شیعری گۆرانی

شیعری گۆرانی
لقی	شیعر، lyricism
ناو بە زمانی فەرمی	λυρικός
چەشن	lyricism
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

شیعری گۆرانی (بە ئینگلیزی: Lyric Poetry) جۆرێکە لە شیعر کە گوزارشت لە ھەست و بیری کەسی شاعیر دەکات. بەزۆری کورتە و بە شێوازێکی گۆرانی نووسراوە، لەگەڵ کوالیتییەکی مۆسیقا کە جەخت لەسەر ناوەڕۆکی سۆزداری شیعرەکە دەکاتەوە. زاراوەی "Lyric" لە وشەی یۆنانی "لیریکۆس"ەوە ھاتووە کە بە واتای "گۆرانی وتن بە لیر" دێت. لە یۆنانی کۆن، شیعری گۆرانی لەگەڵ مۆسیقادا بوو کە لەسەر ئامێرێکی تار کە پێی دەگوترا "لیر - Lyr" دەژەنرا.

شیعری گۆرانی دەتوانرێت دابەش بکرێت بەسەر ژێر ژانرە جیاوازەکانی وەک «سۆنێت، ئۆد، ئێلێجی و بالەدا». سۆنێت شیعرێکی ١٤ دێڕییە و پلانی قافیەیی توندیان ھەیە؛ ئۆدەکان ئەو شیعرانەن کە ئاھەنگ دەگێڕن یان ستایشی کەسێک یان شتێک دەکەن؛ ئێلێجییەکان ئەو شیعرانەن کە ماتەمینی مردنی کەسێک دەگێڕن؛ و بالەداکان شیعری گێڕانەوەن کە چیرۆکەکان بە شێوەی بەیت دەگێڕنەوە. ھەروەھا دەتوانرێت شیعری گۆرانی بەپێی باری دەروونی یان تۆنەکەی پۆلبەندی بکرێت. بۆ نموونە شیعری خۆشەویستی زۆرجار تەوەری ڕۆمانسییان ھەیە و ھەستی ئارەزو و سۆز دەردەبڕن. شیعرەکان سەبارەت بە سروشت ڕەنگە تۆنی ئارام یان تێڕامانیان ھەبێت، لەکاتێکدا شیعرەکانی تایبەت بە لەدەستدان ڕەنگە خەمناک بن. ھەندێک نموونەی بەناوبانگی شیعری گۆرانی بریتین لە سۆنێتەکانی ویلیام شکسپیر، ئۆدەکانی جۆن کیتس، بالەداکانی ئێدگار ئالان پۆ و بیرکردنەوەکانی ئێمیلی دیکنسۆن لەسەر ژیان و مردن. لە سەردەمی نوێدا شیعری گۆرانی بەردەوامە کە فۆرمێکی ئەدەبی گرنگە کە شاعیران لە سەرانسەری جیھان بۆ دەربڕینی بیر و سۆزی ناوەوەیان لە ڕێگەی وشەوە بەکاری دەھێنن.

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Lyric poetry»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٩ی نیسانی ٢٠٢٣.