دەروازە:شارەکان
بەخێربێنشار (بە ئینگلیزی: City) یەکەیەکی جوگرافیای سیاسی بچووکترە لە پارێزگا، شار لانەی پێشکەوتنی وڵاتە، ئەوەی شار لە لادێ جیا دەکاتەوە پێشکەوتنی پیشەسازییە کە لەشار ھەیە بەڵام لەشارەکان کشتوکاڵ ناکرێ کەچی لە لادێ دەکرێ، شاری پایتەختیش ئەوەیە کە زۆربەی وەزارەتەکانی حکوومەت لەم شوێنە جێگیر بووە، شارە پایتەخت جێگەی ڕێکخراوە سەرەکییەکانی حکوومەتەکە دەبێت، مێژوونووسان شاری دیمەشق لە سووریا بەکۆنترین شاری زەوی ناوزەند دەکەن بەوەی لە سەردەمی مس ھەبووە یاخوود زووتر لە ٩٠٠٠ ساڵ بەر لە زایین بنیادی بۆ نراوە، لە کوردستانیش کۆنترین شار ھەولێرە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ زووتر لە ٦٠٠٠ ساڵ پێش زایین. وتاری باشلەندەن (بە ئینگلیزی: London) پایتەختی ئینگلتەرا و شانشینی یەکگرتوویە. بە پێی سەرژمێرییەکانی ساڵی ٢٠٠٧ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارە ٧,٥٥٦,٩٠٠ کەس بووە. شاری لەندەنی سەر ئاوی تایمزی خوارووی شانشینی بەریتانیا، یەکێکە لە شارە گەورەکانی ئەورووپا و جیھان، ئەو شارە کە مێژوویەکی کۆن و دێرینی ھەیە، لەساڵی (١١٠٠)دا نزیکەی (١٨٠٠٠) کەسی تێدا ژیاوە، (٢٠٠) نەتەوە و کەلتووری جیاواز تێدایە. بەریتانیا کە لەماوەی (١٥٠) ساڵی رابردوودا ناوەندێکی گرنگی بواری (سیاسی و ئابووری و رۆشنبیریی) جیھان و ئەوروپا بووە، ژمارەیەکی زۆر زانکۆو پەیمانگەو شانۆو مۆزەخانەو یاریگای جۆراوجۆر لەخۆدەگرێت، ھەروەھا بنکەی زۆرێک لەڕێکخراو و ئۆفیسە جیھانییەکانی تێدایە، جگە لەوەش وڵاتەکە شوێن و مەنزڵی زۆرینەی پاشا و سەرکردە و زانا و فەیلەسوف و نووسەر و ھونەرمەندە جیھانییەکان و نموونەی جیھانی کۆن و نوێیە لە شارستانییەتی ئەم سەردەمەدا وێنەی ھەڵبژێردراووتاری پەیوەندیدارتۆکیۆ (بە ژاپۆنی: 東京 Tōkyō) بە ناوی فەرمی گەورە شاری تۆکیۆ (بە ژاپۆنی: 東京都 Tōkyō-to) پایتەختی وڵاتی ژاپۆنە.گەورە شاری تۆکیۆ دەکەوێتە دیوی ڕۆژھەڵاتی یەکێک لە گەورەترین چوار دوورگە وشکانیەکەی خاکی ژاپۆن کە ناوی دوورگەی ھۆنشووە و لە دیوی ڕۆژاوای کەنداوی تۆکیۆ و نزیک ڕووباری سومیدا ھەڵکەوتووە، لە ساڵی ١٨٦٨ی زایینییەوە پایتەختی ژاپۆنە و لە ڕۆژگاری ئەمڕۆشدا بۆتە ناوەندێکی ڕامیاری، ئابووری و کلتوری ئەو وڵاتە. فرانکفۆرت (بە ئینگلیزی: Frankfort) پایتەختی ویلایەتی کنتاکیی ئەمریکایە و ناوەندی شارستانی فرانکڵین کاونتییە. وەک شارێکی چینی حوکمڕانی نێوخۆیی پۆڵێن کراوە. لە سەرژمێریی ساڵی ٢٠٢٠ی ئەمریکادا، ژمارەی دانیشتووانی ٢٨ ھەزار و ٦٠٢ کەس بووە. فرانکفۆرت دەکەوێتە سەر ڕووباری کنتاکی، شارێکی سەرەکییە لە ویلایەتی کنتاکیی، و کە پارێزگاکانی فرانکڵین و ئاندەرسن لەخۆدەگرێت. لە پلەی چوارەمی بچووکترین پایتەختی ویلایەتەکانە بەپێی ژمارەی دانیشتووانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و ١٣ھەمین شاری پڕ دانیشتووانە لە ویلایەتی کنتاکیی. شاری کوردستاندھۆک شارێکی بچووکی باشووری کوردستان و ناوەندی پارێزگای دھۆکە و لە ناوچەی بادینان ھەڵکەوتووە. خەڵکەکەی بە شێوەزاری کورمانجی (بادینی) قسە دەکەن. دانیشتوانی ئەو پارێزگایە بە گشتی بە ١،٦٠٠،٠٠٠کەس مەزەندە دەکرێت، و ھەروەھا خەڵکی شارەکە خۆی بە ٦٠٠،٠٠٠ کەس خەمڵێندراوە. لە بارەی ناوی دھۆک بۆچوونی جیاواز ھەیە، بەڵام ئەوەی کە لە ھەموویان بەناوبانگترە ئەوەیە کە (دھۆک) بە مانای (دوو چیا، یان دوو ھێلکە) دێت. ناوی ئاشوری شارەکە نوھەدرایە. پۆلەکانھەنووکە ١٬٣٨٥ وتار لە دەروازەی شارەکان دا ھەیە.
ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت
دەروازە پەیوەندیدارەکانویکیمیدیاویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک:
دەروازەکان |