محەممەد کوڕی یەعقووب کولەینی
| محەممەد کوڕی یەعقووب کولەینی | |
|---|---|
| بە عەرەبی: مُحمَّد بن يعقوب الكُليني | |
 | |
| لەدایکبوون | ١ی کانوونی دووەمی ٠٨٦٤ قوم، ئێران |
| مردن | ١ی کانوونی دووەمی ٩٤١ (٧٧ ساڵ ژیاوە) بەغدا، عێراق |
| شوێنی ناشتن | Alasifia school |
| زمانەکانی ئاخاوتن | زمانی عەرەبی |
| پیشە | شەرعزان، عالم، زانای عەقیدە |
| بواری کار | ئیسلام |
| پێشگرێکی شەرەفمەندانە | شێخ |
| ئایین | ئیسلام |
| شاکارەکان | پەرتووکی کافی |
| ڕێبازی ئیسلامی | Ja'fari School |
محەممەد کوڕی یەعقووب کوڕی ئیسحاق ئەلکولەینی ئەلرازی[١] (لە ساڵی ٣٢٩ کۆچی / ٩٤١ زایینی کۆچی دوایی کردووە)[٢] یەکێکە لە شەرعزان و فەرموودەوانە گەورەکانی شیعە،[٣] و یەکێکە لە گرنگترین زانایانی فەرموودە لەنێو شیعەکاندا، بەرھەمی ھەیە و دیارترینیان پەرتووکی کافییە،[٤] کە بە یەکێک لە گرنگترین چوار سەرچاوەی فەرموودە لەنێو شیعەکاندا دادەنرێت،[٥] و زۆرێک لە زانایانی گەورەی شیعە لەگەڵیدا خوێندوویانە،[٦] کولەینی لە نیوەی دووەمی سەدەی سێیەم لە گوندی کولەین لەدایکبووە، کە ٣٨ کیلۆمەتر لە شاری «ڕەی»ەوە دوورە، دەکەوێتە باشووری پایتەخت لە تاران،[٧] و سەرۆکایەتی ئەو بۆ شەرعزانە ئیمامەکان لە ڕۆژانی موقتەدەردا کۆتایی ھات.[٨]
لە تەمەنی گەنجییەوە باوکی ئاگاداری بووە و پەروەردەی کردووە، فێری ڕەوشت و ڕەفتاری باش و ڕەوشتی ئیسلامی کردووە. خاڵیشی کاریگەری لەسەر پەروەردە و گەورەبوونی ھەبوو.
لەدایکبوون
[دەستکاری]سەرچاوەکانی ساڵی لەدایکبوونی دیاری نەکراوە، بەڵام باسیان لەوە کردووە کە لە گوندی کولەین لەدایکبووە کە یەکێکە لە شوێنەکانی وابەستەی شاری ڕەی و دەڵێن لەدایکبوونی نزیکە لە لەدایکبوونی محەممەد کوڕی حەسەن مەھدی لە ساڵی ٢٥٥کۆچی، و محەممەد مەھدی وتوویەتی کە ھەندێک لە ڕۆژانی حەسەن عەسکەری زانیوە لەکاتێکدا (خوئی) دەڵێت کە لەدایکبوونی دوای مردنی حەسەن عەسکەری بووە، لە پەرتووکی (فەرھەنگی پیاوانی فەرموودە-معجم رجال الحدیث) دا دەڵێت: (دەڵێم: ڕێکەوتی لە دایکبوونی محەممەد کوڕی یەعقووب نادیارە، بۆیە ڕەنگە لە دایکبوونی دوای مردنی عەسکەری بووبێت».[٩][١٠][١١][١٢]
گەشتەکەی بۆ فەرموودە
[دەستکاری]خوێندنی فەرموودە و کۆچکردن بۆ قوم
[دەستکاری]کولەینی لە شاری ڕەی گەورە بووە، کە ھەموو ڕێبازەکانی ئیسماعیلی و حەنەفی و شافعی تێدابووە، جگە لە شیعەی ئیمامی، بەباشی ئاشنای بۆچوون و بیردۆزی ئەو ڕێبازە کەلامی و فیقھانە بوو، جگە لەوەش بڕیاریدا بەقووڵی بچێتە بواری زانستی فەرموودە بە لەبەرکردن و نووسینەوە، وەک خوێندکاری مامۆستا گەورەکان لە شاری ڕەی، وەک ئەبی حەسەن ئەبی حوسێن محەممەد کوڕی جەعفەر کوڕی عەونی ئەسەدی، پاشان گەشتێکی کرد بەرەو شاری قوم بۆ درێژەدان بە خوێندنەکەی لە بواری زانستی فەرموودە وەک خوێندکارێکی گێڕەرەوەکان وەک ئەلعەسکەری و ئەلھادی بەشێوەیەکی ڕاستەوخۆ و بەبێ نێوەندگیری.[١٣]
گەشتەکەی بۆ بەغدا
[دەستکاری]بەڵگە مێژوویییەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە کولەینی لە ساڵی ٣٢٧ی کۆچیدا کۆچی کردووە بۆ بەغدا و بۆ ماوەی دوو ساڵی کۆتایی ژیانی لەوێ ماوەتەوە، بەو پێیەی بەغدا نوێنەرایەتی ناوەندی زانستی جیھانی ئیسلامی دەکرد لەو کاتەدا، لەنێو ئەو بەڵگانەی کە ئاماژەن بۆ تەواوبوونی پەرتووکی کافی پێش ئەوەی بچێتە بەغداوە، ئەوەیە کە
لە چوار جێگرەکەوە بەبێ نێوەندگیری لەگەڵ ھاوچەرخەکانی نەیگێڕاوەتەوە، و بەھۆی ناوبانگ و ناسراوی کولەینی، شیعەکان لە فەتواکاندا ئاماژەیان پێدەکرد (متمانەی ئیسلام-ثقة الإسلام) وەسفیان دەکرد.[١٤]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ↑ «الکافی - الشیخ الکلینی - ج ١ - الصفحة تعریف الکتاب ١». لە ڕەسەنەکە لە ٨ی تەممووزی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ «الکلینی والکافی - الشیخ عبد الرسول الغفار - الصفحة ٢١٧». لە ڕەسەنەکە لە ٣ی ئابی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ «الکافی - الشیخ الکلینی - ج ١ - الصفحة المقدمة ١٤». لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی شوباتی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ «الکافی، 15 جزء - طبعة دار الحدیث». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ «تصحیح اعتقادات الإمامیة - الشیخ المفید - الصفحة ٧٠». لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ «الکلینی والکافی - الشیخ عبد الرسول الغفار - الصفحة ١٨٢». لە ڕەسەنەکە لە ٣ی ئابی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ «الکافی - الشیخ الکلینی - ج ١ - الصفحة المقدمة ٩». لە ڕەسەنەکە لە ٩ی تەممووزی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ «الکافی - الشیخ الکلینی - ج ١ - الصفحة المقدمة ١٣». لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی تەممووزی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ الکرباسی (2018). ص. 30
- ↑ https://web.archive.org/web/20210312115405/http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/1642_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D9%8A%D9%86%D9%8A-%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_121#top
- ↑ https://web.archive.org/web/20210212182707/http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/2966_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D8%AD%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%AC-%D9%A3/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_0?pageno=336#top
- ↑ https://web.archive.org/web/20220723185603/https://lib.eshia.ir/14036/19/58
- ↑ الکلینی والکافی، ص 179.
- ↑ https://web.archive.org/web/20210312115424/http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/1642_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D9%8A%D9%86%D9%8A-%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_0?pageno=264
