ھێرشەکانی ئەیلوولی ٢٠٢٤ بۆ سەر لوبنان

ھێرشەکانی ئەیلوولی ٢٠٢٤ بۆ سەر لوبنان
ھێرشەکانی ئەیلوولی ٢٠٢٤ بۆ سەر لوبنان
بەشێکە لە	پێکدادانەکانی حیزبوڵڵا و ئیسرائیل، Iran–Israel proxy conflict
وڵات	لوبنان
جێ	لوبنان
کاتی ڕوودان	٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٢٤
ڕێکەوتی دەستپێکردن	٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٢٤
Target	حیزبوڵڵای لوبنان، بەرەی جەماوەری بۆ ڕزگاری فەلەستین، حەماس، سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی
تاوانبار	ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل
Code name	מבצע חיצי הצפון
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

ئیسرائیل لە ڕێگەی ھێزی ئاسمانی خۆیەوە سەدان ھێرشی ئاسمانی لە دوای کاتژمێر ٦ی بەیانی لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٢٤ دەستپێکرد، تا کۆتایی ھەمان ڕۆژ، کە بە گوتەی خۆی پێگەکانی حیزبوڵڵای لوبنان دەکاتە ئامانج. ئیسرائیل ئەم ئۆپەراسیۆنەی بە تیری باکوور ناوبرد، و ڕای گەیاند کە ئامانجی ئەوە بووە کە دانیشتوانی ئیسرائیلی بگەڕێنەوە نیشینگەکانی باکوور دوای ئەوەی حیزبوڵڵا لە ٨ی ئۆکتۆبەری ٢٠٢٣ەوە بەھۆی مووشەکەکانییەوە ئاوارەیان کردوون، لە چوارچێوەی پشتیوانی لایەنە خۆڕاگرییەکانی فەلەستین لە غەززە دوای دەستپێکردنی ئۆپەراسیۆنی تۆفانی ئەقسا.

ئۆپراسیۆنی ئیسرائیل شاھیدی ھێرشی ئاسمانی چڕ بوو کە دەیان شوێنی باشوور و ڕۆژھەڵاتی لوبنانیان کردە ئامانج، ھەروەھا وەڵامدانەوەی حیزبوڵڵای لوبنانیشی لەخۆگرتبوو بە ھەڵدانی دەیان مووشەک بۆ سەر نیشینگەکانی ئیسرائیل لە باکوور، ئەمە جگە لەوەی شاری سەفد و دەوروبەری کردە ئامانج. لە زنجیرەی ھەڵمەتە توندەکانی ئیسرائیلدا ٥٥٨ کەس کوژراون، کە سەرباز لە لایەک و منداڵ و ژن و پیاو (منداڵانی مەدەنی بە گشتی لە لایەکی دیکەوە)، لە کاتێکدا ژمارەی بریندارەکان بە گشتی گەیشتووەتە ھەزار و ٨٣٥ بریندار، بەپێی دوایین زانیاریەکان نوێکردنەوە لەلایەن وەزارەتی تەندروستی لوبنانەوە کە لە نیوەی ڕۆژدا لە ٢٤ی ئەیلوولدا دەرچووە. ئەم ئۆپەراسیۆنەی ئیسرائیل ھێرشی ئاسمانی بۆ سەر گەڕەکی باشووری بەیرووتیش لەخۆگرتبوو لە ھەوڵێکدا بۆ تیرۆرکردنی عەلی کەرەکی سەرۆکی دیاری حیزبوڵڵا، و میدیا عیبریەکان دەڵێن تیرۆرکرا بەڵام میدیا عەرەبییەکان ڕەتی دەکەنەوە.

لێدانەکان

لوبنان

سوپای ئیسرائیل ڕای گەیاند، ھێرشیان کردووەتە سەر ھەزار و ۳۰۰ شوێنی سەربازیی حیزبوڵای لوبنان لە باشووری لوبنان و دۆڵی بیقاع. یەکەم شەپۆلی لێدانەکان لە شاری جووبەیل لە باکووری بەیرووت کەوتەوە. بەپێی وتەی فیراس ئەبیەز، وەزیری تەندروستی لوبنان، شەپۆلی یەکەمی لێدانەکان لە کاتژمێر ٠٦:٣٠ بە کاتی ناوەندی ئەمریکا دەستیپێکردووە و بەر نەخۆشخانە و ئەمبوولانسەکان کەوتووە.

بەھۆی کەوتنە خوارەوەی سێ مووشەک بۆ سەر ناوچەی بیر ئەلعەبد لە بەیرووت، شەش کەس بریندار بوون. بەرپرسانی ئیسرائیل ڕایان گەیاندووە، ھێرشەکە عەلی کەرکی کردووەتە ئامانج کە ئیسرائیل دەڵێت فەرماندەی بەرەی باشووری حیزبوڵڵایە، بەڵام حیزبەکە ڕای گەیاندووە، کە لە ھێرشەکە ڕزگاری بووە و گواستراوەتەوە بۆ شوێنێکی سەلامەت.

ڕاپۆرتەکان باس لەوە دەکەن کە ئیسرائیل پێنج ھێرشی کردووەتە سەر شارۆچکەی ئەلدەلافە لە بیقاعی ڕۆژاوا، یەکێک لەو ھێرشانە بەر خانوویەکی نیشتەجێبوون کەوتووە و باوکێک و کچەکەی کوژراون.

ئیسرائیل

حیزبوڵڵا بە گشتی ١٥٠ مووشەکی ئاراستەی ئیسرائیل و کەناری ڕۆژاوا و بەرزاییەکانی جۆلان کرد و پێنج کەس بریندار بوون. سەرەتا ٣٥ موشەکی ئاراستەی باکووری ئیسرائیل کرد و بنکە و کۆگاکانی IDFی کردە ئامانج و پیاوێکی لە جەلیلی خواروو بە سووکی بریندار کرد. پاشان نزیکەی ٨٠ موشەکی ھەڵدا و چەند شوێنێکی کردە ئامانج لەوانە ئاریێل و کارنێی شۆمرۆن لە کەناری ڕۆژاوا.

زیانەکان

دۆخی تەندروستی

لەژێر ڕۆشنایی ھێرشە بێوێنەکانی ئیسرائیل لە ماوەی ئەم شەڕەدا، نە لە ڕووی توندی و نە لە ڕووی ئەو ناوچانەی کە کاریگەرییان لەسەر بووە، وەزارەتی تەندروستی لوبنان بەیاننامەیەکی بەپەلەی بڵاوکردەوە و تیایدا داوای لە نەخۆشخانەکانی باشوور و ڕۆژھەڵات کرد بە ڕێکوپێکی ئۆپەراسیۆنە ناپەلەییەکان ڕابگرن بۆ چارەسەرکردنی ئەو کەسانەی لە ھێرشەکانی ئیسرائیلدا برینداربوون ھەروەھا وەزیری پەروەردە ڕای گەیاند قوتابخانە و زانکۆکان بۆ ماوەی دوو ڕۆژ لە باشووری وڵات و بیقاع و گەڕەکی باشووری بەیرووت دابخرێن پێش ئەوەی لێدوانەکە ھەموو لوبنان بگرێتەوە.

قوربانییەکان

وەزارەتی تەندروستی گشتی لوبنان لە ئامارێکی نوێکراودا کە دوای زیاتر لە ٣٠ کاتژمێر لە دەستپێکردنی ھێرشەکە بڵاویکردەوە، ژمارەی کوژراوان گەیشتە ٥٥٨ کەس کە ٥٠ منداڵ و ٩٤ ئافرەتیان تێدایە، جگە لە ھەزار و ٨٣٥ بریندار، ھاوکات حیزبوڵڵا ژمارەی ئەندامانی خۆی ڕانەگەیاندووە کە لەم ھێرشەدا کوژراون، لە ڕۆژی پێنجشەممە لە ٢٦ی ئەیلوولدا ژمارەکە گەیشتە ٦٩٠ کەسی کوژراو و ٢٣١٦ بریندار.^[١] ئەم ھێرشە ئاسمانیانەی ئیسرائیل بە کوشندەترین ھێرش دادەنرێت لە لوبنان لە دوای شەڕی ٢٠٠٦ و ژمارەی قوربانیانیش کە لە یەک ڕۆژدا مردن زۆرترینە لە ساڵی ١٩٨٢ەوە.

لەو ھێرشە ئاسمانییانەدا عەلی ئەبووریا و محەممەد ساڵح دوو فەرماندەی باڵای حزبوڵڵا کوژران و حسێن ئەلنادر فەرماندەی مەیدانی لیواکانی ئەلقەسامی سەر بە حەماسیش لە باشووری لوبنان کوژرا.