ویلم دی سیتەر
 | ئەم وتارە ھەتیوە، چونکە ھیچ وتارێکی تر بەستەری پێی نەداوە. تکایە لە وتارە پەیوەندیدارەکانەوە بەستەرەکان بەم پەڕە ئاشنا بکە؛ بۆ پێشنیارەکان ئامرازی دۆزینەوەی بەستەر تاقی بکەرەوە. (تشرینی دووەمی ٢٠٢٥) |
ویلیام دی سیتەر | |
|---|---|
 | |
| لەدایکبوون | 6 ئایاری 1872 |
| مردنی | ٢٠ی تشرینی دووەمی ١٩٣٤ (١٩٣٤-١-٢٠) (٦٢ ساڵ) لێیدەن باشووری هۆڵەندا هۆڵەند |
| نەتەوەیی | هۆڵەندی |
| Alma mater | زانکۆی گرۆنینگ |
| ناسراو بۆ | گەردوونی سیتەر |
| پیشەی زانستی | |
| کێڵگەکان | فیزیک |
| ڕاوێژکاری دکتۆر | یاقوب کاپتن[١] |
| خوێندکاری دکتۆر | دڕک برۆوەر ویلیام هێندریک ڤان دان بۆس |
| ئیمزا | |
 | |
ویلم دی سیتەر (بە ئینگلیزی : Willem de Sitter ) (لە دایک بووی ٦ی ئایاری ١٨٧٢ – ٢٠ی تشرینی دووەمی ١٩٣٤ کۆچی دوایی کرد) بیرکار و فیزیازان و گەردوونناسی هۆڵەندی بووە.
ژیان و کار
[دەستکاری]دی سیتەر لە شاری سنیک لەدایکبووە و لە زانکۆی گرۆنینگن بیرکاری خوێندووە و دواتر پەیوەندی بە تاقیگەی فەلەکی گرۆنینگنەوە کردووە و لەوێ خزمەتی کردووە، لە ڕوانگەی کیپ لە باشووری ئەفریقا (١٨٩٧-١٨٩٩) کاری کردووە و خزمەتی کردووە. پاشان لە ساڵی ١٩٠٨ دی سیتەر وەک سەرۆکی فەلەکناسی لە زانکۆی لایدن دەستنیشانکرا و بووە بەڕێوبەری ئەوێ. لە ساڵی ١٩١٩ تا کۆچی دوایی بەڕێوەبەری ڕوانگەی لیدن بووە.
دی سیتەر بەشدارییەکی گەورەی لە بواری گەردوونناسی فیزیکیدا کردووە . لە ساڵی ١٩٣٢دا لەگەڵ ئەلبێرت ئەنیشتاین توێژینەوەیەکیان نووسیوە کە تێیدا باسیان لە کاریگەرییەکانی داتا گەردوونییەکان کردووە بۆ کێشانی گەردوون. هەروەها چەمکی فەزای دی سیتەر و گەردوونی دی سیتەری هێنایە ئاراوە، کە چارەسەرێکە بۆ ڕێژەیی گشتی ئەنیشتاین کە تێیدا هیچ ماددەیەک نییە و نەگۆڕێکی گەردوونی ئەرێنی هەیە. ئەمەش دەبێتە هۆی فراوانبوونی ڕێژەیی و گەردوونێکی بەتاڵ. دی سیتەریش بەناوبانگ بوو بۆ لێکۆڵینەوەکانی لەسەر جووڵەی مانگەکانی موشتەری . [٢]
ویلم دی سیتەر دوای نەخۆشییەکی کورت و زۆر نەخایەن لە تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٣٤ کۆچی دوایی کرد [٣] [٤] [٥]
ڕێزلێنان
[دەستکاری]لە ساڵی ١٩١٢ بووەتە یەکێک لە ئەندامێکی ئەکادیمیای هونەر و زانستی شاهانەی هۆڵەندا و لەوێ خزمەتی کردووە . [٦]
خەڵاتەکان
[دەستکاری]- میدالیای جەیمس کرایگ واتسۆن (١٩٢٩)
- مەدالیای بروس (١٩٣١)
- مەدالیای زێڕی کۆمەڵەی شاهانەی فەلەکناسی (١٩٣١)
- Prix Jules Janssen, بەرزترین خەڵاتی کۆمەڵەی فەلەکناسی فەرەنسا, کۆمەڵگەی فەلەکناسی فەرەنسی (١٩٣٤)
ناوی لێنراوە
[دەستکاری]- کانیاوی دی سیتەر لەسەر مانگ
- ئەستێرەی بچووک ١٦٨٦ دی سیتەر
- دی سیتەر گەردوون
- دی سیتەر فەزای
- فەزای دژە دی سیتەر
- ڕێژەیەکی تایبەتی نەگۆڕی دی سیتەر
- گەردوونی ئەنیشتاین-دی سیتەر
- تاقیکردنەوەی دوو ئەستێرەی دی سیتەر
- دی سیتەر پێشکەوتن
- دی سیتەر-شوارزشیڵد metric
خێزان
[دەستکاری]یەکێک لە کوڕەکانی بە ناوی ئولبۆ دی سیتەر (١٩٠٢ – ١٩٨٠)، جیۆلۆجی هۆڵەندی بووە و شارەزایی هەبووە، یەکێک لە کوڕەکانی ئولبۆش کۆمەڵناسێکی هۆڵەندی بووە و شارەزایی هەبووە، ئولبۆ دی سیتەر (١٩٣٠ – ٢٠١٠).
کوڕێکی دیکەی ویلم، ئارنۆت دی سیتەر (١٩٠٥ – ١٥ی ئەیلوولی ١٩٤٤ [٧] )، بەڕێوەبەری ڕوانگەی بۆشا بوو لە لێمبانگ لە ئەندەنوسیا (ئەوکات هیندستانی ڕۆژهەڵاتی هۆڵەندی)، لەوێ لێکۆڵینەوەی لە پۆلی گۆشەیی مێسیەر ٤ کرد.
بڵاوکراوە هەڵبژێردراوەکان
[دەستکاری]
- De Sitter، W. (١٩١١). «On the bearing of the Principle of Relativity on Gravitational Astronomy». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. ٧١ (5): ٣٨٨–٤١٥. doi:١٠.١٠٩٣/mnras/٧١.٥.٣٨٨.
- De Sitter، W. (١٩١٣). «A proof of the constancy of the velocity of light». Proceedings of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. ١٥ (II): ١٢٩٧–١٢٩٨. Bibcode:١٩١٣KNAB...١٥.١٢٩٧D.
{{cite journal}}:|bibcode=length بپشکنە (یارمەتی)- «Ein astronomischer Beweis für die Konstanz der Lichtgeschwindigkeit» [An astronomical proof of the constancy of the speed of light]. Physikalische Zeitschrift. ١٤: ٤٢٩. ١٩١٣.
- «On the constancy of the velocity of light». Proceedings of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. ١٦ (I): ٣٩٥–٣٩٦. ١٩١٣.
- De Sitter، W. (١٩١٣). «Über die Genauigkeit, innerhalb welcher die Unabhängigkeit der Lichtgeschwindigkeit von der Bewegung der Quelle behauptet werden kann» [On the accuracy within which the independence of the speed of light from the motion of the source can be asserted]. Physikalische Zeitschrift. ١٤: ١٢٦٧. Bibcode:١٩١٣PhyZ...١٤.١٢٦٧D.
{{cite journal}}:|bibcode=length بپشکنە (یارمەتی)
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ↑ Willem de Sitter at the Mathematics Genealogy Project
- ↑ «Archived copy» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٥ی ئایاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی ئازاری ٢٠١٩ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر) - ↑ Obituary Notes of Astronomers at www.astro.uni-bonn.de
- ↑ 1947BAN....10..287D Page 287 at articles.adsabs.harvard.edu
- ↑ Adriaan، Blaauw (٢٠٠٤). «My Cruise Through the World of Astronomy». Annual Review of Astronomy and Astrophysics. ٤٢ (1): ١–٣٧. Bibcode:٢٠٠٤ARA&A..٤٢....١B. doi:١٠.١١٤٦/annurev.astro.٤٢.٠٥٣١٠٢.١٣٤٠٢٠.
{{cite journal}}:|bibcode=length بپشکنە (یارمەتی) - ↑ «Willem de Sitter (1872 - 1934)». Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. لە ١٩ی تەممووزی ٢٠١٥ ھێنراوە.
- ↑ Obituary Notes of Astronomers at www.astro.uni-bonn.de
بەستەری دەرەکی
[دەستکاری]
- P.C. van der Kruit Willem de Sitter (1872 – 1934) in: History of science and scholarship in the Netherlands.
- A. Blaauw, Sitter, Willem de (1872–1934), in Biografisch Woordenboek van Nederland.
- Bruce Medal page ١٦ی شوباتی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- Awarding of Bruce Medal: PASP 43 (1931) 125
- Awarding of RAS gold medal: MNRAS 91 (1931) 422
- de Sitter's binary star arguments against Ritz's relativity theory (1913) ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived 2009-01-29 at the Wayback Machine (four articles)
