مەسعوود ڕەجەوی

مەسعوود ڕەجەوی
مەسعوود ڕەجەوی
	مسعود رجوی
لەدایکبوون	١٨ی ئابی ١٩٤٨ (تەمەن ٧٦ ساڵ); تەبەس
زانکۆ	زانکۆی تاران ;
پیشە	سیاسەتوان (١٩٧٩–)، partisan (١٩٦٧–١٩٧١)، cult leader، فەرماندەیەکی سەربازی (١٩٧٩–)
حیزب	ڕێکخراوەی موجاھیدینی خەلقی ئێران
ھاوسەر	مریەم ڕەجەوی، Firouzeh Banisadr، Ashraf Rabiei
خێزان	Kazem Rajavi، Saleh Rajavi
واژوو
پلە	National Council of Resistance of Iran، ڕێکخراوەی موجاھیدینی خەلقی ئێران

مەسعوود ڕەجەوی، لە دایکبووی ٢٧ی ئابی ١٩٤٨، یەکێک لە ئەندامانی ناوەندیی سازمانی موجاھدینی گەل لە دەیەی کۆتایی ڕژیمی پەھلەوی و ڕێبەری ئەو ڕێکخراوە و سەرۆکی ئەنجومەنی بەرخۆدانی نەتەوەیی ئێرانە.^[١] دەرچووی بەشی یاسای سیاسی لە زانکۆی تاران. لە ساڵی ١٩٦٧ بووەتە ئەندامی سازمانی موجاھدینی گەلی ئێران، و لە ئەیلوولی ساڵی ١٩٧١ لەلایەن ساواکەوە لە تاران دەستبەسەر دەکرێت. لە ڕۆژی دوای شۆڕشی ساڵی ١٩٧٨ ەوە، موجاھیدییەکان لەسەر دروشمی ئازادی وەستابوون. مەسعوود ڕەجەوی بەھۆی دژایەتیکردنی لەگەڵ پرەنسیپی دەسەڵاتی ئایینی لەلایەن سەید ڕوحوڵڵا خومەینی تووڕە بوو و ھەرچەندە لایەنگرانی لەلایەن لایەنگرانی خومەینییەوە ھێرشیان کرایە سەر، بەڵام پابەند بوو بە چالاکی سیاسیی ئاشتیانە و لە کاتی وتارەکانی جۆراوجۆردا جەختی لەسەر ئازادییە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان دەکردەوە، ھەروەھا ڕێکخراوی موجاھیدیش، لەژێر ڕێنوێنی لە کۆتایی لێبوردەیی و خۆبەدەستەوەدانیدا، بە تێچووی زیاتر لە ٧٠ کوژراو و ھەزاران زیندانی، دوا دڵۆپی پانتایی سیاسی درێژکردەوە تا ٣٠ی جۆزەردانی ١٩٨١، کە خومەینی حکوومەتی دامەزراند.^[٢]^[٣]^[٤]^[٥]^[٦] دوای کوژرانی خۆپیشاندانی ئاشتیخوازانەی موجاھیدین لە ٣٠ی خەرمانانی ١٩٨١ و دواتر لەسێدارەدانەکانی حکوومەتی خومەینی، سەردەمی چالاکییە سیاسییەکان و دەسپێکی خەباتی چەکداری دیار بوو.^[٥]^[٧]^[٤]^[٨]^[٩]مەسعوود ڕەجەوی لە ٣٠ی گەلاوێژی ١٩٩٨ دامەزرانی ئەنجومەنی نیشتمانی بەرخۆدانی ئێران (NCRI) لە تاران ڕاگەیاند، پاشان لە ٧ی ئابی ١٩٩٩ لەگەڵ ئەبۆحەسەن بەنی سەدر لە بنکەی یەکەمی شیکاری لە تاران، و بە ھاوپەیمانی چوونە پاریس لەگەڵ ئەو و ژمارەیەک ھێزی دیکەی ئۆپۆزسیۆن حکوومەتی ئێران پێکھێنانی «ئەنجومەنی نیشتمانیی خۆڕاگری» وەک بەدیلێکی دیموکراسی بۆ حکوومەتی ئێران ڕاگەیاند.^[٢]^[١٠]^[١١]^[١٢] لە ١٧ی خەرمانانی ساڵی ١٩٨٦ مەسعوود ڕەجەوی دەچێتە عێراق و لە ساڵی ١٩٨٧دا «سوپای ڕزگاری نیشتمانی ئێران» لە دژی ھێزەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران پێکدەھێنێت.^[٢]^[١٣]^[١٤]^[١٥] مەسعوود ڕەجەوی ئەم ھەموو ساڵە پێشەنگایەتی ئەو تەحەددایانە دەکات کە ڕووبەڕووی ئەم خۆڕاگرییە بووەتەوە.^[١٦]^[١٧]^[١٨]

لەدوای داگیرکردنی خاکی عێراق لەلایەن ھێزەکانی ئەمریکاوە لە ساڵی ۲۰۰۳ تائێستا ھیچ زانیارییەک لەسەر بارودۆخی مەسعوود ڕەجەوی لەبەردەستدا نییە؛ بەڵام ھەواڵی پەیامە دەنگییەکانی بڵاودەکرێتەوە.^[١٩]^[٢٠]

سازمانی موجاھدینی گەلی ئێران

مەسعوود ڕەجەوی خوێندنی سەرەتایی لە قوتابخانەی فارابی سەرەتایی تەواو کردووە و بڕوانامەی بیرکاری لە ئامادەیی شەھرێزە لە مەشھەد وەرگرتووە. لە ساڵی خوێندنی ١٩٦٦–٤٦ لە فاکەڵتی یاسای زانکۆی تاران لە بواری یاسای سیاسی وەرگیراوە و لە مانگی خەرمانانی ساڵی ١٩٧١ سەرکەوتوو بووە لە بەدەستھێنانی بڕوانامەی بەکالۆریۆس.^[٢١]
ڕەجەوی لە سەرەتای ساڵی ١٩٦٧ لە تەمەنی ١٩ ساڵیدا بووە ئەندامی ڕێکخراوی موجاھدینی گەل. لە مانگی ئابی ساڵی ١٩٧٠ مەسعوود لەگەڵ چەند ئەندامێکی دیکەی موجاھیدندا چوونە ئوردن بۆ دانوستان لەگەڵ ڕێکخراوی فەتح. دوای گەڕانەوەی لە ئوردن لە ساڵی ١٩٧٠، مەسعوود ڕەجەوی چووە ناو ستافی ناوەندی ئەو ڕێکخراوە و لە ئەیلوولی ساڵی ١٩٧١ لەلایەن ساواکەوە دەستبەسەر کرا.

دەستگیرکردن و زیندانیکردن

مەسعوود ڕەجەوی لەگەڵ ٧ ئەندامی دیکەی کۆمیتەی ناوەندیی موجاھدین و دەیان کادرەکەی لە ھێرشی ساواک بۆ سەر ماڵە کۆمەڵایەتییەکانیان لە شەھریڤەر ساڵی 1971^[٢٢]^[٢٣] دەستبەسەر و تووشی لێپرسینەوە و ئەشکەنجەدان بوون لە زیندانی ئەڤین. ئەو و ژمارەیەک لە ئەندامانی دیکەی ستافی ناوەندی ئەو گرووپە، لە دادگای تێھەڵچوونەوەی ئاسایی و سەربازیی کە لە ساڵی ١٩٧١ حکوومەتی شا دامەزراندبوو، دادگایی کران و حوکمی لە سێدارەدانیان بەسەردا سەپێندرا. قسە و بەرگرییە سیاسی- ئایدۆلۆژییەکانی مەسعوود و موجاھیدییەکانی دیکە لەلایەن سەرۆکی دادگاوە بەردەوام ناڕەزایەتییان بەرامبەر دەکرا.

سەرچاوەکان

^ «صالح القلاب - إیران المتھاویة… ھل یکون مؤتمر «المجاھدین» المقبل فی طھران؟!» (بە عەرەبی). الشرق الأوسط.^{[بەستەری مردوو]}
^ ^ئ ^ا ^ب Varasteh، Manshour (1 June 2013). Understanding Iran's National Security Doctrine. ISBN 978-1-78088-557-5. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ . www.amazon.com https://www.amazon.com/Self-Sacrifice-Iranian-Mojahedin-%20Struan-Stevenson-ebook/dp/B00X2ZYHOK. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ ^ئ ^ا . www.amazon.com https://www.amazon.com/Mujahedin-Khalq-Shackled-Twisted-History/dp/0615783848. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ ^ئ ^ا «خرداد ۱۳۶۰ بە ڕوایت مجاھدین خلق» (بە فارسی). BBC News فارسی.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
^ «ڕوزنامە کیھان- خاطرات ڕفسنجانی 15 اردیبھشت ۱۳۶۰»
^ «ندوة جنیف: حان حساب الملالی القتلة» (بە عەرەبی). جریدة الریاض.
^ «ڕوزنامە کیھان ۳۰ خرداد۱۳۶۰»
^ «Iran: les grandes dates des 40 ans de la République islamique» (بە فەرەنسی). RFI. ١٠ی شوباتی ٢٠١٩.
^ «روزنامە اطلاعات» (PDF). ۸ مرداد ۱۳۶۰. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)
^ «Iran - Terror and Repression». countrystudies.us.
^ «Iran: les Moudjahidine du peuple et la menace pour le régime [2/2]» (بە فەرەنسی). Le Journal International. ١٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨. لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ «Sins of Bush, Obama leave Trump to clean up Iranian mess» (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). The Washington Times.
^ «Iran, Mojahedin og NCR» (بە نۆروێژی). Dagbladet.no. ٨ی کانوونی یەکەمی ١٩٩٩. ڕدە:یادکردھای دارای منبع بە زبان نروژی
^ «France Massoud Radjavi | AP Archive». www.aparchive.com.
^ «صالح القلاب - «أشرف 3»... البعد الجغرافی یقابلە وجود فعّال فی إیران» (بە عەرەبی). الشرق الأوسط.^{[بەستەری مردوو]}
^ «Iran 1979: Massoud Radjavi est libéré avec les derniers prisonniers politiques» (بە فەرەنسی). Club de Mediapart. ڕدە:یادکردھای دارای منبع بە زبان فرانسوی
^ «صالح القلاب - إیران المتھاویة… ھل یکون مؤتمر «المجاھدین» المقبل فی طھران؟!» (بە عەرەبی). الشرق الأوسط.^{[بەستەری مردوو]}
^ «المقاومة الإیرانیة: مقتل سلیمانی ضربة موجعة لنظام الملالی الفاشی تحرر العراق من قبضتە - بغداد بوست - أخبار العراق - Iraq News» (بە عەرەبی). www.thebaghdadpost.com. ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠.^{[بەستەری مردوو]}
^ «مسعود ڕجوی: قاسم سلیمانی وجە آخر لعملة ابوبکر البغدادی». ienalwatan. 01:23 صباحًا، 04 Jan 2020. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی شوباتی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ۶ آوریل ۲۰۲۰ ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= و |ڕێکەوت= (یارمەتی)
^ «Interviewee: Rajavi, Massoud - Iranian Oral History Project» (بە ئینگلیزی). CURIOSity Digital Collections Search Results. ٢٩ی ئایاری ١٩٨٤. {{cite web}}: پارامەتری |ناونیشان= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) ڕدە:نگھداری یادکرد:تاریخ و سال ڕدە:یادکردھای دارای منبع بە زبان انگلیسی
^ «در سالگرد درگذشت دکتر کاظم ڕجوی (فی ذکری استشھاد الدکتور کاظم ڕجوی جریدة لوموند)» (بە عەرەبی). روزنامھٔ لوموند (جریدة لوموند). ٩ی ئایاری ٢٠١٨. {{cite web}}: پارامەتری |ناونیشان= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ «Interviewee: Rajavi, Massoud - Iranian Oral History Project» (بە ئینگلیزی). CURIOSity Digital Collections Search Results. ٢٩ی ئایاری ١٩٨٤. {{cite web}}: پارامەتری |ناونیشان= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) ڕدە:یادکردھای دارای منبع بە زبان انگلیسی

[1] «صالح القلاب - إیران المتھاویة… ھل یکون مؤتمر «المجاھدین» المقبل فی طھران؟!» (بە عەرەبی). الشرق الأوسط.^{[بەستەری مردوو]}

[ToolAutoGenRef5-2] ئ ^ا ^ب Varasteh، Manshour (1 June 2013). Understanding Iran's National Security Doctrine. ISBN 978-1-78088-557-5. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[3] . www.amazon.com https://www.amazon.com/Self-Sacrifice-Iranian-Mojahedin-%20Struan-Stevenson-ebook/dp/B00X2ZYHOK. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[:1-4] ئ ^ا . www.amazon.com https://www.amazon.com/Mujahedin-Khalq-Shackled-Twisted-History/dp/0615783848. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[ToolAutoGenRef6-5] ئ ^ا «خرداد ۱۳۶۰ بە ڕوایت مجاھدین خلق» (بە فارسی). BBC News فارسی.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

[6] «ڕوزنامە کیھان- خاطرات ڕفسنجانی 15 اردیبھشت ۱۳۶۰»

[7] «ندوة جنیف: حان حساب الملالی القتلة» (بە عەرەبی). جریدة الریاض.

[8] «ڕوزنامە کیھان ۳۰ خرداد۱۳۶۰»

[:4-9] «Iran: les grandes dates des 40 ans de la République islamique» (بە فەرەنسی). RFI. ١٠ی شوباتی ٢٠١٩.

[ToolAutoGenRef3-10] «روزنامە اطلاعات» (PDF). ۸ مرداد ۱۳۶۰. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)

[11] «Iran - Terror and Repression». countrystudies.us.

[12] «Iran: les Moudjahidine du peuple et la menace pour le régime [2/2]» (بە فەرەنسی). Le Journal International. ١٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨. لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[:5-13] «Sins of Bush, Obama leave Trump to clean up Iranian mess» (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). The Washington Times.

[:2-14] «Iran, Mojahedin og NCR» (بە نۆروێژی). Dagbladet.no. ٨ی کانوونی یەکەمی ١٩٩٩. ڕدە:یادکردھای دارای منبع بە زبان نروژی

[ToolAutoGenRef2-15] «France Massoud Radjavi | AP Archive». www.aparchive.com.

[16] «صالح القلاب - «أشرف 3»... البعد الجغرافی یقابلە وجود فعّال فی إیران» (بە عەرەبی). الشرق الأوسط.^{[بەستەری مردوو]}

[:3-17] «Iran 1979: Massoud Radjavi est libéré avec les derniers prisonniers politiques» (بە فەرەنسی). Club de Mediapart. ڕدە:یادکردھای دارای منبع بە زبان فرانسوی

[ToolAutoGenRef4-18] «صالح القلاب - إیران المتھاویة… ھل یکون مؤتمر «المجاھدین» المقبل فی طھران؟!» (بە عەرەبی). الشرق الأوسط.^{[بەستەری مردوو]}

[:6-19] «المقاومة الإیرانیة: مقتل سلیمانی ضربة موجعة لنظام الملالی الفاشی تحرر العراق من قبضتە - بغداد بوست - أخبار العراق - Iraq News» (بە عەرەبی). www.thebaghdadpost.com. ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠.^{[بەستەری مردوو]}

[:0-20] «مسعود ڕجوی: قاسم سلیمانی وجە آخر لعملة ابوبکر البغدادی». ienalwatan. 01:23 صباحًا، 04 Jan 2020. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی شوباتی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ۶ آوریل ۲۰۲۰ ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= و |ڕێکەوت= (یارمەتی)

[21] «Interviewee: Rajavi, Massoud - Iranian Oral History Project» (بە ئینگلیزی). CURIOSity Digital Collections Search Results. ٢٩ی ئایاری ١٩٨٤. {{cite web}}: پارامەتری |ناونیشان= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) ڕدە:نگھداری یادکرد:تاریخ و سال ڕدە:یادکردھای دارای منبع بە زبان انگلیسی

[LMOD-22] «در سالگرد درگذشت دکتر کاظم ڕجوی (فی ذکری استشھاد الدکتور کاظم ڕجوی جریدة لوموند)» (بە عەرەبی). روزنامھٔ لوموند (جریدة لوموند). ٩ی ئایاری ٢٠١٨. {{cite web}}: پارامەتری |ناونیشان= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[Harvrad-23] «Interviewee: Rajavi, Massoud - Iranian Oral History Project» (بە ئینگلیزی). CURIOSity Digital Collections Search Results. ٢٩ی ئایاری ١٩٨٤. {{cite web}}: پارامەتری |ناونیشان= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) ڕدە:یادکردھای دارای منبع بە زبان انگلیسی

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]

[١٦]

[١٧]

[١٨]

[١٩]

[٢٠]

[٢١]

[٢٢]

[٢٣]