ڕۆژھەڵاتی دوور

نووسراوەکان
ڕۆژھەڵاتی دوور
	شوێنی ڕۆژھەڵاتی دوور، کە لە ڕووی جوگرافییەوە پێناسە کراوە و دیاریکراوە
چینیی سادەکراو	远东
چینیی تەقلیدی	遠東
هانیو پینین
نووسراوەکان
Mandarin
هانیو پینین	Yuǎn Dōng

ڕۆژھەڵاتی دوور ئەو ناوچە جوگرافییەیە کە ڕۆژھەڵاتترین بەشی کیشوەری ئاسیا دەگرێتەوە، لەوانەش ڕۆژھەڵات و باکوور و باشووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا.^[١]^[٢]

ئەم زاراوەیە بۆ یەکەمجار لە سەدەی پازدەھەمدا لە گوتارێکی جیۆپۆلەتیکی ئەورووپیدا بەکارھات، بەتایبەتی بەریتانییەکان، کە ڕۆژھەڵاتی دوور وەک «دوورترین» سێ «ڕۆژھەڵات» دیاری دەکات.^[٣] بە ھەمان شێوە لە سەردەمی شانشینی چینگ لە سەدەی نۆزدەھەم زاراوەکە بەکار ھاتووە.^[٤]

لە ناوەڕاستی سەدەی بیستەمەوە، ئەم زاراوەیە زیاتر بۆ ناوچەی دەزگاکانی ڕاگەیاندنی گشتیی نێودەوڵەتیدا بەکارنەھاتووە بەھۆی واتا سیاسییەکانییەوە.^[٥]^[٦]^[٧] باکووری ئاسیا ھەندێک جار بەھۆی جیاوازی کولتووری و نەتەوەیییەوە لەم زاراوە جوگرافییە دوورخراوەتەوە.^[٨]

ناوبانگ

لە نێو ئەورووپییەکانی ڕۆژاوادا، پێش سەردەمی کۆلۆنیالیزم، ڕۆژھەڵاتی دوور ئاماژەی بە ھەر شتێک دەکرد کە لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست زیاتر بێت. لە سەدەی شازدەیەمدا، شا جۆنی سێیەمی پورتوگال، ھیندستانی بە «وڵاتێکی دەوڵەمەند و سەرنجڕاکێش» لە ڕۆژھەڵاتی دوور^[٩] (بە پورتوگالی: Extremo Oriente) ناوبرد، ئەم زاراوەیە لە سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی بەریتانیدا وەک زاراوەیەکی تەواوکەر بۆ زەوییەکانی ڕۆژھەڵاتی ھیندستانی بەریتانیا بەکار دەھات.^[١٠]^[١١]

ئەمانەش ببینە

ڕێکخراوەکان

ASEAN+3
ھاوبەشی ئابووری گشتگیر بۆ ڕۆژھەڵاتی ئاسیا
ھاوبەشی ئابووری گشتگیری ناوچەیی
سەنتەری گەشەپێدانی ڕاوچییەکانی ماسی لە باشووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا

سەرچاوەکان

^ «Oxford Dictionaries – Dictionary, Thesaurus, & Grammar». askoxford.com. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی ئەیلوولی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ «What is the Far East?». WorldAtlas. ١ی ئابی ٢٠١٧. لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ «Where is the Middle East? The Near East? The Far East?». Dictionary.com. ٢٤ی شوباتی ٢٠١٢. لە ١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «List Of Countries In The Far East Region» (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). ٨ی نیسانی ٢٠١٣. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ Fields، Larry. «The Eurocentric Worldwiew: Misunderstanding East Asia» (PDF). asj.upd.edu.ph. p. 40. لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ «A menagerie of monikers». The Economist. 7 January 2010. لە 9 July 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
^ Reischauer, Edwin and John K Fairbank, East Asia: The Great Tradition, 1960.
^ «East and Southeast Asia». ANDE. لە ١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ Robert Sewell (1901). A Forgotten Empire: Vijayanagar; A Contribution to the History of India. ISBN 9788120601253.
^ «East Asia | Countries, Map, & Population | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ «About the Far East». forumvostok.ru. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[1] «Oxford Dictionaries – Dictionary, Thesaurus, & Grammar». askoxford.com. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی ئەیلوولی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[2] «What is the Far East?». WorldAtlas. ١ی ئابی ٢٠١٧. لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[3] «Where is the Middle East? The Near East? The Far East?». Dictionary.com. ٢٤ی شوباتی ٢٠١٢. لە ١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[4] «List Of Countries In The Far East Region» (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). ٨ی نیسانی ٢٠١٣. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[5] Fields، Larry. «The Eurocentric Worldwiew: Misunderstanding East Asia» (PDF). asj.upd.edu.ph. p. 40. لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[Economist-6] «A menagerie of monikers». The Economist. 7 January 2010. لە 9 July 2011 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[Reischauer_1960-7] Reischauer, Edwin and John K Fairbank, East Asia: The Great Tradition, 1960.

[8] «East and Southeast Asia». ANDE. لە ١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[9] Robert Sewell (1901). A Forgotten Empire: Vijayanagar; A Contribution to the History of India. ISBN 9788120601253.

[10] «East Asia | Countries, Map, & Population | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[11] «About the Far East». forumvostok.ru. لە ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]