سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا

سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا
شوێن	تورکیا، عێراق (باشووری کوردستان)
دۆخ	بەردەوام چەند سەربزێویی گەورە شکستی ھێنا لەماوەی ١٩٢٠–٣٧; ناکۆکیی تورکیا و کورد (١٩٧٨ - ئێستا) (١٩٨٤-ئێستا);
شەڕکەرەکان
حکوومەتی نەتەوەیی ئەنجومەن مەزن (١٩٢٠–١٩٢٣)---- تورکیا (لەدوای ١٩٢٣) ھەندێک لە ھۆزەکانی کورد (لەدوای ٢٠١٥);	ھۆزی قۆچگری ; Ginyan Tribe; جڤاتی بەرزبوونەوەی کوردستان ھۆزەکانی کورد: زازا سوننەکان; کرمانج Hormekan; لۆلان; ; کۆماری ئارارات (١٩٢٧–١٩٣٠) خۆیبوون; ھۆزەکانی دەرسیم پارتی کرێکارانی کوردستان (لەدوای ١٩٧٨) کۆما جڤاکێن کوردستان; ھێزەکانی پاراستنی گەل; YJA-STAR; YDG-H (لەدوای ٢٠١٣) YPS (لەدوای ٢٠١٥); YPS-Jin (لەدوای ٢٠١٦); بازەکانی ئازادی کوردستان (لەدوای ٢٠٠٤)
فەرماندە و سەرکردەکان
مستەفا کەمال ئاتاتورک; Nureddin Pasha; Binbaşı Kâzım İnanç; Mürsel Bakû; Naci Eldeniz عیسمەت ئینۆنو; کازم ئۆربای; عەبدوڵڵا ئەلپدۆغان (diq; tr) فەوزی چاکماق; İbrahim Tali Öngören; İzzettin Çalışlar; Salih Omurtak Osman Pamukoğlu; Kenan Evren; Turgut Özal; Süleyman Demirel; Ahmet Necdet Sezer; Bülent Ecevit; Mesut Yılmaz; Necmettin Erbakan; Tansu Çiller; Işık Koşaner; İlker Başbuğ; Yaşar Büyükanıt; Hilmi Özkök; Hüseyin Kıvrıkoğlu; ئیسماعیل حەقی تەکچە; Doğan Güreş; Necip Torumtay; Necdet Üruğ; Nurettin Ersin; ڕەجەب تەییب ئەردۆغان; ئەحمەد داودئۆغڵو; حۆلووسی ئاکار	Alişan Bey ; نووری دەرسیمی خالید بەگێ جبری شێخ سەعیدی پیران ئیحسان نووری پاشا; Ibrahim Heski; فەرزەندە بەگێ حەسەنی; Halis Öztürk سەید ڕەزا (گیراو) ; کامەر ئاغا (یوسوفان); جەبرائیل ئاغا (دێمەنان); کامەر ئاغا (حەیدەران); Alîşêr (diq; ku; tr) †; زەریفە † عەبدوڵڵا ئۆجەلان (گیراو); Şemdin Sakık (گیراو); عوسمان ئۆجەلان; مەحسووم کۆرکماز †; نزامەتین تاش; مەزڵوم دۆغان; کانی یەڵماز; حوسێن یەڵدیریم; ھاکی کارەر †; Halil Atac; موراد قەرەیلان; باھۆز ئەرداڵ; جەمیل بایک; مستەفا کاراسو; دووران کاڵکان; Ali Haydar Kaytan
ھێز
قۆچگری: ٣٬١٦١–٣١٬٠٠٠ سەرباز شێخ سەعیدی پیران: ٢٥٬٠٠٠–٥٢٬٠٠٠ کەس کۆماری ئارارات: ١٠٬٠٠٠–٦٦٬٠٠٠ کەس دەرسیم: ٥٠٬٠٠٠ کەس ھێزە چەکدارەکانی تورکیا: ٦٣٩٬٥٥١:; فەرمانداریی گشتیی جەندرمە: ١٤٨٬٧٠٠; پۆلیس: ٢٢٥٬٠٠٠; پاسەوانی گوند: ٦٠٬٠٠٠; سەرجەم: ٩٤٨٬٥٥٠; (not all directly involved in the conflict)	قۆچگری: ٣٬٠٠٠–٦٬٠٠٠ چەکدار شێخ سەعیدی پیران: ١٥٬٠٠٠ چەکدار کۆماری ئارارات: ٥٬٠٠٠–٨٬٠٠٠ چەکدار دەرسیم: ٦٬٠٠٠ چەکدار پەکەکە: ٤٬٠٠٠–٣٢٬٨٠٠
زەرەر و زیانە گیانییەکان
قۆچگری شێخ سەعیدی پیران: نەزانراو ئارارات: نەزانراو نەزانراو: ١١٠ کوژراو ناکۆکیی تورکیا و کورد (١٩٧٨ - ئێستا): ٧٬٢٣٠	قۆچگری: ٥٠٠ چەکدار کوژرا شێخ سەعیدی پیران: نادیار ئارارات: نادیار دەرسیم: ١٠٬٠٠٠–١٣٬١٦٠ کوژراو (بەزۆری مەدەنی) ناکۆکیی تورکیا و کورد (١٩٧٨ - ئێستا): ٣١٬٨٧٤ کوژراو
	Said revolt: 15,000–20,000 to 40,000–250,000 civilians killed; Ararat revolt: 4,500 civilians killed; Kurdish-Turkish conflict (١٩٧٨-ئێستا): 6,741 to 18,000-20,000 civilians killed سەرجەم: ١٠٠٬٠٠٠+ کوژراون

سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا ئاماژە دەکات بۆ سەربزێوییەکانی نەتەوەپەرستی کورد لە تورکیا، لە شەڕی سەربەخۆیی تورکیا و تێپەڕین لە ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی بۆ دەوڵەتی تورکیای نوێ دەست پێ دەکات و ھەتا ئێستا ناکۆکی کورد-تورکیا بەردەوامە.^[٢٣]

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

^ «Turkey's Kurdish tribes call PKK to leave country». لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.
^ «Kurdish people unite against terror: Tribe of 65,000 pledge to stand up against PKK». لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.
^ «Erdogan's new Kurdish allies – Kurdish Institute». www.kurdishinstitute.be. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئابی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ Türk İstiklal Harbi, Edition VI, İstiklal Harbinde Ayaklanmalar, T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları, 1974, page 281
^ David McDowall, A modern history of the Kurds, I.B.Tauris, 2002, ISBN 978-1-85043-416-0, p. 209.
^ «NEWS FROM TURKISH ARMED FORCES». Turkish Armed Forces. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «Turkey's Paramilitary Forces» (PDF). Orbat. ٢٥ی تەممووزی ٢٠٠٦. لاپەڕە ٣٣. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٧ی ئازاری ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «Turkey's 'village guards' tired of conflict». My Sinchew. ١٩ی نیسانی ٢٠١٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی نیسانی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئابی ٢٠١٠ ھێنراوە.
^ Olson, 1989, page 107
^ Robin Leonard Bidwell, Kenneth Bourne, Donald Cameron Watt, Great Britain. Foreign Office: British documents on foreign affairs--reports and papers from the Foreign Office confidential print: From the First to the Second World War. Series B, Turkey, Iran, and the Middle East, 1918–1939, Volume 32, University Publications of America, 1997, page 82.
^ Osman Pamukoğlu, Unutulanlar dışında yeni bir şey yok: Hakkari ve Kuzey Irak dağlarındaki askerler, Harmoni Yayıncılık, 2003, ISBN 975-6340-00-2, p. 16. (تورکی)
^ Pike، John (٢١ی ئایاری ٢٠٠٤). «Kurdistan Workers' Party (PKK)». Federation of American Scientists. لە ٢٣ی تەممووزی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
^ «The PKK in Numbers». Sabah News Agency. ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥.
^ Hüseyin Rahmi Apak, Türk İstiklâl Harbi – İç ayaklanmalar: 1919–1921, 1964, C.VI, Genelkurmay Basımevi, pages 163-165
^ ^ئ ^ا Şafak، Yeni. «Nearly 7,000 civilians killed by PKK in 31 years». Yeni Şafak. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئابی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ «Turkey counts cost of conflict as Kurdish militant battle rages on». لە ڕەسەنەکە لە ١١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئابی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ The Militant Kurds: A Dual Strategy for Freedom, Vera Eccarius-Kelly, page 86, 2010
^ «(page 104)» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «Federal Judge Rules Part Of Patriot Act Unconstitutional». Associated Press. ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٤. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ھێنراوە.
^ Visweswaran، edited by Kamala (٢٠١٣). Everyday occupations experiencing militarism in South Asia and the Middle East (چاپی 1st). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. لاپەڕە ١٤. ژپنک ٠-٨١٢٢-٠٧٨٣-١. {{cite book}}: |یەکەم1= has generic name (یارمەتی)
^ Romano، David (٢٠٠٥). The Kurdish nationalist movement: opportunity, mobilization and identity. Cambridge: Cambridge University Press. لاپەڕە ٨١. ژپنک ٠-٥٢١-٦٨٤٢٦-٩.
^ Turkey, US, and the PKK 2016-04-13 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., 21 December 2007
^ Orhan، Mehmet. «Kurdish Rebellions and Conflict Groups in Turkey during the 1920s and 1930s». Journal of Muslim Minority Affairs. en. لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[1] «Turkey's Kurdish tribes call PKK to leave country». لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.

[dailysabah.com1-2] «Kurdish people unite against terror: Tribe of 65,000 pledge to stand up against PKK». لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.

[3] «Erdogan's new Kurdish allies – Kurdish Institute». www.kurdishinstitute.be. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئابی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[genelkurmay-4] Türk İstiklal Harbi, Edition VI, İstiklal Harbinde Ayaklanmalar, T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları, 1974, page 281

[McDowall209-5] David McDowall, A modern history of the Kurds, I.B.Tauris, 2002, ISBN 978-1-85043-416-0, p. 209.

[aktifhaber-6] «NEWS FROM TURKISH ARMED FORCES». Turkish Armed Forces. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[7] «Turkey's Paramilitary Forces» (PDF). Orbat. ٢٥ی تەممووزی ٢٠٠٦. لاپەڕە ٣٣. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٧ی ئازاری ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[8] «Turkey's 'village guards' tired of conflict». My Sinchew. ١٩ی نیسانی ٢٠١٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی نیسانی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئابی ٢٠١٠ ھێنراوە.

[olson1989-9] Olson, 1989, page 107

[bidwell1997-10] Robin Leonard Bidwell, Kenneth Bourne, Donald Cameron Watt, Great Britain. Foreign Office: British documents on foreign affairs--reports and papers from the Foreign Office confidential print: From the First to the Second World War. Series B, Turkey, Iran, and the Middle East, 1918–1939, Volume 32, University Publications of America, 1997, page 82.

[11] Osman Pamukoğlu, Unutulanlar dışında yeni bir şey yok: Hakkari ve Kuzey Irak dağlarındaki askerler, Harmoni Yayıncılık, 2003, ISBN 975-6340-00-2, p. 16. (تورکی)

[fas-12] Pike، John (٢١ی ئایاری ٢٠٠٤). «Kurdistan Workers' Party (PKK)». Federation of American Scientists. لە ٢٣ی تەممووزی ٢٠٠٨ ھێنراوە.

[Sabah-13] «The PKK in Numbers». Sabah News Agency. ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥.

[apak-14] Hüseyin Rahmi Apak, Türk İstiklâl Harbi – İç ayaklanmalar: 1919–1921, 1964, C.VI, Genelkurmay Basımevi, pages 163-165

[nearly7000-15] ئ ^ا Şafak، Yeni. «Nearly 7,000 civilians killed by PKK in 31 years». Yeni Şafak. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئابی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[16] «Turkey counts cost of conflict as Kurdish militant battle rages on». لە ڕەسەنەکە لە ١١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئابی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[17] The Militant Kurds: A Dual Strategy for Freedom, Vera Eccarius-Kelly, page 86, 2010

[18] «(page 104)» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[executions-19] «Federal Judge Rules Part Of Patriot Act Unconstitutional». Associated Press. ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٤. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[20] Visweswaran، edited by Kamala (٢٠١٣). Everyday occupations experiencing militarism in South Asia and the Middle East (چاپی 1st). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. لاپەڕە ١٤. ژپنک ٠-٨١٢٢-٠٧٨٣-١. {{cite book}}: |یەکەم1= has generic name (یارمەتی)

[21] Romano، David (٢٠٠٥). The Kurdish nationalist movement: opportunity, mobilization and identity. Cambridge: Cambridge University Press. لاپەڕە ٨١. ژپنک ٠-٥٢١-٦٨٤٢٦-٩.

[wounded-22] Turkey, US, and the PKK 2016-04-13 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., 21 December 2007

[23] Orhan، Mehmet. «Kurdish Rebellions and Conflict Groups in Turkey during the 1920s and 1930s». Journal of Muslim Minority Affairs. en. لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]

[١٦]

[١٧]

[١٨]

[١٩]

[٢٠]

[٢١]

[٢٢]

[٢٣]