بۆ ناوەڕۆک بازبدە

ماتریاڵیزم

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
(لە مادییەتەوە ڕەوانە کراوە)

ماتریاڵیزم یا ماددەباوەڕی شێوەیەک مۆنیزمی فەلسەفییە کە ماددە بە جەوھەری بنەڕەتیی سروشت دەزانێ و، دەڵێ ھەموو شتەکان، تەنانەت زەین و ھۆش، بەرھەمی کاردانەوە ماددییەکان و شتە ماددییەکانن. ماتریاڵیزم زەین و ھۆش دەکشێنێتەوە بۆ سەر پرۆسەگەلی فیزیکی، وەکوو کاردانەوە کیمیایییەکانی مێشک و کۆئەندامی دەماری و، لەو باوەڕەدایە کە ئەگەر ماددە نەبێ، «وشیاری»ش نابێ.

ماتریاڵیزم ڕێک دژی ئیدیالیزمە، کە بە گوێرەی، ھۆش جەوھەرە بنەڕەتییەکەیە، نەک ماددە.

ماتریاڵیزم و فیزیکاڵیزم پەیوەندییەکی نزیکیان ھەیە. فیزیکاڵیزم لە زگی ماتریاڵیزمەوە دەرھاتووە و دەڵێ ھەرچی ھەیە لە کۆتاییدا فیزیکییە. «فیزیکی» یانی بابەتی سەر بە زانستە فیزیکییەکان؛ «فیزیکی» بەربڵاوترە لە «ماددی»، ماددەی ڕووت دەگرێتەوە و شتگەلی تریش، وەکوو وزە و ھێز و بۆشایی و کات و لەمانە. بۆیە، ھەندێ کەس بەکارھێنانی وشەی فیزیکاڵیزمیان بە لاوە پەسەندترە؛ ئەوانی تر، فیزیکاڵیزم و ماتریاڵیزم بە ھاومانا دادەنێن.

سەرچاوەکان

[دەستکاری]