کۆنفرانسی مەدرید ١٩٩١
| کۆنفرانسی مەدرید ١٩٩١ | |
|---|---|
| ناونراوە لەدوای | مەدرید |
| وڵات | ئیسپانیا |
| جێ | ھۆڵی ستوونی کۆشکی شاھانەی مەدرید |
| ڕێکەوتی دەستپێکردن | ٣٠ی تشرینی یەکەمی ١٩٩١ |
| ڕێکەوتی کۆتاییھاتن | ١ی تشرینی دووەمی ١٩٩١ |
کۆنفرانسی مەدرید لە ساڵی ١٩٩١، کۆنفرانسێکی ئاشتی بوو کە لە ٣٠ی تشرینی یەکەم تا ١ی تشرینی دووەمی ١٩٩١ لە مەدرید بەڕێوەچوو، کە ئیسپانیا میوانداری دەکرد لەژێر چاودێری ئەمریکا و یەکێتیی سۆڤیەت بەشێوەیەکی ھاوبەش. ھەوڵێکی کۆمەڵگەی نێونەتەوەیی بوو بۆ زیندووکردنەوەی پرۆسەی ئاشتی ئیسرائیل و فەلەستینییەکان لە ڕێگەی دانوستانەوە کە ئیسرائیل و فەلەستینییەکان و وڵاتانی عەرەبی لەخۆگرتبوو، لەوانە ئوردن و لوبنان و سووریا.
لە ٣ی تشرینی دووەم، لە کۆنفرانسەکەدا دانوستانی دوو قۆڵی لە نێوان ئیسرائیل و شاندی ھاوبەشی ئوردنی-فەلەستینی، لوبنان و سووریا بەڕێوەچوو. دواتر کۆبوونەوە دووقۆڵییەکان لە ٩ی کانوونی یەکەمی ١٩٩١ لە واشنتۆن بەڕێوەچوون و لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ١٩٩٢دا دانوستانی فرەلایەنە سەبارەت بە ھاوکاریی ناوچەیی لە مۆسکۆ دەستیپێکرد، کە ئیسرائیل و شاندی ئوردنی-فەلەستینی و کۆمەڵگەی نێونەتەوەیییش بەشدارییان تێدا کرد، بەڵام بەبێ لوبنان و سووریا.
پاشخان[دەستکاری]
لە ٢٢ی ئایاری ١٩٨٩دا، جەیمس بیکەر، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بە ئامادەبووانی ئایپاکی گوت کە ئیسرائیل دەبێت دەستبەرداری سیاسەتی فراوانخوازی بێت؛ ئەم لێدوانە بە شێوەیەکی بەرفراوان بووە نیشانەیەک کە ساڵانی لایەنگری ئیسرائیل لەلایەن ڕیگانەوە کۆتایی ھاتووە. دوای شەڕی کەنداو لە ٦ی ئازاری ١٩٩١، سەرۆک جۆرج ئێچ دبلیو بووش لە وتارێکدا وتارێکی پێشکەش بە کۆنگرێس کرد کە زۆرجار وەک بەیاننامەیەکی سەرەکی دانرا لە سیاسەتی کارگێڕی بووش سەبارەت بە سیستمی نوێ لە ڕۆژھەڵاتی ناوین دوای دەرکردنی ھێزە عێراقییەکان لە کوەیت. جگە لە پاراستنی بوونی ھەمیشەیی ھێزی دەریایی ئەمریکا لە کەنداو و دابینکردنی بودجە بۆ پەرەپێدانی ڕۆژھەڵاتی ناوین و دامەزراندنی ڕێوشوێنی پارێزبەندی لە بەرامبەر بڵاوبوونەوەی چەکی نا نەریتی، مایکل ئۆرن ئاماژە بەوە دەکرد کە «ناوەندی بەرنامەکەی گەیشتن بە پەیماننامەیەکی عەرەبی-ئیسرائیلی بوو لەسەر بنەمای زەوی و بۆ ئاشتی و دڵسۆزی بۆ مافە فەلەستینییەکان».[١][٢]
ئامادەکارییەکان[دەستکاری]
وەک یەکەم ھەنگاو، بووش نیازی خۆی بۆ ئەنجامدانی کۆنفرانسی ئاشتی نێونەتەوەیی لە مەدرید ڕاگەیاند. کارگێڕی بووش بڕوای وایە کە دەرفەتێک ھەیە بۆ ئەوەی ئەو سەرمایە سیاسییەی کە بە سەرکەوتنی ئەمریکا لە شەڕی کەنداودا بەدەستی ھێناوە بۆ بووژاندنەوەی پرۆسەی ئاشتی عەرەبی-ئیسرائیلی بەکاریبھێنێت. ئەم دەستپێشخەری ئاشتییە تیشکی خستە سەر بانگھێشتکردنی کۆنفرانسی نێونەتەوەیی فرەلایەنە، کە دابەش دەکرێت بەسەر ڕێڕەوی دوولایەن و فرەلایەنی جیاوازدا. جەیمس بیکەر وەزیری دەرەوەی ئەمریکا ھەشت سەردانی دیپلۆماسی بۆ ناوچەکە ئەنجامدا بۆ بەدەستھێنانی پشتیووانی بۆ کۆنفرانسەکە. چوارچێوەیەکی ئامانجەکان دامەزرا و ئەمریکا بە ھاوبەشی لەگەڵ یەکێتیی سۆڤیەت نامەیەکی بانگھێشتنامەیان لە بەرواری ٣٠ی تشرینی یەکەمی ١٩٩١ بۆ ئیسرائیل، سووریا، لوبنان، ئوردن و فەلەستینییەکان نارد.[٣]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ مایکل ئۆرن, Power, Faith and Fantasy, p569
- ^ https://web.archive.org/web/20160611192408/http://www.al-bab.com:80/arab/docs/pal/pal10.htm
- ^ https://web.archive.org/web/20180104115927/http://www.mideastweb.org/madridconference.htm
