جیھانی مەجازی

جیھانی خەیاڵی (ھەروەھا بۆشایی ئاسمانی خەیاڵیی) ژینگەیەکی ھاوشێوەکراوی کۆمپیوتەرە^[١] کە ڕەنگە لەلایەن زۆرێک لە بەکارھێنەرانەوە پڕبکرێتەوە کە دەتوانن ئاڤاتاری کەسی دروست بکەن،^[٢] و لە یەک کاتدا و سەربەخۆ بە جیھانی مەجازیدا بگەڕێن، بەشداری لە چالاکییەکانیدا بکەن و پەیوەندی لەگەڵ کەسانی تردا بکەن.^[٣]^[٤] ئەم ئاڤاتارانە دەتوانن دەقی بن،^[٥] نیشاندراوی گرافیکی، یان ئاڤاتاری ڤیدیۆیی زیندوو بن کە ھەستەکانی بیستن و دەست لێدانیان ھەبێت.^[٦]^[٧] جیھانە مەجازییەکان پەیوەندییەکی نزیکیان بە جیھانە ئاوێنەیییەکانەوە ھەیە.^[٨]

لە جیھانی مەجازیدا، بەکارھێنەر دەگاتە جیھانێکی ھاوشێوەکراوی کۆمپیوتەر کە ھاندەرە ھەستکردنەکان دەخاتە بەردەم بەکارھێنەر، کە لە بەرامبەردا دەتوانێت دەستکاری شتەکانی نێو جیھانی مۆدێلکراو بکات و بەمجۆرە پلەیەک لە ئامادەبوون ئەزموون بکات.^[٩] ڕەنگە ئەم جۆرە جیھانە مۆدێل کراوانە و یاساکانیان لە جیھانە واقیعی یان فانتازیاکانەوە سەرچاوە بگرن. نموونەی یاساکان بریتین لە کێشکردن، تۆپۆگرافی، جووڵە، کردارەکانی کاتی ڕاستەقینە و پەیوەندی. پەیوەندی نێوان بەکارھێنەران دەتوانێت لە دەق، ئایکۆنی گرافیک، ئاماژەی بینراو، دەنگ و بە دەگمەن، فۆرمەکانی بەکارھێنانی دەست لێدان، فەرمانی دەنگ و ھەستەکانی ھاوسەنگی دەست پێبکات.

مێژوو

چەمکی جیھانە مەجازییەکان بە شێوەیەکی بەرچاو پێش کۆمپیوتەرەکان ھاتووە. سروشتناسە ڕۆمانییەکان، پلینۆی گەورە، ئارەزووی خۆی بۆ وەھمی ھەستکردن دەربڕی.^[١٠]^[١١] لە سەدەی بیستەمدا، سینەماکار مۆرتۆن ھایلیگ بەدواداچوون بۆ دروستکردنی Sensorama ی کرد، ئەزموونێکی شانۆیی کە بۆ ھاندانی ھەستەکانی بینەر داڕێژراوە- بینین، دەنگ، ھاوسەنگی، بۆنکردن، تەنانەت دەست لێدان (لە ڕێگەی ھەواوە)- و بەم شێوەیە بە شێوەیەکی کاریگەرتر ڕایان بکێشێتە ناو بەرھەمھێنراوەکان.^[١٢]

لە سەرەتاییترین جیھانە مەجازییەکان کە لەلایەن کۆمپیوتەرەوە جێبەجێکرابوون، ئامێری ھاوشێوەکردنی واقیعی مەجازی بوون، وەک کارەکانی ئیڤان سازەرلاند. ئەم جۆرە ئامێرانە بە ھێدسێتی گەورە و جۆرەکانی تری ھاوشێوەکردنی تێخستن (input)ی ھەستی تایبەتمەندن. جیھانە مەجازییە ھاوچەرخەکان، بە تایبەتی ژینگە ئۆنلاینەکانی فرە بەکارھێنەر، زۆربەیان سەربەخۆ (بەجیا) لەم لێکۆڵینەوەیە سەریان ھەڵداوە، لەبری ئەوە لەلایەن پیشەسازی یاریکردنەوە سووتەمەنییان پێدرا بەڵام ئیلھامێکی ھاوشێوەیان وەرگرت.^[١٣] لەکاتێکدا واقیعی مەجازی کلاسیکی ھەستیاری تەقلیدکەر پشت بە فێڵکردن لە سیستەمی ھەستکردن دەبەستێت بۆ ئەزموونکردنی ژینگەیەکی نوقمکەر، جیھانە مەجازییەکان بە شێوەیەکی گشتی پشت بە ناوەڕۆکی سەرنجڕاکێشی دەروونی و سۆزداری دەبەستن کە ئەزموونێکی نوقمکەری لێدەکەوێتەوە.

سەرچاوەکان

^ Bartle، Richard (2003). Designing Virtual Worlds. New Riders. ISBN 978-0-13-101816-7.
^ Chen، Brian X. (2022-01-18). «What's All the Hype About the Metaverse?». The New York Times (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 0362-4331. لە 2022-01-31 ھێنراوە.
^ Kaplan Andreas M. (2010). «The fairyland of Second Life: About virtual social worlds and how to use them». Business Horizons. 52 (6). doi:10.1016/j.bushor.2009.07.002.
^ Aichner, T. and Jacob, F. (March 2015). «Measuring the Degree of Corporate Social Media Use». International Journal of Market Research. 57 (2): 257–275. doi:10.2501/IJMR-2015-018.{{cite journal}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر)
^ Bloomfield، Robert J. (2007). «Worlds for Study: Invitation - Virtual Worlds for Studying Real-World Business (and Law, and Politics, and Sociology, and....)». SSRN 988984. {{cite journal}}: بیرخستنەوەی journal پێویستی بە |journal= ھەیە (یارمەتی)
^ Biocca & Levy 1995
^ Begault 1994
^ Mirror Worlds: or the Day Software Puts the Universe in a Shoebox...How It Will Happen and What It Will Mean. Oxford, New York: Oxford University Press. 1993-01-28. ISBN 978-0-19-507906-7.
^ Singhal، Sandeep (1999). Networked Virtual Environments: Design and Implementation. ACM Press/Addison-Wesley Publishing Co.
^ Pliny: A Virtual World ^{[بەستەری مردوو]}
^ Biocca & Levy 1995
^ «A Virtual World». Itleadership.org. ٢٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
^ Castronova 2005

[Bartle2003-Designing-1] Bartle، Richard (2003). Designing Virtual Worlds. New Riders. ISBN 978-0-13-101816-7.

[2] Chen، Brian X. (2022-01-18). «What's All the Hype About the Metaverse?». The New York Times (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 0362-4331. لە 2022-01-31 ھێنراوە.

[sciencedirect.com-3] Kaplan Andreas M. (2010). «The fairyland of Second Life: About virtual social worlds and how to use them». Business Horizons. 52 (6). doi:10.1016/j.bushor.2009.07.002.

[IJMR_Article-4] Aichner, T. and Jacob, F. (March 2015). «Measuring the Degree of Corporate Social Media Use». International Journal of Market Research. 57 (2): 257–275. doi:10.2501/IJMR-2015-018.{{cite journal}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر)

[Bloomfield2007-5] Bloomfield، Robert J. (2007). «Worlds for Study: Invitation - Virtual Worlds for Studying Real-World Business (and Law, and Politics, and Sociology, and....)». SSRN 988984. {{cite journal}}: بیرخستنەوەی journal پێویستی بە |journal= ھەیە (یارمەتی)

[6] Biocca & Levy 1995

[7] Begault 1994

[8] Mirror Worlds: or the Day Software Puts the Universe in a Shoebox...How It Will Happen and What It Will Mean. Oxford, New York: Oxford University Press. 1993-01-28. ISBN 978-0-19-507906-7.

[net-VE-9] Singhal، Sandeep (1999). Networked Virtual Environments: Design and Implementation. ACM Press/Addison-Wesley Publishing Co.

[10] Pliny: A Virtual World ^{[بەستەری مردوو]}

[11] Biocca & Levy 1995

[12] «A Virtual World». Itleadership.org. ٢٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.

[autogenerated1-13] Castronova 2005

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]