ئۆپەراسیۆنی ھامەر (١٩٩٧)

ئۆپەراسیۆنی ھامەر (١٩٩٧)
	بەشێک لە سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا و شەڕی براکوژی
ڕێکەوت	١٢ی ئایار – ٧ی تەمموزی ١٩٩٧
شوێن	هەرێمی کوردستان
ئەنجام	سەرکەوتنی تورکیا [ژێدەرێکی پشتڕاستکراو نییە]
شەڕکەرەکان
تورکیا; پارتی دیموکراتی کوردستان (پەدەکە)	پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە); یەکێتی نیشتمانی کوردستان (یەنەکە)
فەرماندە و سەرکردەکان
Altay Tokat[سەرچاوەی ناسەرەکی پێویستە][پەڕە پێویستە]	عەلی حەیدەر قەیتان[ژێدەر پێویستە]
ھێز
تورکیا:‏٣٠،٠٠٠–٥٠،٠٠٠سەرباز; ١٠،٠٠٠پاسەوان	پەکەکە: ٥،٠٠٠-٦،٠٠٠ شەڕکەر[سەرچاوەی ناسەرەکی پێویستە][پەڕە پێویستە]
زەرەر و زیانە گیانییەکان
تورکیا:; 114 کوژراو, 338 بریندار; KDP:; ~200کوژراو; هەموو: ٣١٤ کوژراو	پەکەکە:; 2,730 کوژراو, 415 گیراو(بانگەشەی تورکیا)

ئۆپەراسیۆنی هامەر ئۆپەراسیۆنێکی سنوور بەزاندنی هێزە چەکدارەکانی تورکیا بوو بۆ ناو باشووری کوردستان لە نێوان ١٢ی ئایار تا ٧ی تەمموزی ١٩٩٧ دژی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە).

ئامانجەکانی ئۆپەراسیۆنەکە لە ناوبردنی یەکەکانی پەکەکە لە باشووری کوردستان، بەهێزکردنی پارتی دیموکراتی کوردستانی مەسعود بارزانی بوو لە شەڕی براکوژی بەردەوامی لەگەڵ یەکێتی نیشتمانی کوردستانی جەلال تاڵەبانی بەو هیوایەی پارتی دیموکراتی کوردستان ڕێگری دەکرد پەکەکە لە هەڵکوتانە سەر تورکیا زیاتر، هەروەها بۆ بەرەنگاربوونەوەی کاریگەریی ئێران، لە ناوچەکەدا لە کاتێکدا تورکیا ئێرانی بە پشتیوانی لە پەکەکە تۆمەتبار کرد، لەو ساڵەدا زیاتر لە ٢،٠٠٠ هێزی ئێرانی بۆ هاوکاریکردنی یەکێتی هاتبوونە ناو باشووری کوردستانەوە.^[٨]

ئۆپەراسیۆنەکە بەبێ سەرکەوتوویی کۆتایی هات و بووە هۆی ئۆپەراسیۆنێکی دیکە بە ناوی ئۆپەراسیۆنی داون (١٩٩٧).

ناکۆکی[دەستکاری]

نزیکەی ٣٠ بۆ ٥٠ هەزار^[٩] هێزی تورکیا لە ١٤ی ئایاردا وەک وەڵامێک بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان بۆ پشتیوانی لە هێرشەکانی بۆ سەر پەکەکە، چوونە ناو کوردستان. لە 19ی ئایاردا، پارتی دیموکراتی کوردستان ئۆپەراسیۆنێکی سەربازیی بۆ چۆڵکردنی سەرجەم چەکدارانی پەکەکە لە پایتەختەکەیان لە شاری هەولێر دەستپێکرد،کە بووە شەڕێکی گەورە کە تێیدا ٥٣ چەکداری پارتی دیموکراتی کوردستان و ٥٨ چەکداری پەکەکە کوژران. لە بەرامبەردا پەکەکە لە ١ تا ١١ی حوزەیران فەرمانی چوار تەقینەوەی خۆکوژی دا کە لە ئەنجامدا ٥٥ چەکداری پارتی دیموکراتی کوردستان کوژران. تا ٧ی تەمموز کە هێزەکانی تورکیا کشانەوە، زیاتر لە ٢٠٠٠ پەکەکە و لانیکەم ٢٠٠ هێزی پارتی دیموکراتی کوردستان کوژراون.

قوربانییەکان[دەستکاری]

زیاتر لە ٣٠ هەزار سەرباز بەشدارییان لە ئۆپەراسیۆنی سەرەتاییدا کرد. تورکیا کوژرانی ١١٤ کەسی راگەیاند، کە پێکهاتوون لە ١٤ ئەفسەری فەرمانبەر، ٤ ئەفسەری ناکۆمیسیۆن، ٧٥ سەرباز و ٢١ پاسەوان. تورکیا بریندارەکانی لە کۆی گشتی ١٨٥ کەس ڕاگەیاند کە پێکهاتوون لە ٢٤ ئەفسەری فەرمانبەر ١٧ ئەفسەری ناکۆمیسیۆن، ٣٣٨ سەرباز و ٤٨ پاسەوان. تورکیا کۆی ژمارەی ئەو چەکدارانەی کە بێلایەن کراون بە کۆی گشتی ٣١٤٥ چەکداری ڕاگەیاند کە ٢٧٣٠ کەس کوژراون و ٤١٥ کەسیش بە شێوەیەکی ڕاستەوخۆ یان بریندارکراون یان گیراون.

تورکیا لە مانگی ئەیلولدا ئۆپەراسیۆنێکی دیکەی بەرفراوانی دەستپێکرد کە بە ئۆپەراسیۆنی داون ناسراوە.^[١٠]

کاردانەوی نێودەوڵەتی[دەستکاری]

ئێران: حکومەتی ئێران ئەو لەشکرکێشییەی شەرمەزار کرد "وەک نەک تەنها پێشێلکردنی هەموو یاسا نێودەوڵەتییەکان بەڵکو مافە سەروەرییەکان و یەکپارچەیی خاکی نەتەوەی موسڵمانی عێراق" و ئیدعای تورکیای کرد لە پاڵپشتی ئێران بۆ پەکەکە و بە "پیلانێکی هاوبەشی سوپای تورکیا و ئیسرائیل" ناویبرد.

سەرچاوەکان[دەستکاری]

^ ^ئ ^ا The Europa World Year: Kazakhstan – Zimbabwe. Retrieved 11 February 2015.
^ Aylin Ünver Noi, 1 July 2012, THE ARAB SPRING, ITS EFFECTS ON THE KURDS, AND THE APPROACHES OF TURKEY, IRAN, SYRIA, AND IRAQ ON THE KURDISH ISSUE 17 September 2012 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., The Global Research in International Affairs Center
^ "Hitting the Kurds from All Sides". TIME. Retrieved 14 January 2016.
^ ^ئ ^ا Tokat, Altay (2013). Mücadele ve Çözüm (PKK Bölücü Terörü).^{[سەرچاوەی ناسەرەکی پێویستە]}^{[پەڕە پێویستە]}
^ ^ئ ^ا "(page 155)" (PDF). Helsinki.fi. Archived from the original (PDF) on 12 October 2017. Retrieved 7 July 2017. ١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ ^ئ ^ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری hurriyet1 نەدراوە
^ Chronology for Kurds in Iraq 17 October 2012 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., UNHCR
^ Gunter, Michael M. (1998-03-01). "Turkey and Iran Face off in Kurdistan". Middle East Quarterly (بە ئینگلیزی).
^ "UNHCR | Refworld | Chronology for Kurds in Turkey". web.archive.org. 2012-10-17. Retrieved 2022-09-08.
^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 2011-07-16. Retrieved 2022-09-08.

[KDP-1] ئ ^ا The Europa World Year: Kazakhstan – Zimbabwe. Retrieved 11 February 2015.

[2] Aylin Ünver Noi, 1 July 2012, THE ARAB SPRING, ITS EFFECTS ON THE KURDS, AND THE APPROACHES OF TURKEY, IRAN, SYRIA, AND IRAQ ON THE KURDISH ISSUE 17 September 2012 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., The Global Research in International Affairs Center

[3] "Hitting the Kurds from All Sides". TIME. Retrieved 14 January 2016.

[mucadele-4] ئ ^ا Tokat, Altay (2013). Mücadele ve Çözüm (PKK Bölücü Terörü).^{[سەرچاوەی ناسەرەکی پێویستە]}^{[پەڕە پێویستە]}

[vgs-5] ئ ^ا "(page 155)" (PDF). Helsinki.fi. Archived from the original (PDF) on 12 October 2017. Retrieved 7 July 2017. ١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[hurriyet1-6] ئ ^ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری hurriyet1 نەدراوە

[Iraq-7] Chronology for Kurds in Iraq 17 October 2012 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., UNHCR

[8] Gunter, Michael M. (1998-03-01). "Turkey and Iran Face off in Kurdistan". Middle East Quarterly (بە ئینگلیزی).

[9] "UNHCR | Refworld | Chronology for Kurds in Turkey". web.archive.org. 2012-10-17. Retrieved 2022-09-08.

[10] "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 2011-07-16. Retrieved 2022-09-08.

[٣]

[١]

[٢]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]