ھاککەری ئاسایش

ھاککەری ئاسایش
لقی	ھاککەر
بابەتی لاوەکی	ئاسایشی کۆمپیوتەر، nerd، geek
بواری کار	ئەنگاوتنیبوون، ئاسایشی کۆمپیوتەر
Depicted by	WarGames، The Strain، مەیتریکس، 23
بەکاردەھێنێت	ئێکسپلۆیت، zero-day، ئەنگاوتنیبوون، hack tool
Female form of label	hacker، hekerka
فۆڕمی ناونیشانی نێر	heker
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

ھاککەری ئاسایش (بە ئینگلیزی: Security hacker) ئەو کەسەیە کە ھەوڵدەدات لاوازییەکانی سیستەمی کۆمپیوتەر و تۆڕەکان بۆ بەرژەوەندی کەسی یان بە مەبەستی زیانبەخش بقۆزێتەوە. بەپێی پاڵنەرەکانیان دەتوانرێت ھاکەرەکان پۆلێن بکرێن بۆ جۆرە جیاوازەکانی وەک کڵاوی سپی و ھاککەری کڵاو ڕەش و ھاککەری کڵاوی خۆڵەمێشی و ھاکتیڤیستەکان. ھاککەرەکانی کڵاوی سپی بە ھاکەری ڕەوشتی ناسراون چونکە لێھاتوویییەکانیان بەکاردەھێنن بۆ دۆزینەوەی لاوازییەکانی سیستەمی کۆمپیوتەر بە ئامانجی باشترکردنی ئاسایش. زۆرجار لەلایەن کۆمپانیاکان یان حکوومەتەکانەوە دامەزراون بۆ تاقیکردنەوە و باشترکردنی ڕێوشوێنە ئاسایشییەکان.

لە بەرامبەردا ھاکەرەکانی کڵاوی ڕەش، لێھاتوویییەکانیان بەکاردەھێنن بۆ دەستڕاگەیشتن بە سیستەمی کۆمپیوتەر بەبێ مۆڵەت بۆ قازانجی کەسی یان بە مەبەستی زیانبەخش. لەوانەیە زانیاری ھەستیار بدزن یان بەرنامەی زیانبەخش دابمەزرێنن کە دەتوانێت زیان بە سیستەمەکە یان بەکارھێنەرانی بگەیەنێت. ھاکەرەکانی کڵاوی خۆڵەمێشی لە شوێنێک لە نێوان کڵاوی سپی و ڕەشدا دەکەون. لەوانەیە بەبێ مۆڵەت لە سیستەمێکدا لاوازییەکان بدۆزنەوە بەڵام بۆ قازانجی کەسی نەیانقۆزنەوە. لەبری ئەوە، لەوانەیە لاوازییەکان ڕاپۆرت بکەن بۆ خاوەن سیستەمەکە یان بەڕێوەبەر.

ھاکتیڤیست جۆرێکە لە ھاکەر کە تەکنیکەکانی ھاککردن بۆ مەبەستی چالاکی سیاسی یان کۆمەڵایەتی بەکاردەھێنێت. لەوانەیە ئەو دەزگا حکومییانە یان کۆمپانیاکان بکەنە ئامانج کە پێیان وایە خەریکی کارە ناڕەوشتییەکانن. بەبێ گوێدانە جۆری ھاکەرەکە، گرنگە لەوە تێبگەین کە ھاککردن نایاسایییە و دەتوانێت لێکەوتەی جددی ھەبێت. ھاککردن دەتوانێت ببێتە ھۆی غەرامەکردن و زیندانیکردن و لەدەستدانی ناوبانگ و زیانگەیاندن بە پەیوەندییە کەسییەکان. زۆر گرنگە کە تاک و ڕێکخراوەکان ھەنگاوی چالاکانە بنێن بۆ پاراستنی خۆیان لە ھێرشە ئەگەرییەکان بە جێبەجێکردنی ڕێوشوێنی بەھێزی ئاسایشی ئەلیکترۆنی وەک دیواری ئاگر، نەرمەکاڵای دژەڤایرۆس، وشەی نھێنی پارێزراو، نوێکردنەوەی بەردەوامی نەرمامێر و بەرنامەکانی ڕاھێنانی کارمەند.

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Security hacker»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٣ی ئایاری ٢٠٢٣.