جەلال دەباغ

جەلال دەباغ
لەدایکبوون	١٢ی ئایاری ١٩٣٩ سلێمانی
نەتەوە	کورد

جەلال دەباغ لەدایکبووی ١٢ی ئایاری ١٩٣٩ لە سلێمانی ، جەلال دەباغ کەسایەتی سیاسەتمەدار، نووسەر و ڕۆژنامەوانێکی کوردە، دەباغ لە ئێستادا سکتێری حیزبی چەپی کوردستانە و پێشتریش ئەندام بووە لە حیزبی شیوعی کوردستان-عێراق.

ژیاننامە

دەباغ یەکەم جار مانیفێستی کۆمۆنیست یان بەیاننامەی پارتی کۆمونیستی وەرگێڕا بۆ کوردی لە ساڵی ١٩٦٧ ،کە لە ساڵی ١٩٩٦ و ٢٠٠١ چاپ کرا.

قوتاپخانەی سەرەتایی و ناوەندی و خانەی مامۆستایانی لە سلێمانی تەواوکردووە. سێ ساڵ لە ١٩٥٩-١٩٦٢ مامۆستابووە. دەرچووی پەیمانگەی زانستە کۆمەڵایەتییەکانە لە بوخارست ـ رۆمانیا ١٩٦٤، دەرچووی پەیمانگەی زانستە کۆمەڵایەتییەکانە له‌مۆسکۆ ١٩٧٦..

لە یەکەمین و دووەمین و سێیەمین کۆنگرەی یەکێتیی نووسەرانی کوردا بە ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەر ھەڵبژێردراوە و سکرتێری بەڕیوەبردنی یەکێتی بووە ‌١٩٧٠-١٩٧٤. نوێنەری یەکێتیی نووسەرانی کوردبوو لەپێنجەمین کۆنگرەی نووسەرانی ئاسیاو ئەفریقیا- ئەلمائاتا – کازاخستان ١٩٧٥ لە گەڵ حوسێن عارف.

ماوەی ٢٥ ساڵ زیاتر لە بواری رۆژنامەگەریدا کاری کردووە. لە شۆڕشی ئەیلول و شۆڕسی نۆێی کوردستاندا و لە راپەڕینە شکۆدارەکەی ئاداری ١٩٩١ دا بەشدارییەکی چالاکانەی کردووە.

لە ساڵی ١٩٥٦-ەوە دەستی بە نووسین کردووە. بەرھەمی ئەدەبی و کۆمەڵایەتی و سیاسی و وەرگێڕانی لە رۆژنامە ‌و گۆڤارە کوردییەکاندا بڵاوکردۆتەوە.

جێگری سەرنووسەری ھەفتەنامەی (بیری نوێ ــ الفکر الجدید)و ئەندامی دەستەی نووسەرانی چەندان گۆڤارو رۆژنامەی پێشکەوتنخوازو سکرتێری نووسینی گۆڤاری (رێگای ئاشتی و سۆسیالیزم) و بێژەرو ئەندامی دەستەی نووسەران رادیۆی نھێنی دەنگی گەلی عێراق لەدەرەو بەرپرسی بەشی کوردی بووە، لەدوای کودەتا شوومەکەی ٨ی شوباتی ١٩٦٣. ئەندامی سەندیگای رۆژنامەنوسانی کوردستانه‌.

پتر لە پەنجاساڵ بەشداری تێکۆشانی نھێنی و ئاشکرای بزاڤی رزگاریخوازی گەلی [[کوردستانە لە دژی رژێمە دیکتاتۆرەکان و بەشداری ھەردوو شۆڕشە کەی ئەیلول و شۆڕشی نوێی گەلی کوردستان.

ئەندامی کۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەکانی کوردستانه‌.

لەبواری بزوتنەوەی خوێنکاران و لاواندا کاری کردووەو، تێکۆشەرێکی ماندونەناسە لەپێناو مافەکانی ژنان و ئافرەتان و یەکسانییان لەگەڵ پیاواندا. خەبات دەکا لەپێناو مافی پەنابەران و رەوەندی کوردستاندا لە دەرەوەو بۆ پێدانی مافی پەنابەری و نەگێڕانەوەی بەزۆری پەنابەران و کۆچکردووان. نووسین و وەرگێڕی پتر لە بیست کتێب و نامیلکەیەو، بەسەدان وتارو بەرھەمی ئەدەبی و رۆشنبیری و سیاسیی لە رۆژنامەو گۆڤارو ماڵپەڕە کوردی و عەرەبییەکاندا بڵاوکردۆتەوە

بەرھەمەکانی نووسەر

• دیکتاتۆری دیموکراتی میللی، ماوتسی تۆنگ کراوە بە کوردی.
• ھەندی زانیاری مارکسی لێنینی دەربارەی شۆڕش کراوە بە کوردی ١٩٦٨.
• چیرۆکی تانیا کراوە بە کوردی ١٩٧٠.
• لێکۆڵینەوەکان بۆ سەد ساڵەی لە دایکبوونی لێنین لە گەڵ ھۆگر گۆران کراوە بە کوردی ١٩٧٠.
• قۆناغەکانی گۆڕانی کۆمەڵ ئامادەکردن و وەرگێڕان ١٩٧٢.
• دەربارەی کادیر دیمترۆڤ کراوە بە کوردی ١٩٧٣ پێنج جار چاپکراوەتەوە.
• ژیان و تێکۆشانی دیمترۆڤ ١٩٧٣.
• حیزبی مارکسی لێنینی و دەورگێڕانی لە تێکۆشانی چینایەتی کارگەراندا کراوە بە کوردی ١٩٦٨.
• کورتە باسیکی ماتیریالیزمی دیالەکتیک کراوە بە کوردی ١٩٧٠.
• لە دەفتەری گەشتێکی رێگای ژیانەوە نووسین ١٩٧٨.
• راپەڕینی کوردان ١٩٢٥ (راپەڕینەکەی شێخ سەعید) پڕۆفێسۆر م.ا.حەسرەتیان کراوە بە کوردی ١٩٨٥.
• بیست و ھەشت ئەستێرە لە ئاسمانی نەمریدا نووسین ١٩٨٥.
• گۆرانی سەرکەوتن شیعر چاپی یەکەم سوید ١٩٩٨.
• حیزبی پیشڕەوی چینی کرێکارو زەحمەتکیشانی کوردستان نووسین ١٩٩٠.
• دەربارەی شێوەی مارکس لە نووسینی سەرمایه‌دا بە عەرەبی ئامادەکردن.