نووح: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ب بۆت: پۆلی ھاوپلە (٢٢): + پۆل:میتۆلۆژیای ئیبراھیمی+پۆل:نووح |
Broosk (لێدوان | بەشدارییەکان) ←كه‌شتی نوح: بێلایەنکردن، چاکسازی، پەرەپێدان، بەسەرداچوونەوە، خاوێنکردن، سەرچاوە، نوێکردنەوە، نوێ |
||
| ھێڵی ٢١: | ھێڵی ٢١: | ||
به‌ڵام ئه‌وان هه‌ر باوه‌ڕیان نه‌هێناو هه‌ركاتێك نوحیان ئه‌بینی په‌نجه‌یان ئه‌خسته گوێیان تا قسه‌كانی نوح نه‌بیستن. |
به‌ڵام ئه‌وان هه‌ر باوه‌ڕیان نه‌هێناو هه‌ركاتێك نوحیان ئه‌بینی په‌نجه‌یان ئه‌خسته گوێیان تا قسه‌كانی نوح نه‌بیستن. |
||
== |
==کەشتیی نوح == |
||
{{سەرەکی|کەشتیی نوح}} |
|||
===بەپێی ئیسلام=== |
|||
نوح بۆ ماوه‌ی 950 ساڵ ئامۆژگاری گه‌له‌كه‌ی خۆی كرد، به‌ڵام ئه‌وان باوه‌ڕیان نه‌هێنا. خوای گه‌وره نوحی ئاگاداركرد ئیتر بێجگه له‌و چه‌ند كه‌سه كه‌مه‌ی باوه‌ڕیان پێكردووی كه‌سی تر باوه‌ڕت پێناهێنێ. به‌ڵام نوح جارێكی تریش خه‌ڵكه‌كه‌ی بۆ خواپه‌رستی بانگكرده‌وه كه‌چی له وه‌ڵامدا وتیان: ئه‌ی نوح ماوه‌یه‌كی زۆره ئه‌م قسانه‌مان بۆ ده‌كه‌ی ئێمه باوه‌ڕناهێنین! بڕۆ چی ده‌كه‌ی بیكه! |
|||
{{بێ سەرچاوە}} |
|||
نوح وتی: خوایه گیان خۆت ده‌زانی ماوه‌یه‌كی زۆره ئارامم گرتووه، هه‌موو كاتێك ئه‌م قه‌ومه‌م بۆ خواپه‌رستی و وازهێنان له بتپه‌رستی بانگكردووه، به‌رده‌وام بووم له‌گه‌ڵیان به‌شه‌وو به رۆژ، به ئاشكراو به‌نهێنی، به كۆمه‌ڵ و به‌تاك تاك قسه‌م بۆ كردوون، به‌ڵام ئه‌وان هه‌ر باوه‌ڕناهێنن و بێزاربووم له ده‌ستیان، ئه‌ى خوای گه‌وره كه‌س له‌م كافرانه مه‌هێڵه له‌سه‌ر رووی زه‌ویدا. |
|||
بەپێی [[قورئان]]، نوح بۆ ماوەی ٩٥٠ ساڵ ئامۆژگاریی گەلەکەی خۆی کرد، بەڵام ئەوان باوەڕیان نەهێنا. [[خودا لە ئیسلامدا|خودا]] نوحی ئاگادار کرد کە ئیتر بێجگە لەو چەند کەسە کەمەی باوەڕیان پێکردووی کەسی تر باوەڕت پێناهێنێ. بەڵام نوح جارێکی تریش خەڵکەکەی بۆ خواپەرستی بانگکردەوە کەچی لە وەڵامدا وتیان: "''ئەی نوح ماوەیەکی زۆرە ئەم قسانەمان بۆ دەکەی ئێمە باوەڕناهێنین. بڕۆ چی دەکەی بیکە.''" {{ژێدەر}} |
|||
خوای گه‌وره پاڕانه‌وه‌ی نوحی وه‌رگرت و فه‌رمانی كرد به نوح كه‌شتییه‌ك دروست بكات چونكه قه‌ومه‌كه‌ی نوقمی ده‌ریا ده‌كات. كاتێك خه‌ڵكه‌كه چاویان به نوح كه‌وت كه‌شتی دروست ئه‌كات، گاڵته‌یان پێكرد. نوحیش ئارامی گرت و وتی: كاتێكیش دێت ئێمه گاڵته به ئێوه بكه‌ین..! |
|||
په‌یمانی خوای گه‌وره هات و باران ده‌ستی پێكردو ئاو هه‌ستا و هه‌موو شوێنێكی پڕكرد..! خوای گه‌وره فه‌رمانی كرد به نوح: خۆت وباوه‌ڕداران بچنه كه‌شتییه‌كه‌وه‌و له هه‌موو گیاندارێك جووتێك هه‌ڵبگره نێرێك و مێیه‌ك. |
|||
نوح گووتی: "''خوایە گیان خۆت دەزانی ماوەیەکی زۆرە ئارامم گرتووە، هەموو کاتێک ئەم قەومەم بۆ خواپەرستی و وازهێنان لە [[بتپەرستی|بتپەرسیتیی]] بانگکردووە، بەردەوام بووم لەگەڵیان بەشەو و بە رۆژ، بە ئاشکراو بەنهێنی، بە کۆمەڵ و بەتاک تاک قسەم بۆ کردوون، بەڵام ئەوان هەر باوەڕناهێنن و بێزاربووم لە دەستیان، ئەى خوای گەورە کەس لەم کافرانە مەهێڵە لەسەر رووی زەویدا.''" {{ژێدەر}} |
|||
پاشان كه‌شتییه‌كه به‌ناوی خوای گه‌وره كه‌وته سه‌ر ئاوو بێباوه‌ڕه‌كانیش له ترسی ئاوه‌كه به‌ره‌و شاخه‌كان رایان ده‌كرد، كوڕێك و ژنێكی نوحیش له‌گه‌ڵ كافره‌كان بوون. |
|||
نوح كوڕه‌كه‌ی خۆی بینی له ئاوه‌كه‌دا خه‌ریك بوو ئه‌خنكا، نوح وتی: كوڕم له‌گه‌ڵ ئێمه سواری كه‌شتییه‌كه به‌و له‌گه‌ڵ كافران مه‌به..! |
|||
باوەڕی موسوڵمانان وایە کە خودا پاڕانەوەی نوحی وەرگرت و فەرمانی کرد بە نوح کەشتییەک دروست بکات چوونکە قەومەکەی نوقمی [[دەریا]] دەکات. کاتێک خەڵکەکە چاویان بە نوح کەوت کەشتی دروست ئەکات، گاڵتەیان پێ کرد. نوحیش ئارامی گرت و وتی: "''کاتێکیش دێت ئێمە گاڵتە بە ئێوە بکەین.''" {{ژێدەر}} چیرۆکی ناو [[قورئان]] وا دەگێڕێتەوە کە پەیمانی خودا هات و باران دەستی پێکرد و ئاو هەستا و هەموو شوێنێکی پڕکرد. خودا فەرمانی کرد بە نوح: "''خۆت و باوەڕداران بچنە کەشتییەکەوە و لە هەموو گیاندارێک جووتێک هەڵبگرە نێرێک و مێیەک.''" {{ژێدەر}} قورئان وا دەگێڕێتەوە کە لەدوای ئەوەوە کەشتییەکە بەناوی خوداوە کەوتە سەر ئاو و [[بێباوەڕ لە ئیسلامدا|بێباوەڕەکان]]یش لە ترسی ئاوەکە بەرەو شاخەکان رایان دەکرد، کوڕێک و ژنێکی نوحیش لەگەڵ کافرەکان بوون. نوح کوڕەکەی خۆی بینی لە ئاوەکەدا خەریک بوو ئەخنکا، نوح وتی: "''کوڕم لەگەڵ ئێمە سواری کەشتییەکە بەو لەگەڵ کافران مەبە.''" کوڕەکەی وتی: "''دەچمە سەر شاخێکى بەرزو ئاو پێم ناگات." نوح وتی: "کوڕم ئەمڕۆ جگە لە پەنای خوای گەورە هیچ پەنایەکى تر نییە.''" |
|||
كوڕه‌كه‌ی وتی: ده‌چمه سه‌ر شاخێكى به‌رزو ئاو پێم ناگات. |
|||
نوح وتی: كوڕم ئه‌مڕۆ جگه له په‌نای خوای گه‌وره هیچ په‌نایه‌كى تر نییه. |
|||
بەڵام کوڕەکەی باوەڕی نەهێنا و شەپۆلی ئاو دووری خستەوە و خنکا. نوح زۆری پێناخۆش بوو چونکە کوڕی بوو ئەیویست لە ئاگری [[دۆزەخ]] رزگاری بکات بۆیە نوح لە خودا پاڕایەوە و وتی: "''خودای گەورە کوڕەکەم لە منە و تۆش پەیمانت راستە و باشترین دادوەری.''" لەسەر ئەو بنەمایەی کە موسوڵمانان بڕوایان وایە کە خودا ناڕوانێتە بنەماڵە و ڕەچەڵەک و دادوەرێکی ڕاستە، خودا نوحی ئاگادارکردەوە: "''ئەو کوڕە لە تۆنییە، ئەوە کردەوەیەکی خراپە، کافر نەوەی پێغەمبەر نییە با کوڕیشت بێت، داوای شتێک مەکە کە نایزانی و وەک نەزانەکان مەبە.''" {{ژێدەر}} نوحیش داوای لێبووردنی لە خودا کرد. |
|||
به‌ڵام كوڕه‌كه‌ی باوه‌ڕی نه‌هێناو شه‌پۆلی ئاو دووری خسته‌وه‌و خنكا، نوح زۆری پێناخۆش بوو چونكه كوڕی بوو ئه‌یویست له ئاگری دۆزه‌خ رزگاری بكات، نوح له خوای گه‌وره پاڕایه‌وه‌و وتی: خوای گه‌وره كوڕه‌كه‌م له منه‌و تۆش په‌یمانت راسته‌و باشترین دادوه‌ری. |
|||
به‌ڵام خوای گه‌وره ناڕوانێته پشت و بنه‌ماڵه و ته‌نها خاوه‌ن باوه‌ڕه‌كان ڕزگارده‌كات، خوای گه‌وره نوحی ئاگاداركرده‌وه: ئه‌و كوڕه له تۆنییه، ئه‌وه كرده‌وه‌یه‌كی خراپه، كافر نه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر نییه با كوڕیشت بێت، داوای شتێك مه‌كه كه نایزانی و وه‌ك نه‌زانه‌كان مه‌به. نوحیش داوای لێبووردنی له خوای گه‌وره كرد. |
|||
بەپێی چیرۆکەکەی قورئان، لە کۆتاییدا بە ویستی خودا باران وەستا و کەشتییەکە لەسەر [[چیای جودی]]ی لە [[باکووری کوردستان]] وەستایەوە، نوح و هاوەڵانی هاتنە سەر زەوی و هەموو کافرەکانیش لە ناوچوون. {{ژێدەر}} |
|||
له كۆتاییدا به ویستی خوای گه‌وره باران وه‌ستاو كه‌شتییه‌كه له‌سه‌ر شاخی جودی له باکووری کوردستان وه‌ستایه‌وه، نوح و هاوه‌ڵانی هاتنه سه‌ر زه‌وی و هه‌موو كافره‌كانیش له ناوچوون. خوای گه‌وره به‌ره‌كه‌تی خسته نه‌وه‌ی نوح و زۆربوون و دنیایان پڕكردو پێغه‌مبه‌ران و پاشایانیان تێدا هه‌ڵكه‌وت. |
|||
== سەرچاوەکان == |
== سەرچاوەکان == |
||
وەک پێداچوونەوەی ٢٠:٣٢، ١٠ی شوباتی ٢٠١٤
دوای وه‌فاتی ئاده‌م.. خه‌ڵكی له‌سه‌ر ئایینی یه‌كتاپه‌رستی به‌رده‌وام بوون، له خوای گه‌وره ده‌ترسان و شه‌وو ڕۆژ خواپه‌رستییان ده‌كرد، خوای گه‌وره‌یان خۆش ده‌ویست و هاوبه‌شییان بۆ په‌یدا نه‌ده‌كرد. به‌ڵام شه‌یتان وازی نه‌هێناو بانگه‌وازی هاوه‌ڵ بۆ خوادانانی بڵاوكرده‌وه، چونكه ده‌یزانی خوای گه‌وره له هه‌موو گوناهێك خۆش ده‌بێ ته‌نها له هاوبه‌شى بۆ خوا په‌یداكردن خۆش نابێ. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش شه‌یتان فێڵێكی دۆزییه‌وه، دوای ئه‌وه‌ی زۆرێك له پیاو چاكان مردن شه‌یتان وای له خه‌ڵكه‌كه كرد وێنه‌ی ئه‌و مسوڵمانه له‌خواترسانه دروست بكه‌ن و هه‌موو به‌یانیه‌ك سه‌یریان بكه‌ن تا له‌بیریان نه‌چنه‌وه، پاشان له جیاتی وێنه په‌یكه‌ریان بۆ پیاوچاكان دروست ئه‌كرد، هه‌رچه‌نده نه‌یان ئه‌په‌رستن به‌ڵام له هه‌موو ماڵ و مزگه‌وتێكدا دایان ئه‌نان تا وای لێهات هه‌ر پیاو چاكێك له ناویانا بمردایه په‌یكه‌ریان بۆ دروست ده‌كرد. به‌ڵام كاتێك چه‌ند نه‌وه‌یه‌ك تێپه‌ڕی.. نه‌وه تازه‌كان ئه‌یانبینی باوباپیریان ئه‌و په‌یكه‌رانه ماچ ده‌كه‌ن و له‌لای ئه‌وان له خوای گه‌وره ئه‌پاڕێنه‌وه، به‌و شێوه‌یه نه‌وه‌ی نوێ ئه‌و كارانه‌ی زیاتر كرد، له بریتی خوای گه‌وره په‌یكه‌ره‌كانیان وه‌ك بت ده‌په‌رست و هه‌ر باوكێك بمردایه وه‌سیه‌تی بتپه‌رستی بۆ نه‌وه‌كانی دوای خۆی ده‌كرد، (لات) و (مه‌نات) و (نه‌سر) هه‌موو پیاو چاك بوون دوای مردنیان په‌یكه‌ریان بۆ دروست كردن و ورده ورده بوونه بت وخه‌ڵكی له بریتی خوای گه‌وره ئه‌یان په‌رستن. خوای گه‌وره نووحی له ناو ئاده‌میزاده‌كاندا هه‌ڵبژارد و كردی به پێغه‌مبه‌ری خۆی تا قسه له‌گه‌ڵ خه‌ڵكى بكات و په‌یامی خوای گه‌وره‌یان پێبگه‌یه‌نێت. بانگه‌وازی نوح نووح -سه‌لامی خوای گه‌وره‌ی لێ بێت- زۆر ئامۆژگاری قه‌ومه‌كه‌ی ئه‌كرد و له‌گه‌ڵیاندا زۆر ڕاستگۆ و دڵپاك و نه‌رمونیان بوو، به‌ڵام گه‌لی نووح بێئاگا بوون. وایان ده‌زانی بتپه‌رستی ڕاسته و ئه‌یانوت: ئه‌گه‌ر بتپه‌رستی خراپ بووایه، چۆن باوباپیرانمان وایان ده‌كرد؟ نه‌یانده‌زانی كه ئه‌وان ڕێیان ون كردووه و ئاده‌می باوكه‌گه‌وره‌ی هه‌مووان خواپه‌رست بووه و بتی نه‌په‌رستووه.
نوح وتی: خوای گه‌وره منی كردووه به پێغه‌مبه‌ری خۆی تا ئاگادارتان بكه‌مه‌وه له ئازاری سه‌ختی دۆزه‌خ ئه‌گه‌ر واز له بتپه‌رستی نه‌هێنن. قه‌ومه‌كه‌ی وتیان: تۆش وه‌كو ئێمه مرۆڤی ئه‌گه‌ر خواى گه‌وره پێغه‌مبه‌ری بناردایه فریشته‌ی ئه‌نارد! نوح وتی: خوای گه‌وره بپه‌رستن له‌و زیاتر هیچ خوایه‌كی تر نییه، من به‌زه‌ییم به ئێوه‌دا دێته‌وه. نه‌زانه‌كان وتیان: ئه‌ی نوح تۆ رێگات ونكردووه! نوح وتی: من رێم هه‌ڵه نه‌كردووه له‌لاى خوای گه‌وره‌وه بۆ لای ئێوه ره‌وانه‌كراوم ئاگادارتان ئه‌كه‌مه‌وه له ئازارى ئاگری دۆزه‌خ ئه‌گه‌ر ته‌نها خوای گه‌وره نه‌په‌رستن. به‌وشێوه‌یه نوح زۆر هه‌وڵی له‌گه‌ڵ ئه‌دان... ته‌نها چه‌ند كه‌سێكی كه‌م مسوڵمان بوون ئه‌وانیش زۆربه‌یان كه‌م ده‌ست و ره‌نجده‌ربوون به ئاره‌قی ناو چاوی خۆیان ده‌ژیان و حه‌رامیان نه‌ده‌خوارد.
ده‌وڵه‌مه‌نده گومڕاكانی قه‌ومی نوح ئه‌یان وت: ئێمه گه‌وره پیاوانین به‌ڵام نوح هه‌ژاره‌و ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیشیان به نوح هێناوه هه‌موو لات و ده‌ست كورتن.. هه‌ستان به نوحیان وت: ئێمه باوه‌ڕ به تۆ ناكه‌ین تۆ ئه‌بێ ئه‌و لات و هه‌ژارانه‌ی له خۆت كۆكردۆته‌وه ده‌ربكه‌ی! نوح وتی: من ئه‌وان ده‌رناكه‌م، نوح ئه‌یزانی ئه‌و هه‌ژارانه باوه‌ڕدارن و ئه‌گه‌ر ده‌ریان بكات خوای گه‌وره لێی زویر ده‌بێ و سه‌ری ناخات. ئه‌وان وتیان: ئه‌و بانگه‌وازه‌ی تۆ ده‌یكه‌ی راست نییه‌و تۆ درۆزنیت و ته‌نها مه‌به‌ستت پله‌وپایه‌ى دنیایه! نوح وتی: ئه‌گه‌ر خوا نه‌په‌رستن خۆتان زه‌ره‌ر ده‌كه‌ن، ئه‌وه‌تا له دنیادا تووشى زه‌ره‌ر بوون، خوای گه‌وره بارانی لێگرتونه‌ته‌وه‌و نه‌وه‌ی كه‌مكردوون. به‌ڵام ئه‌گه‌ر باوه‌ڕبێنن خوای گه‌وره لێتان خۆش ده‌بێ و بارانیش ده‌بارێنێت و رۆزیشتان زیاد ده‌كات. به‌ڵام ئه‌وان هه‌ر باوه‌ڕیان نه‌هێناو هه‌ركاتێك نوحیان ئه‌بینی په‌نجه‌یان ئه‌خسته گوێیان تا قسه‌كانی نوح نه‌بیستن.
کەشتیی نوح
بەپێی ئیسلام
 | ئەم وتارە ئاماژەی بە ھیچ سەرچاوەیەک نەداوە. تکایە بە دانانی ئاماژە بۆ سەرچاوە بڕواپێکراوەکان، ئەم وتارە باشتر بکە. دەقە بێسەرچاوەکان لەوانەیە داوای سەرچاوەیان لێ بکرێت یان لاببرێن. |
بەپێی قورئان، نوح بۆ ماوەی ٩٥٠ ساڵ ئامۆژگاریی گەلەکەی خۆی کرد، بەڵام ئەوان باوەڕیان نەهێنا. خودا نوحی ئاگادار کرد کە ئیتر بێجگە لەو چەند کەسە کەمەی باوەڕیان پێکردووی کەسی تر باوەڕت پێناهێنێ. بەڵام نوح جارێکی تریش خەڵکەکەی بۆ خواپەرستی بانگکردەوە کەچی لە وەڵامدا وتیان: "ئەی نوح ماوەیەکی زۆرە ئەم قسانەمان بۆ دەکەی ئێمە باوەڕناهێنین. بڕۆ چی دەکەی بیکە." [ژێدەر پێویستە]
نوح گووتی: "خوایە گیان خۆت دەزانی ماوەیەکی زۆرە ئارامم گرتووە، هەموو کاتێک ئەم قەومەم بۆ خواپەرستی و وازهێنان لە بتپەرسیتیی بانگکردووە، بەردەوام بووم لەگەڵیان بەشەو و بە رۆژ، بە ئاشکراو بەنهێنی، بە کۆمەڵ و بەتاک تاک قسەم بۆ کردوون، بەڵام ئەوان هەر باوەڕناهێنن و بێزاربووم لە دەستیان، ئەى خوای گەورە کەس لەم کافرانە مەهێڵە لەسەر رووی زەویدا." [ژێدەر پێویستە]
باوەڕی موسوڵمانان وایە کە خودا پاڕانەوەی نوحی وەرگرت و فەرمانی کرد بە نوح کەشتییەک دروست بکات چوونکە قەومەکەی نوقمی دەریا دەکات. کاتێک خەڵکەکە چاویان بە نوح کەوت کەشتی دروست ئەکات، گاڵتەیان پێ کرد. نوحیش ئارامی گرت و وتی: "کاتێکیش دێت ئێمە گاڵتە بە ئێوە بکەین." [ژێدەر پێویستە] چیرۆکی ناو قورئان وا دەگێڕێتەوە کە پەیمانی خودا هات و باران دەستی پێکرد و ئاو هەستا و هەموو شوێنێکی پڕکرد. خودا فەرمانی کرد بە نوح: "خۆت و باوەڕداران بچنە کەشتییەکەوە و لە هەموو گیاندارێک جووتێک هەڵبگرە نێرێک و مێیەک." [ژێدەر پێویستە] قورئان وا دەگێڕێتەوە کە لەدوای ئەوەوە کەشتییەکە بەناوی خوداوە کەوتە سەر ئاو و بێباوەڕەکانیش لە ترسی ئاوەکە بەرەو شاخەکان رایان دەکرد، کوڕێک و ژنێکی نوحیش لەگەڵ کافرەکان بوون. نوح کوڕەکەی خۆی بینی لە ئاوەکەدا خەریک بوو ئەخنکا، نوح وتی: "کوڕم لەگەڵ ئێمە سواری کەشتییەکە بەو لەگەڵ کافران مەبە." کوڕەکەی وتی: "دەچمە سەر شاخێکى بەرزو ئاو پێم ناگات." نوح وتی: "کوڕم ئەمڕۆ جگە لە پەنای خوای گەورە هیچ پەنایەکى تر نییە."
بەڵام کوڕەکەی باوەڕی نەهێنا و شەپۆلی ئاو دووری خستەوە و خنکا. نوح زۆری پێناخۆش بوو چونکە کوڕی بوو ئەیویست لە ئاگری دۆزەخ رزگاری بکات بۆیە نوح لە خودا پاڕایەوە و وتی: "خودای گەورە کوڕەکەم لە منە و تۆش پەیمانت راستە و باشترین دادوەری." لەسەر ئەو بنەمایەی کە موسوڵمانان بڕوایان وایە کە خودا ناڕوانێتە بنەماڵە و ڕەچەڵەک و دادوەرێکی ڕاستە، خودا نوحی ئاگادارکردەوە: "ئەو کوڕە لە تۆنییە، ئەوە کردەوەیەکی خراپە، کافر نەوەی پێغەمبەر نییە با کوڕیشت بێت، داوای شتێک مەکە کە نایزانی و وەک نەزانەکان مەبە." [ژێدەر پێویستە] نوحیش داوای لێبووردنی لە خودا کرد.
بەپێی چیرۆکەکەی قورئان، لە کۆتاییدا بە ویستی خودا باران وەستا و کەشتییەکە لەسەر چیای جودیی لە باکووری کوردستان وەستایەوە، نوح و هاوەڵانی هاتنە سەر زەوی و هەموو کافرەکانیش لە ناوچوون. [ژێدەر پێویستە]
سەرچاوەکان
| ئەو پێغەمبەرانەی کە لە قورئاندا ناویان هاتووە |  | |
|---|---|---|