ئیمپراتۆریەتیی مەغۆل

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
فراوانبوونی ئیمپراتۆریەتی مەغۆل ھەنگاو بە ھەنگاو

ئیمپراتۆرییەتی مەغۆل یان مەغۆلەکان (بە ئینگلیسی mongol empire)یەکێکە لە ئیمپراتۆرییەکان کە لە ناوەڕاستی ئاسیاوە لە سەدەکانی ١٢ و ١٣ حوکمی کردوە. ئەو ئیمپراتۆرییەتە بە حوکمکردنی ڕۆژھەڵاتی ئەورووپا بۆ دەریای ژاپۆن و بەشێکی زۆری سیبیریا و باشووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا و نیمچەدورگەی ھیندستان و ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست دەبێتە گەورەترین ئیمپراتۆرییەتی مێژووی جیھان، لە لووتکەی دەسەڵاتیدا حوکمی ٢٤٫٠٠٠٫٠٠٠ کم٢ کردوە کە دەکاتە ١٦٪ی کۆی گشتی ڕووبەری جیھان، لەگەڵ کۆی گشتی ١٠٠ ملیۆن کەس.

دامەزرێنەر و خانی یەکەم جەنگیز خان کەساڵی ١٢٠٢ ھاوکات لەگەڵ یەکخستنی خێڵە تورک و مەغۆل لە ناوەراستی ئاسیا و بە تایبەتی مەنگۆلیای ئێستا ئەم ئێمپراتۆراتۆرییەشی دامەزراند. ئەمەش ناو و ماوەی حوکمی خانی گەورەی مەغۆلەکانە

-چەنگیز خان: ١٢٠٢ - ١٢٢٧

-ئۆگێدی خان: ١٢٢٩ - ١٢٤١

-گویوک خان: ١٢٤٦ - ١٢٤٨

-مۆنگی خان: ١٢٥١ - ١٢٥١

- کوبلای خان: ١٢٦٠ - ١٢٩٤

-توغان تەیمور خان: ١٣٣٣ - ١٣٧٠