دەروازە:گەردوون
ناساندنی گەردوون[دەستکاری]گەردوون پێکدێت لە هەسارەکان و ئەستێرەکان و مانگەکان و کلکدارەکان و گەلەستێرە و گەڕەستێرۆچکە و تەمەئەستێرە گەردوون گەورە بوە لە ئەنجامی تەقینەوە گەورەکە ... تەقینەوە گەورەکە (بەئینگلیزی: Big Bang) بریتییە لە ئەو بیردۆزەی کە باس لە دروست بوونی گەردوون دەکات لە سەرەتادا کە بە تەقینەوەیەک دەستی پێ کردووە.[١] بە پێی بیردۆزی تەقینەوە گەورەکە گەردوون لە سەرەتادا تەنێک بووە لە دۆخێکی زۆر گەرمدا و پاشان بە خێراییەکی زۆر کشاوە. زیاتر...
هەواڵی زانستی[دەستکاری]
وتاری هەڵبژێردراو[دەستکاری]پشتوێنی کویپێر پشتوێنی کویپێر ناوچەیەکی کۆمەڵەی خۆرە کە دەکەوێتە دوای خولگەی نێپتۆن (لە مەودای ٣٠ یەکەی ئەستێرەناسیەوە) تا ٥٠ یەکەی ئەسێرەناسی لە خۆرەوە. زیاتر...
بابەتەکان[دەستکاری]
وێنەی هەڵبژێردرای[دەستکاری]![]() مانگگیران گشتی لە مانگی نیسانی ٢٠١٤. داتا و زانیاریەکانی هەسارەکانی کۆمەڵەی خۆر[دەستکاری]تایبەتمەندی هەسارەکان:
فەلەکناسان[دەستکاری]ئەبو عەلی حەسەن کوڕی حەسەنی کوڕی ھەیسەم (بە عەرەبی: ابن الهيثم، بە لاتینی: Alhacen، Alhazen)، ناسراو بە ئیبن ئەلھەیسەم، فەیلەسووف و زانای فیزیا و بیرکاری و پزیشکی و زانستی دەروونییە. لە ساڵی ٩٦٥ لە بەسرە لەدایک بووە و لەنێوان ساڵانی ١٠٣٨ ھەتا ١٠٤٠ لە شاری قاھیرە مردووە. گرنگترین بۆچوونەکانی ئەم زانایە لە بواری ھاوێنەسازی و ڕووناکیزانیدایە (علم البصریات)، کە لێکۆڵینەوەی کردووە لەسەر دیاردەی شکانەوەی ڕووناکی و گەڕانەوەی ڕووناکی لە ئاوێنەکانەوە، جا چ تەخت بن یان ئاوێنەی گۆیی (چاڵ و قۆقز) یان لوولەیی بن و چۆنێتی درووست بوونی وێنە تیایاندا، بۆچوونەکانی تا ئەمڕۆش لە ھەموو زانستەکاندا باکاردێن با تایبەتی لە بواری فەلەکدا، تەلیسکۆب و تەلیسکۆبی ئاسمانی ھابڵ (Hubble space telescope) و تەلیسکۆبی ئاسمانی ئەوروپی بۆچوونەکانی ئەویان بۆ بەکارھێنراوە لە بواری ھاوێنەسازیدا .زیاتر...
کەشتی ئاسمانی[دەستکاری]![]() وێنەیەکی کەشتی ئاسمانی نیو ھۆرایزنز کەشتی ئاسمانی زیاتر... (بە ئینگلیزی: Space probe) (بە عەرەبی: مسبار فضائی) ئامێرێکی بێ مرۆڤە دەنێردرێتە دەرەوەی زەوی (بۆشایی) بە ئامانجی ئاشکراکردن و زانیاری زیاتر دەربارەی گەردوون، کەشتی ئاسمانی دەبێ ئەو ئامێرانەی لەگەل بێ
کەشتیە ئاسمانیە جیاوازەکان[دەستکاری]مێسنجەر (کەشتیی ئاسمانی) زیاتر...
لێکۆڵینەوەی زانستی گەردوونی[دەستکاری]ڕوانگەی باشووری ئەورووپا ئەو ناوە ناوێکی زیندووی گەرانی بۆشایی ١٤ وڵاتی ئەورووپایە لە ساڵی ١٩٦٢ بە ئامانجی زانیاری و ئاشکراکردنی زانیاری دەربارەی گەردوون دایانمەزراند، ئەو روانگەیەش دەکەوێتە وڵاتی چیلی ، ئەو روانگەیە بەنێوبانگە بە ژمارەیەک تەلیسکۆبی گەورە وە پێکدێت لە ٤ تەلیسکۆبی گەورە بە پانتای ٨ مەتر جێگیرکراینە ئەو روانگەیە چەندین دەسکەوتی بۆ مرۆڤایەتی بەدەست خستوە ئەوانیش:
کۆمەڵەی خۆر[دەستکاری]پۆلەکان[دەستکاری] |