شۆڕشی کردووە و ئیمپراتۆریەتییەکەی دامەزراندووە. دوایین شای ساسانی یەزدگێردی سێیەم بووە کە چەند شەڕی گەورەی لەگەڵ سوپای ئیسلام لە سەردەمی عومەر کوڕی خەتتابدا کردووە و لە ھەموویاندا دۆڕاوە.

سەردەمی ساسانییەکان وەک سەردەمی زێڕینی چاندی ئێرانیی پێش ئیسلام ناسراوە و کاریگەریی زۆری ھەبووە لەسەر ئەوەی کە دواتر وەک ھونەر و چاندی ئیسلامی ناسرا. ئایینی زەردەشتی و زانایانی ئایینی، ڕۆڵی گرنگی و کاریگەریی زۆریان ھەبووە لەسەر شێوازی حکوومەتدا.

ھونەر

• 

  سەرکەوتنی شاپووری یەکەم بەسەر ڕۆمدا

• 

  تاقوەسان

• 

  دەورییەک بە نەخشی سیمۆرغ

• 

  جامی شەراب

• 

  خەسرەوی یەکەم ڕاو دەکات

گرێدان بۆ دەرەوە

• ئینسایکڵۆپیدیای ساسانیکا (بە ئینگلیزی)