بۆ ناوەڕۆک بازبدە

جیھانی سێیەم

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
سێ جیھانی شەڕی سارد (لە نێوان ٣٠ی نیسان و ٢٤ی حوزەیرانی ١٩٧٥) ██ جیھانی یەکەم: وڵاتانی ھاوتەریب لەگەڵ بلۆکی ڕۆژاوا (واتە، ناتۆ و ھاوپەیمانەکانی دیکە)، بە سەرۆکایەتیی ئەمریکا. ██ جیھانی دووەم: ئەو وڵاتانەی ھاوتەریب بوون لەگەڵ بلۆکی ڕۆژھەڵات (واتە پەیمانی وارشۆ، چین، و ھاوپەیمانەکانی دیکە)، بە سەرۆکایەتی یەکێتیی سۆڤیەت. ██ جیھانی سێیەم: بزووتنەوەی بێلایەن، بە ڕابەرایەتی ھیندستان و یووگۆسلاڤیا، و وڵاتانی بێلایەنی دیکە.

زاراوەی جیھانی سێیەم لە کاتی شەڕی سارددا سەریھەڵدا بۆ پێناسەکردنی ئەو وڵاتانەی کە ھاوتەریب نەبوون لەگەڵ ناتۆ یان پەیمانی وارشۆ. ئەمریکا، کەنەدا، تایوان، ژاپۆن، کۆریای باشوور، وڵاتانی ڕۆژاوای ئەورووپا و ھاوپەیمانەکانی دیکە نوێنەرایەتی «جیھانی یەکەم»یان دەکرد، لەکاتێکدا یەکێتیی سۆڤیەت، چین، کووبا، کۆریای باکوور، ڤیێتنام و ھاوپەیمانەکانیان نوێنەرایەتی «جیھانی دووەم»یان دەکرد. ئەم زاراوەیە ڕێگەیەکی بۆ پۆلێنکردنی بەرفراوانی گەلانی زەوی بۆ سێ گرووپ لەسەر بنەمای دابەشبوونی سیاسی دابین کرد. بەھۆی مێژووی ئاڵۆزی پەرەسەندنی مانا و تێگەیشتنەکانییەوە، پێناسەیەکی ڕوون و تەبا لەسەر جیھانی سێیەم نییە. دەکرێ «جیھانی سێیەم» بە گرووپبەندییەکی سیاسی دابنرێت نەک ئابووری.[١]

ئەمانەش ببینە

[دەستکاری]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Third World»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥.

بەستەرە دەرەکییەکان

[دەستکاری]