ساکورا

ساکورا یان گوڵی گێلاس (بە ئینگلیزی: Sakura، بە ژاپۆنی :さくら) لە سروشتدا ساکوراکان ھەم لە شێوەی خۆگەڕدا و ھەم لە شێوەی کشتوکاڵی دا بوونیان ھەیە. زۆربەی جۆرەکانی درەختی ساکورا کە دەچێنرێن ساکورای ڕازاوەن. ساکورای ڕازاوە لە ڕووی جوانی گوڵەوە کوالێتی بەرزە، بەڵام گوڵەکانی بەزۆری گەشە ناکەن و دەبنە گێلاس یان ئەگەر گەشە بکەن، بەو کوالیتییە نین کە پێویستە بۆ ئەوەی بخرێنە بازاڕەوە.^[١]^[٢] جگە لە چاندنی ئەم درەختە بۆ چێژوەرگرتن لە جوانییەکەی، لە کۆنەوە تا ئێستا جگە لە میوە، گوڵ و گەڵاکانی ساکوراش وەک خواردن بەکاردەھێنرێن. تەمەنی درەختی ساکورا زۆر درێژە، تەمەنی تاکە دارێکی بە ناوی جیندای-زاکورا لە پارێزگای یاماناشی بە نزیکەی ٢٠٠٠ ساڵ دەخەمڵێندرێت.^[٣] ژاپۆنییەکان لە مێژە گرنگییەکی تایبەتیان بە گوڵی گێلاس و سەیرکردنی داوە و بە ئاڵای ھەموو گوڵەکانی دەزانن. بە شێوەیەکی نەریتی گوڵی گێلاس بە گوڵی نەتەوەیی ژاپۆن دادەنرێت و لە شیعر و ئەدەبیاتی ئەم وڵاتەدا جێگەی تایبەتی ھەیە. ژاپۆن دەوڵەمەندترین وڵاتی جیھانە لە ڕووی ژمارە و جۆراوجۆری درەختی گێلاسەوە. ئەمڕۆ لەم وڵاتەدا کۆی جۆر و ڕەگەزەکانی ساکورا گەیشتووەتە نزیکەی ٦٠٠ جۆر.^[٤]^[٥]^[٦]

وشەڕەتناسی

سەبارەت بە سەرچاوەی وشەی ساکورا 桜 چەندین تیۆری ھەیە. بەپێی بۆچوونی ھەندێک لە توێژەران ناوی ئەم جۆرە دارە لە بنەڕەتدا "ھەنا نۆ ساکو کی" بووە کە بە واتای «ئەو دارەی گوڵی لێ دەگوڵێت». دواتر ئەم ناوە گۆڕدرا بۆ ساکو (بە ژاپۆنی: 咲く、さく saku) کە بە واتای «گوڵکردن» دێت. پاشان پاشگری (یابانی: 等、ら ra) بە واتای «کۆی گشتی» و «گرووپ» زیاد کرا، بەجۆرێک کە پێکەوە وشەی "ساکورا" بە واتای «دارە گوڵدارەکان» دێت.

پێناسەی ساکورا

ڕەگەزی پیرۆنوس دابەش بووە بەسەر ٦ ژێر ڕەگەز، وە گێلاس یەکێکە لەو شەش ژێر ڕەگەزە. ڕوەکناسە ژاپۆنییەکان ڕەگەزی پرۆنوس بە ساکورا ناودەبەن، بەڵام خەڵکی ژاپۆن تەنیا ژێر ڕەگەزی گێلاس و لقە لقدارەکانی بە ساکورا دەزانن. لە زمانی ئینگلیزیدا تەنھا لقێک لە درەختی گێلاس کە پێی دەوترێت دار گێلاسی ژاپۆنی (ناوی زانستی: Prunus serrulata) پێی دەوترێت ساکورا.

تایبەتمەندیییەکان

درەخت

درزی تەڕادەیی لەسەر چەقی دارەکە

دارێکی ئامانۆگاوا کە لقەکانی بەرەو سەرەوەن

سەرچاوەی سەرەکی ساکورا ناوچەی ھیمالایا یە. ساکورا جۆرێکە لە درەختی پەڕ ڕواو. جۆرەکانی درەختی ساکورا زیاتر لە وڵاتانی ڕۆژھەڵاتی ئاسیا وەک چین و کۆریا و ھیمالایا و ژاپۆن بڵاوبوونەتەوە.

ساکورا لە ناوچە وشکەکاندا بە باشی گەشە ناکات. ھەندێک جۆری درەختی ساکورا وەک چۆجی زاکورا و مامێ زاکورا کورتن و درێژیان لە نێوان ٢ بۆ ٥ مەتردایە. بەرزی دارەکانی یاما-زاکورا و ئێدوھیگان لە نێوان ١٠ بۆ ٢٠ مەتردایە و لە نێو دارە بەرزەکاندان. بەگشتی لقی درەختی ساکورا بە لایەکدا بڵاودەبێتەوە و شێوەیەکی گۆشەیی ھەیە. لە ھەندێک جۆری تردا، وەک شیدارە-زاکورا، گەشەی لقەکان بەرەو خوارەوەیە، یان بە پێچەوانەوە لە ھەندێک جۆری دەگمەندا، وەک ئامانۆگاوا، ھەموو لقە سەرەکی و لاوەکییەکان و تەنانەت گوڵەکەش بەرەو سەرەوە ئاراستە دەکرێن و بڵاو نابنەوە بە شێوەیەکی ئاسۆیی. توێکڵی جۆری یاما-زاکورا ڕەنگی وەنەوشەیی تۆخە و درزی ئاسۆیی تێیدا دەبینرێت. لە جۆرەکانی ئەدۆھێگان ڕەنگێکی خۆڵەمێشی کاڵی ھەیە و لقەکانی ئاراستەیەکی ڕاستیان ھەیە.^[٧]^[٨] دارەکانی یاما-زاکورا لە ڕووی جوانی و ڕەنگ و بەھێزییەوە کوالیتی بەرزە و لە کەلوپەلی ناوماڵ و بیناسازی بینا و دارتاشی و دروستکردنی ئامێری مۆسیقا و ھتد بەکاردێت. تەمەنی دارەکانی ساکورا زۆر درێژە. ئێدوھیگان تەمەنی درێژترین درەختی ساکورایە و زۆربەی دارەکانی ساکورا کە تەمەنیان لە سەرووی ٥٠٠ ساڵەوەیە سەر بەم گرووپەن. ناسراوترین جۆری درەختی ساکورا بریتییە لە سومی-یۆشینۆ کە ٨٠٪ی دارەکانی ساکورا لە ژاپۆن پێکدەھێنێت. تێکڕای تەمەنی ئەم دارە نزیکەی ٦٠ ساڵە.^[٩]

پەندێکی کۆنی ژاپۆنی ھەیە کە دەڵێت «گەمژەیی ئەوەیە دار ساکورا ببڕیت، ھەروەک چۆن گەمژەیییە دار ئاڵو نەچێنیت». بڕین و بریندارکردنی لقەکانی درەختی ساکورا ڕەنگە ببێتە ھۆی وشکبوونەوەی درەختەکە، بەڵام سەرەڕای ئەوەش لە ھەندێک حاڵەتدا وەک نەخۆشی و وشککردنەوە و یەکگرتنی لق و چەند حاڵەتێکی تر، بڕینی دارەکان پێویستە ئەنجام بدرێت.

گوڵ

بەگشتی گوڵی ساکورا لە چوار بەش پێکدێت:

سیپاڵ: ھەموو گوڵێکی گێلاس ٥ سیپاڵیان ھەیە.
گوڵ: ھەموو گوڵی گێلاس ٥ گەڵای ھەیە. لە ساکورای باخچەدا ژمارەی گەڵاکانی زۆر جیاوازە و دەگاتە ٣٠٠ گەڵا. بە ڕەنگە سەرنجڕاکێشەکانیان مێرووەکان ڕادەکێشن. مێرووەکان ڕەگ ھەڵدەگرن و بەم شێوەیە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە گەردەنکردن یان گواستنەوەی ڕەگ لە پۆپکەوە بۆ لق.
پۆپکە: ئەندامی نێرینەی گوڵە. ھەر پۆپکەیەک لە کۆپانێک (ئەو بەشەی نێرەک کە تۆوی تێدایە)یان بەشێک پێکدێت کە ڕەگ و لق یان بنەمایەک ھەڵدەگرێت. زۆرجار ئەو گەردیلەی کە لەلایەن کۆپانەکانەوە دەردەچێت وەک گۆی زەردێکی زۆر بچووک لەژێر گەورەکردندا دەردەکەون. بەزۆری ڕەگ لەلایەن مێروو یان بایەوە دەگوازرێتەوە بۆ لق. گوڵێکی ساکورا ٣٠ بۆ ٤٠ پۆپکی ھەیە.
پیستیل: پێکدێت لە ھێلکەدانێکی بنەڕەتی و پۆرگێک لە ناوەڕاست و پرۆگێک کۆتایی. ھێلکەدان ھێلکۆکەکانی تێدایە کە بە داپۆشراوێک دەورە دراوە و دوای پیتاندن وەک تۆوێک گەشە دەکات.

گەڵا

لە سەرەتای بەھاردا جۆرەکانی ساکورا وەک کان-زاکورا دەگوڵن، گەڵاکانی درەنگتر لە گوڵەکانی سەوز دەبن. لە جۆرەکانی یاما-زاکورادا لە بەھاردا گوڵ و گەڵاکان لە یەک کاتدا دەست دەکەن بە گەشەکردن. ھەندێک جۆری گەڵاکانی ساکورا، پەراوێزی گەڵاکانی سادە دداندارە، لە ھەندێکیشدا، ھەر ددانێک چەند ددانێکی بچووکتری ھەیە. ڕەنگە جۆرە جیاوازەکانی گەڵا تایبەتمەندیان ھەبێت کە لە جۆرەکانی تردا نادۆزرێتەوە؛ بۆ نموونە جۆرەکانی گێلاسی شیرین دوو ھێڵی سووری لەسەر گەڵاکەی ھەیە کە یەکێکە لە تایبەتمەندییەکانی گەڵاکانی.

کاتی ساکورا

لە کۆنەوە زاراوەی «گوڵی ٧ ڕۆژ، گەشەی ٧ ڕۆژ، ساکورای ٢٠ ڕۆژ» لە نێو خەڵکدا باو بووە سەبارەت بە قۆناغەکانی ژیانی ساکورا. ھەرچەندە ئەم زاراوەیە بەگشتی ڕاستە، بەڵام تەمەنی ساکورا بەپێی ساڵ و ناوچە دەگۆڕێت. درێژترین گوڵی ساکورا کە تا ئێستا تۆمار کراوە، ١٦ ڕۆژ بووە لە ساڵی ١٩٦٦ لە تۆکیۆ. بە تێکڕا لە کردنەوەی گوڵی یەکەمەوە تا پڕبوونی کۆتا گوڵی درەختێک ١٦ ڕۆژ دەخایەنێت. کاتی گوڵکردنی گوڵی ساکورا جیاوازە بەپێی شوێن و جۆری دارەکە. ھەندێک جۆری ساکورا، وەک ھیمالایا-زاکورا، فیۆ-زاکورا (ساکورای زستانە)، شیکی-زاکورا (ساکورا چوار وەرز) و جۆگاتسو-زاکورا (ساکورای تشرینی دووەم) ساڵانە دوو جار گوڵ دەکەن.

ساکورا لە چاندی ژاپۆن

بەرھەمە مێژوویییەکان دەری دەخەن کە بە درێژایی مێژووی ژاپۆن، ساکورا ھەمیشە گرنگ بووە. لە دوو کتێبدا کەرەستەی پەیوەندیدار بە ساکورا ھەیە بە ناوەکانی کۆجیکی و نیھۆنشوکی کە گرنگترین و کۆنترین کتێبی نیشتمانی و ئایینی ژاپۆنن.^[١٠] ھەروەھا شیعر ھەیە کە باسی ساکورا دەکات لە کتێبی مانیوشو کە کۆنترین کتێبی شیعری ژاپۆنییە. کتێبی مانیۆشۆ لە سەردەمی نارا کۆکراوەتەوە و لەم قۆناغەشدا ھێشتا گوڵی ئاڵو بە ھێمای گوڵ لە شیعری ژاپۆنی دادەنرا، بۆیە لەم کتێبەدا، تەنیا ٤٤ شیعر لەسەر ساکورا ھەیە لە بەرامبەر ١١٨ شیعری پەیوەست بە گوڵی ئاڵو. لە سەدەی ھەشتەمی زایینی و لەگەڵ سەرەتای سەردەمی ھییان (١١٨٥–٧٩٤ز) بوو کە بەرە بەرە ناوبانگی گوڵی ساکورا زیادی کرد و لەم ماوەیەدا ئیمپراتۆر ساگا (٨٤٢–٧٨٦ز) بەھۆی گرنگیدانی زۆری بەم گوڵە، دامەزراندنی داب و نەریتی حەنامی یان ئاھەنگگێڕان ئەو گوڵەکانی بەناوبانگ کرد. لە سەردەمی ئێدۆ (١٨٦٨–١٦٠٣ز) دەستەواژەی «گوڵی ساکورا، پیاوی سامورای» لە نێو خەڵکدا بەناوبانگ بوو. لەم ماوەیەدا جۆرە جیاوازەکانی چاندنی ساکورا و شوێنە بەناوبانگەکانی ساکورا یەک لە دوای یەک دروستبوون. لە کۆتایی سەردەمی ئیدۆدا، سومی-یۆشینۆ ھاتە ئاراوە و لەو کاتەوە ئەم دارە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە سەرانسەری ژاپۆن چێنراوە.^[١١] لە سەردەمی مێیجیدا، مۆتۆواری نۆریناگا (١٧٣٠–١٨٠١)، توێژەر و لێکۆڵەری کولتوری ژاپۆن، لە بەرھەمەکانیدا نووسیویەتی «ڕۆحی ژاپۆنییەکان لەگەڵ ساکورادا دەگونجێت».^[١٢]^[١٣]

بە بۆچوونی ئەو، ھەرچەندە تەمەنی ساکورا کورتە، بەڵام لەڕووی ژیانی جوانییەوە بە ھەموو ھێزی خۆیەوە ھیچ ھاوتایەکی نییە. ژیان بە وزە و دڵخۆشییەوە لە مێژە شتێکی دڵخواز و خۆشەویستی خەڵکی ژاپۆن بووە. دوابەدوای ئەو، نیتۆبی ئینازو، نووسەرێکی دیکەی ئەم قۆناغە، لە سەرەتای کتێبەکەیدا بە ناوی بوشیدۆ: ڕۆحی ژاپۆن، ڕای گەیاندووە کە ڕێگا و داب و نەریتی سامورایییەکان وەک ھێمای ژاپۆن (ساکورا) وایە. بە پێچەوانەی گوڵەکانی تر، ساکورا پێش وشکبوونەوە و لە لووتکەی جوانیدا دەگوڵێت و بە بڕوای ژاپۆنییەکان نیشانەی ڕۆحی قوربانیدان و خۆنەویستی لەم مردنە زووەدا ھەیە. بەم شێوەیە ساکورا وردە وردە بوو بە ھێمای خۆبەختکردن لە سوپای ژاپۆن. بۆ نموونە لە جەنگی جیھانیی دووەم لەبری وشەی "شەھیدبوون" یان "کوژراو" لە شەڕەکەدا وشەی "پڕ لە گوڵ" بەکارھێنرا و ژەنینی گۆرانی سەربازی بە تەوەری ساکورا زۆر باو بوو.^[١٤] کامیکازێ بە ساکورا ڕێکەوتد دەکرا. ئەم گەنجانە بە زانستەوە دەچوون بۆ بەرەوڕووبوونەوەی مردن. فڕۆکەوانە کامیکازییەکان کە تەنیا سووتەمەنییان ھەبوو، بە ھەموو جۆرە کەرەستەیەکی سووتێنەر و تەقینەوە ئامانجەکانی دوژمنیان پێدەدا. خەڵکی ئەو سەردەمە پێیان وابوو ئەم گەنجانە وەک ساکورا جوانن و لەناکاو قەڵەو دەبن. لە ئێستادا وێنەی ساکورا لە ڕیزەکانی کاری بەشی پۆلیس و ھەروەھا ھێزی بەرگری ژاپۆن وەک ڕەمزی قوربانیدانی ئەو کەسانە بۆ پاراستنی ماڵ و گیانی خەڵک بەکاردەھێنرێت.^[١٥]^[١٦]

لە ڕاستیدا ڕۆڵی ساکورا لە ڕیزەکانی کاری پۆلیس و سەربازی ژاپۆن یەکسانە بە ئەستێرەی وڵاتانی دیکە. لە کولتوری ژاپۆنیدا ساکورا بیرھێنانەوەی نابەردەوامیی کاروباری دونیایە لە ئایینی بوودا، ھەروەھا وەک ھێمای نابەردەوامی لە زۆرێک لە شیعر و گۆرانیدا ئاماژەی پێکراوە. ڕۆڵی ساکورا لە ئاڵای چەندین ڕێکخراوی جیاواز وەک قوتابخانە و پۆلیس و ھێزی بەرگری ژاپۆن دەبینرێت.^[١٧] ھەروەھا ساکورا لەسەر پشتی دراوی ١٠٠ یەنی ژاپۆنی ھەڵکەندراوە. ھەرچەندە ساکورا وەک پاشناو زۆر دەگمەنە بەھۆی تێگەیشتن لە ناسەقامگیری ساکورا و نەبوونی مانەوە، بەڵام بۆ ناونانی کچان زۆر بەناوبانگە. لە ساڵی ٢٠١٠ لە لیستی ١٠ ناوی بەناوبانگی کچان لە ژاپۆن ناوی ٧ گوڵ دەدۆزرێتەوە. لەم نێوەندەدا ساکورا پلەی یەکەمی بەدەستھێناوە لەنێو ئەو ناوانەی کە ئەوساڵە بۆ کچان ھەڵبژێردراون.

کێڵگەی گوڵی گێلاس

لە ڕووی پلاندانان بۆ ئاھەنگی ھانامی، پێشبینیکردنی دروستی کاتی کردنەوەی گوڵەکان لە ژاپۆن گرنگییەکی تایبەتی ھەیە؛ ھەر لەبەر ئەم ھۆکارە، ھەموو ساڵێک لە ٣ی ئازاردا، بۆچوونی زانایانی کەشناسی سەبارەت بە ئەگەری کاتی گوڵکردنی گوڵی گێلاس لە پارێزگا جیاوازەکانی وڵات لەلایەن ڕێکخراوی کەشناسی ژاپۆنەوە ڕادەگەیەنرێت. ئەم کاتە لە ناوچە جیاوازەکانی ژاپۆن جیاوازە و تەنانەت ڕەنگە لە ناوچە جیاوازەکانی ھەمان پارێزگا جیاواز بێت.^[١٨]

بۆ پێشبینیکردنی ڕێکەوتی گوڵکردنی گوڵی گێلاس لەسەر نەخشەی ژاپۆن، شێوازێکی تایبەت بە کاردەھێنرێت کە پێی دەوترێت ناوچەی گوڵی گێلاس. لەم شێوازەدا ئەو شارانەی کە گوڵی گێلاسیان لە یەک کاتدا دەگوڵێت، لەسەر نەخشە بە ھێڵێک بەیەکەوە دەبەسترێنەوە. ئەم ھێڵانە بە ناوچەی گوڵی گێلاس ناودەبرێن و کاتی پێشبینیکراو بۆ کردنەوەی ساکورا و بە تایبەتی سومی یۆشینۆ لەسەر نەخشەی ژاپۆن بەم شێوەیە نیشان دراوە. زاراوەی کێڵگەی گوڵی گێلاس لەلایەن میدیای بەکۆمەڵەوە داھێنراوە و لە ساڵی ١٩٦٧ەوە بەکاردەھێنرێت.

فێستیڤاڵی گوڵی گێلاس

فێستیڤاڵی ھانامی یان گوڵی گێلاس یەکێکە لە ڕووداوە باوەکانی ژاپۆن. ھانامی بە زمانی ژاپۆنی بە واتای "بینینی گوڵ" دێت. ئاھەنگی ھانامی کاتێک دەگێڕدرێتەوە کە گوڵی ساکورا دەگوڵێت و کاتێک ھاوڕێ و خزمەکان کۆدەبنەوە و مێزەکە لەژێر درەختەکانی ساکورادا دادەنێن. ھەنامی بۆ یەکەمجار لە سەردەمی نارا (٧١٠ تا ٧٩٤ ز) و لە نێو ئاغاکاندا بووە جێی بایەخ. سەرەتا نەریت بوو گوڵی ئاڵو ببینرێت، کە لە ژاپۆن پێی دەوترێت ume، بەڵام لە سەردەمی ھییان (٧٩٤ بۆ ١١٨٥ ز) گوڵی گێلاس جێگەی گوڵی ئاڵوی گرتەوە. لە ناوەڕاستی سەردەمی ئێدۆوە، ھانامی لە نێو خەڵکدا بەناوبانگ بوو، ئیمپراتۆر تۆکوگاوا یۆشیمۆنێ، ئیمپراتۆری ھەشتەمی سەردەمی ئیدۆ، فەرمانی چاندنی داری گێلاسی بە شێوەیەکی بەرفراوان لە سەرتاسەری وڵاتدا بۆ ھاندانی خەڵک و زیاتر بەرەوپێشبردنی ھانامی کرد.

خواردنی ساکورا

جگە لە میوە، گوڵ و گەڵاکانی ساکورا لە کۆنەوە لە ژاپۆن وەک خۆراک بەکارھێنراون. لە ئێستادا زیاتر لە ١٠٠٠ جۆری گێلاسی خواردن لە جیھاندا ھەیە، کە بەگشتی دەتوانرێت بەسەر سێ گرووپدا دابەشبکرێن کە بریتین لە گێلاسی شیرین، گێلاسی ترش و گێلاسی چینی. گێلاسی ئەمریکی و گێلاسی ناپلیۆن جۆرێکی بەناوبانگی گێلاسی شیرینن.^[١٩]^[٢٠] گێلاسی چینی بەھۆی بچووکی قەبارەکەی ئەمڕۆ لە بازاڕەکاندا بەردەست نییە. ھەرچەندە دار گێلاسی شیرین لە چین دەچێنرێت بۆ بەکارھێنانی میوەکەی ٣٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر، بەڵام چاندنی دار گێلاسی شیرین لە ژاپۆن دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی مێیجی لە ساڵانی ١٨٦٨–١٩١٢. لەم ماوەیەدا درەختی گێلاسی شیرین لە ئەمریکاوە ھاوردە دەکرا و چاندنی لە ھۆکایدۆ، پارێزگای ئاوۆمۆری، پارێزگای یاماگاتا و پارێزگاکانی دیکەی باکوور دەستی پێکرد.^[٢١] چای ساکورایۆ یان گوڵی گێلاس – خواردنەوەیەکی ژاپۆنییە کە لە ساکورا بە تامدار و ئاوی کوڵاو دروست دەکرێت. بەزۆری ساکورایۆ لەبری چای سەوز لە ئاھەنگی ھاوسەرگیری و پەیوەندی خۆشەویستیدا بەکاردەھێنرێت. بۆ ئامادەکردنی، یا-زاکورا یان ساکورا فرە گەڵا و بە تایبەتی کانزان و فوگێنزۆ ساکورا بەکاردەھێنرێت. خاڵی گرنگ لە ئامادەکردنی ساکورایۆدا ئەوەیە کە بۆ ئامادەکردنی ئەم چایە دەبێت تەنھا یەک جووت ساکورا بەکاربھێنرێت کە ھێمای پەیوەندی نێوان دوو کەسن. ساکورا خوێدار - یا زاکورا یان ساکورا فرە گەڵا و سرکەی خوێ و ئەڵوو لە ئامادەکردنیدا بەکاردەھێنرێت. بەگشتی ساکورا بۆ ماوەی مانگێک لەناو سرکەی ئاڵو و خوێدا تەڕ دەکرێت، دواتر لەناو سەلاجە یان لەناو کیسی نایلۆندا ھەڵدەگیرێت و تا ساڵێک دواتر دەتوانرێت بخورێت. ساکورا خوێدار بۆ ڕازاندنەوەی خواردن و شیرینی تەقلیدی و ئەنپان (جۆرێک لە نانی ژاپۆنی) بەکاردێت. گەڵاکانی ساکورا خوێدار زیاتر وەکو ڕوپۆشێکی دیکۆراتی لە شیرینییە تەقلیدییەکانی ژاپۆنی وەک ساکورا مۆچی بەکاردەھێنرێت لە چاو گەڵا بۆنخۆشەکانی ئۆشیما گێلاس.^[٢٢]

پێشانگا

بینای یاسادانانی بی سی بە دار گێلاس لە گوڵدان، ڤیکتۆریا، کۆلۆمبیای بەریتانی
گوڵی گێلاسی بەهار لە کەمپی زانکۆ لە ڤانکۆڤەری کەنەدا
گوڵی دار گێلاس لە کۆلێژی کامۆسۆن، ڤیکتۆریای گەورە، کۆڵۆمبیاى بەریتانی
گوڵی گێلاس لە شاری ھامڵتن لە کەنەدا
گوڵی گێلاس، ڕۆژهەڵاتی سیبیریا
گوڵی گێلاس لە قەڵای ئۆساکا
گوڵی گێلاس لە چیای یۆشینۆ
گوڵی گێلاس، شاخی جینلۆنگ، تایوان.
هەزاران کەس هەموو بەهارێک لە فێستیڤاڵی ساڵانەی نیشتمانی گوڵی گێلاس لە واشنتۆن دی سی بەشداری دەکەن.

سەرچاوەکان

^ Toshio Katsuki. (2015) Sakura. pp.14–18 Iwanami Shoten. ISBN 978-4004315346
^ The history and cultural symbolism of both the seven wild species and the hundreds of forms known for centuries as sato-zakura, or garden cherries and information about growing and propagating is found in Kuitert، Wybe (٦ی ئازاری ٢٠١٥). «Japanese Flowering Cherries». Timber Press.
^ Honoca. «The beauty and history of sakura, Japan's national flower». Tsunagu Japa. لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.
^ «Are cherry trees native to countries other than Japan?». The Flower Association of Japan. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی ئابی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە.
^ «Basic knowledge of cherry blossoms». JAPAN Cherry Blossom Association.
^ «STUDIES ON THE HISTORY OF FLOWERING CHERRY--《Journal of Nanjing Forestry University》1982年02期». en.cnki.com.cn. لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.
^ Variety of cherry blossom. Hibiya-Kadan.
^ 2016年04月 General Incorporated Association Kitakyushu Ryokka Kyokai.
^ «小山市の花、木、鳥». Oyama City. لە ٧ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ James L. McClain, Japan: A Modern History p 414 ISBN 0-393-04156-5
^ Young, John, and Nakajima-Okano, Kimiko. Learn Japanese: New College Text. 1985, page 268.
^ Choy Lee, Khoon. Japan—between Myth and Reality. 1995, page 142.
^ Slaymaker, Douglas. The Body in Postwar Japanese Fiction. 2004, page 122.
^ Ohnuki-Tierney, Emiko. Kamikaze, Cherry Blossoms, and Nationalisms. 2002, page 9-10.
^ Piers Brendon, The Dark Valley: A Panorama of the 1930s, p441 ISBN 0-375-40881-9
^ James L. McClain, Japan: A Modern History p 427 ISBN 0-393-04156-5
^ Meirion and Susie Harries, Soldiers of the Sun: The Rise and Fall of the Imperial Japanese Army p 424 ISBN 0-394-56935-0
^ «Cherry Blossom Tattoo Designs». Freetattoodesigns.org. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
^ «nps.gov – Cherry Blossom History». لە ١٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
^ Jefferson, Roland M. and Alan F. Fusonie. (1977). "The Japanese Flowering Cherry Trees of Washington, D.C.: A Living Symbol of Friendship. National Arboretum Contribution No. 4." Washington: USDA, Agricultural Research Service.
^ «The Nation's Greatest Springtime Celebration». National Cherry Blossom Festival. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
^ «10 Best Places to Enjoy Cherry Blossoms in China». www.careerchina.com (بە ئینگلیزی). لە ڕەسەنەکە لە ١ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.

[katsuki201514-1] Toshio Katsuki. (2015) Sakura. pp.14–18 Iwanami Shoten. ISBN 978-4004315346

[2] The history and cultural symbolism of both the seven wild species and the hundreds of forms known for centuries as sato-zakura, or garden cherries and information about growing and propagating is found in Kuitert، Wybe (٦ی ئازاری ٢٠١٥). «Japanese Flowering Cherries». Timber Press.

[3] Honoca. «The beauty and history of sakura, Japan's national flower». Tsunagu Japa. لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.

[4] «Are cherry trees native to countries other than Japan?». The Flower Association of Japan. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی ئابی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە.

[sakuranokai-5] «Basic knowledge of cherry blossoms». JAPAN Cherry Blossom Association.

[6] «STUDIES ON THE HISTORY OF FLOWERING CHERRY--《Journal of Nanjing Forestry University》1982年02期». en.cnki.com.cn. لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.

[7] Variety of cherry blossom. Hibiya-Kadan.

[8] 2016年04月 General Incorporated Association Kitakyushu Ryokka Kyokai.

[oyama1-9] «小山市の花、木、鳥». Oyama City. لە ٧ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.

[10] James L. McClain, Japan: A Modern History p 414 ISBN 0-393-04156-5

[11] Young, John, and Nakajima-Okano, Kimiko. Learn Japanese: New College Text. 1985, page 268.

[khoon-12] Choy Lee, Khoon. Japan—between Myth and Reality. 1995, page 142.

[Slaymaker-13] Slaymaker, Douglas. The Body in Postwar Japanese Fiction. 2004, page 122.

[ohnuki-14] Ohnuki-Tierney, Emiko. Kamikaze, Cherry Blossoms, and Nationalisms. 2002, page 9-10.

[15] Piers Brendon, The Dark Valley: A Panorama of the 1930s, p441 ISBN 0-375-40881-9

[16] James L. McClain, Japan: A Modern History p 427 ISBN 0-393-04156-5

[17] Meirion and Susie Harries, Soldiers of the Sun: The Rise and Fall of the Imperial Japanese Army p 424 ISBN 0-394-56935-0

[18] «Cherry Blossom Tattoo Designs». Freetattoodesigns.org. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[19] «nps.gov – Cherry Blossom History». لە ١٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ ھێنراوە.

[20] Jefferson, Roland M. and Alan F. Fusonie. (1977). "The Japanese Flowering Cherry Trees of Washington, D.C.: A Living Symbol of Friendship. National Arboretum Contribution No. 4." Washington: USDA, Agricultural Research Service.

[21] «The Nation's Greatest Springtime Celebration». National Cherry Blossom Festival. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[22] «10 Best Places to Enjoy Cherry Blossoms in China». www.careerchina.com (بە ئینگلیزی). لە ڕەسەنەکە لە ١ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی نیسانی ٢٠١٩ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]

[١٦]

[١٧]

[١٨]

[١٩]

[٢٠]

[٢١]

[٢٢]