ئێلسالڤادۆر

Republic of El Salvador
Republic of El Salvador República de El Salvador (ئیسپانی)
	دروشم: Dios, Unión, Libertad (ئیسپانی); "God, Union, Liberty"
	سروود: Himno Nacional de El Salvador (ئیسپانی); "National Anthem of El Salvador"
	شوێنی ئێلسالڤادۆر
	شوێنی ئێلسالڤادۆر
پایتەخت; و گەورەترین شار	سان سەلڤادۆر
زمانە فەرمییەکان	ئیسپانی
گرووپە ڕەگەزییەکان	86.3% مێستیزۆ (تێکەڵاو سپی و ڕەسەن); 12.7% سپی.; 0.2% ڕەسەنەکان.; 0.1% ڕەش.; 0.6% ھی دیکە;
ناوی هاووڵاتی	سەلڤادۆری
دەوڵەت	کۆماری سەرۆکایەتی یەکگرتوو
یاسادانەر	ئەنجومەنی یاسادانان
سەربەخۆیی
ڕووبەر
ژمارەی دانیشتوان
GDP (PPP)	بەراوردی 2023
GDP (nominal)	بەراوردی 2023
Gini (2019)	38.8
HDI (2021)	0.675 (١٢٥th)
دراو	United States dollar (USD; since 2001); Bitcoin (BTC; since September 2021);
ناوچەی کاتی	CST (UTC−6)
لای لێخوڕین	ڕاست
پاوانی ئینتەرنێت	.sv
کۆدی تەلەفۆن	+503
	^ The U.S. dollar is the currency in use.داڕێژە:Update inline Financial information can be expressed in U.S. dollar and in Salvadoran colón, but the colón is out of circulation. ; ^ Telephone companies (market share): Tigo (45%), Claro (25%), Movistar (24%), Digicel (5.5%), Red (0.5%). ;

کۆماری ئێلسالڤادۆر یان ئەلسەلڤادۆر (بە ئیسپانی: República de El Salvador، بە واتای «کۆماری فریادڕەس» [re'puβlika de el salβaˈðoɾ]) بچووکترین و چڕترین وڵاتی ئەمریکای ناوەڕاستە. پایتەختی وڵاتەکە بریتییە لە سان سەلڤادۆر کە گەورەترین شاریەتی، ھەروەھا سانتا ئانا و سان میگێل ناوەندی ڕۆشنبیری و بازرگانی گرنگن لە وڵاتەکە و لە ئەمریکای ناوەڕاست. ئەلسەلڤادۆر لە ڕۆژاوا ھاوسنوورە لەگەڵ زەریای ھێمن و لە باکوورەوە گواتیمالا و لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ ھۆندووراس. ڕۆژھەڵاتترین ناوچە لە کەنارەکانی کەنداوی فۆنسیکا لە دەریای نیکاراگوا دایە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٢٣ ژمارەی دانیشتووانی وڵاتەکە ٦،٦٠٢،٣٧٠ کەسە.^[٧]

کۆلۆنی سەلڤادۆری دراوی فەرمی وڵات بوو لە نێوان ساڵانی ١٨٩٢–٢٠٠١ پاشان پشتی بە دۆلاری ئەمریکی بەست. لە ساڵی ٢٠١٠، ئەلسەلڤادۆر لە ڕیزبەندی دە یەکەمی وڵاتانی ئەمریکای لاتین لە ڕووی پێوەرەکانی گەشەپێدانی مرۆییەوە بوو، لە ئەمریکای ناوەڕاستیش پلەی سێیەمی بەدەستھێنا (لە دوای کۆستاریکا و پەنەما) و بەھۆی ئەمەوە وڵاتەکە لە ئێستادا بە قۆناغێکی پیشەسازیکردنی خێرا تێدەپەڕێت.

ئەلسەلڤادۆر لە سەدەی شانزەھەمدا لەلایەن ئیسپانییەکانەوە داگیرکران و تا ساڵی ١٨٢١ بە ئیسپانی مایەوە کاتێک پەیوەندی بە کۆستاریکا و گواتیمالا و ھۆندووراس و نیکاراگوا کرد لە یەکێتییەکدا بە ناوی کۆماری فیدراڵی ئەمریکای ناوەڕاست. لەگەڵ ھەڵوەشاندنەوەی ئەم یەکێتییە لە ساڵی ١٨٤١، ئەلسەلڤادۆر میری تایبەتی خۆی پاراست تا لە ساڵی ١٨٩٦ لەگەڵ ھیدۆراس و نیکاراگوا یەکیانگرت و کۆماری گەورەی ئەمریکای ناوەڕاستیان پێکھێنا، کە دواتر لە ساڵی ١٨٩٨دا ھەڵوەشایەوە، ڕەگی شارستانیەتی مرۆڤایەتی لە ئەلسەلڤادۆر دەگەڕێتەوە بۆ خەڵکی پێپیلەکان لە کوزکاتلان کە بە واتای شوێنی ئەڵماس و خشڵی بەنرخ دێت.

مێژوو

پێش داگیرکاری ئیسپانیا

پێش داگیرکاری ئیسپانیا، ئەو ناوچەیەی کە ئێستا ئەلسەلڤادۆرە، سێ ویلایەتی گەورەی گەلانی ڕەسەن و چەندین میرنشینی لەخۆگرتبوو. خەڵکی ڕەسەن خەڵکی پێپیلن، کە ھۆزێکی کۆچەرییە کە بە زمانی ناھواتل دەدوێن و لە مێژە لە ناوەڕاستی مەکسیک نیشتەجێ بوون. سەبارەت بە ناوچەی ڕۆژھەڵاتیش خەڵکی لانکا تێدا نیشتەجێ بوو و فەرمانڕەوایەتییان دەکرد. سەبارەت بە ناوچەی باکووری ڕووباری لیمپا، خەڵکی چۆرتی لەوێدا نیشتەجێ بوون و فەرمانڕەوایەتییان دەکرد، کە لە گەلانی مایاکانن. گەلی پێپیل لە یەکەم گەلانی ئەمریکای ناوەڕاستن کە قوربانیدانی مرۆڤیان ھەڵوەشاندەوە. جگە لەوەش شارستانیەتەکەیان ھاوشێوەی شارستانییەتی دراوسێکانیان وەک مایا و ئازتێکەکان پێکھێنا. پاشماوەی ئەم شارستانییەتە لە تازومال (نزیک چالچواپا)، سان ئەندرێس و جۆیا دی سێرێن (باکووری کۆڵۆن) دۆزراونەتەوە.

سەرچاوەکان

^ David Scott FitzGerald (22 April 2014). Culling the Masses. Harvard University Press. p. 363. ISBN 978-0-674-36967-2. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ داڕێژە:Cite CIA World Factbook
^ ^ئ ^ا ^ب ^پ «World Economic Outlook Database, October 2022». IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. لە ١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ «Main Aspects of the Law». لە ڕەسەنەکە لە ٨ی تەممووزی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی تەممووزی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
^ «Bitcoin, now legal tender in El Salvador, greeted with tech problems, volatility concerns». AP News. 7 September 2021. لە 12 September 2021 ھێنراوە – via CBC News. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
^ «Bitcoin suffers hefty loss after chaotic El Salvador debut». Reuters. 8 September 2021. لە 12 September 2021 ھێنراوە – via Global News. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
^ https://web.archive.org/web/20171114010810/http://data.un.org/CountryProfile.aspx?crName=El

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[5] The U.S. dollar is the currency in use.داڕێژە:Update inline Financial information can be expressed in U.S. dollar and in Salvadoran colón, but the colón is out of circulation.^[٤]

[8] Telephone companies (market share): Tigo (45%), Claro (25%), Movistar (24%), Digicel (5.5%), Red (0.5%).

[FitzGerald2014-1] David Scott FitzGerald (22 April 2014). Culling the Masses. Harvard University Press. p. 363. ISBN 978-0-674-36967-2. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[2] داڕێژە:Cite CIA World Factbook

[imf2-3] ئ ^ا ^ب ^پ «World Economic Outlook Database, October 2022». IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. لە ١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[4] «Main Aspects of the Law». لە ڕەسەنەکە لە ٨ی تەممووزی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی تەممووزی ٢٠٠٧ ھێنراوە.

[6] «Bitcoin, now legal tender in El Salvador, greeted with tech problems, volatility concerns». AP News. 7 September 2021. لە 12 September 2021 ھێنراوە – via CBC News. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[7] «Bitcoin suffers hefty loss after chaotic El Salvador debut». Reuters. 8 September 2021. لە 12 September 2021 ھێنراوە – via Global News. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[9] ttps://web.archive.org/web/20171114010810/http://data.un.org/CountryProfile.aspx?crName=El

[١]

[٢]

[٣]

[ئ]

[٥]

[٦]

[ا]

[٤]

[٧]