بەرەی ئازادیخوازانی بەلۆچ

بەرەی ئازادیخوازانی بەلۆچ
بلۏچستان آجوییءِ مئیدان
دامەزران	١٩٦٤
دامەزرێنەر	جومعە خان
شوێنی دامەزران	دیمەشق، سووریا
دۆخی یاسایی	چالاک
ئامانج	ئازادی گەلی بەلۆچ
شوێن	پاکستان; ئەفغانستان;
دەڤەری خزمەت	بەلۆچستان
سکرتێری گشتی	شێر محەممەد مەڕی (کۆچی دوایی کردوە) ئەڵڵا نەزەر بەلۆچ (٢٠٠٩‒ئێستا)

بەرەی ئازادیخوازانی بەلۆچ (بە ئوردوو: بلوچستان لبریشن فرنٹ، بە Balochi: بلۏچستان آجوییءِ مئیدان، کورتکراوە: BLF) گرووپێکی چەکدارییە و لە ناوچەکانی بەلۆچستان لە باشووری ڕۆژاوای ئاسیا چالاکی دەکات. ئەم گرووپە لەلایەن جومعە خان، لە ساڵی ١٩٦٤ لە دیمەشق دامەزراوە، و ڕۆڵێکی گرنگی ھەبووە لە یاخیبوونی ساڵانی ١٩٦٨‒١٩٧٣ لە پارێزگای سیستان و بەلۆچستانی ئێران و یاخیبوونەکانی ١٩٧٣‒١٩٧٧ لە پارێزگای بەلۆچستانی پاکستان.^[١] بەڵام یاخیبوونی ئەم گرووپە لە ھەردوو وڵاتی پاکستان و ئێران شکستی ھێنا و تا ساڵی ٢٠٠٤ دۆخی ئەو گرووپە نادیار مایەوە، لە ساڵی ٢٠٠٤ دووبارە کەوتەوە چالاکی، دوای ئەوەی ئەڵڵا نەزەر بەلۆچ لە ساڵی ٢٠٠٣ فەرماندەیی گرووپەکەی گرتە ئەستۆ؛^[١] لەو کاتەوە گرووپەکە بەرپرسیارە لە ھێرشکردنە سەر کەسایەتی، ڕۆژنامەنووسان، بەرپرسانی حکوومەت و کارمەندانی سەربازی.^[٢]^[٣]

بەرەی ئازادیخوازانی بەلۆچ زیاتر لە بەلۆچستان کە گەورەترین پارێزگای پاکستانە کاردەکات، و لەوێوە ھێرش دەکاتە سەر ھێزە چەکدارەکانی پاکستان و سوپای پاکستان.

دارایی

بێجگە لە پاکستان، ھەندێک لە چاودێرانی ڕۆژئاوایی بانگەشەی ئەوەیان کردووە، کە ھیندستان پارەی BLF تەرخان دەکات و پشتگیری داراییان دەکات. بەڵام لە مانگی ئابی ٢٠١٣، جەیمس دۆبینز، دیپلۆمات و نوێنەری تایبەتی ئەمریکا وتی: «دزەکردنی یارمەتی چەکداری لە ئەفغانستانەوە بۆ پاکستان ھەیە، بەڵام ئێمە دان بەوەدا دەنێین کە یارمەتی چەکدارە یاخیبووەکان لە ئاراستەیەکی دیکەشەوە ھەیە».^[٤]^[٥]

دەست تێوەردانی بیانی

ھیندستان

ڕۆژنامەی ھیندوو لە ڕاپۆرتێکدا بڵاوی کردوەتەوە، کە فەرماندەکانی BLF بە بەکارھێنانی جلوبەرگ و ناسنامەی ساختە داوای چارەسەری پزیشکییان لە نەخۆشخانەکانی ھیندستان کردووە. فەرماندەیەکی چەکداری گرووپەکە شەش مانگ لە شاری دەلھیی پایتەختی ھیندستان ماوەتەوە، و چارەسەری نەخۆشییەکانی گورچیلەی بۆ کراوە.^[٦] بێجگە لەوەش، چەندین فەرماندەی دیکەی گرووپەکە سەردانی ئەو وڵاتەیان کردوە.^[٧]^[٨]^[٩]

ئەفغانستان

ئەفغانستان دانی بە پشتیوانی نھێنی خۆیدا ناوە بۆ BLF. دوای مردنی ئەسلەم بەلۆچ، لە قەندەھار، بەرپرسانی ئەفغانستان ڕایانگەیاند کە عەبدولڕازق ئاچکزای، بەرپرسی پۆلیسی ئەفغانستان، ساڵانێکە ئەسلەم بەلۆچ و یاخیبووانی دیکەی بەلۆچی لە قەندەھار داڵدە داوە. لە بڵاوکراوەیەکدا ھاتووە، کە ئەسلەم بەلۆچ لە ساڵی ٢٠٠٥ەوە لە ئەفغانستان نیشتەجێ بووە.^[١٠]

چین

دوای ھێرشەکانی سوپای ڕزگاریخوازیی بەلۆچستان^[ئ] بۆ سەر ھاووڵاتیانی چین، بەرپرسانی چین داوایان لە حکوومەتی پاکستان کرد کە چالاکییەکانیان لە دژی گرووپە بەلۆچییەکانی ناوچەکە، چڕتر بکاتەوە.^[١١]^[١٢]

تێبینییەکان

^ بەشێک لە BLF

سەرچاوەکان

^ ^ئ ^ا «Balochistan Liberation Front | Mapping Militant Organizations». web.stanford.edu. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «Security forces kill 'BLF commander involved' in Turbat massacre». The Express Tribune (بە ئینگلیزی). ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «BBC correspondent in Quetta threatened by Baloch Liberation Front | RSF». rsf.org (بە ئینگلیزی). ١ی ئابی ٢٠١٢. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ Admin (١٨ی تەممووزی ٢٠١١). «[Archive Material] Pakistan: Unveiling the Mystery of Balochistan Insurgency - Part Two». News Central Asia (nCa) (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ APP (٧ی ئابی ٢٠١٣). «US acknowledges Pakistan's fears of Indian presence in Afghanistan». DAWN.COM (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «Balochistan Liberation Front | Mapping Militant Organizations». web.stanford.edu. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ Bhattacherjee، Kallol (2019-07-03). «Explained: The Baloch Liberation Army». The Hindu (بە Indian English). ISSN 0971-751X. لە 2024-02-10 ھێنراوە.
^ «Chinese consulate attack 'mastermind' being treated at New Delhi hospital». The Express Tribune (بە ئینگلیزی). ٢٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ Correspondent، The Newspaper's (٢٤ی نیسانی ٢٠٠٩). «India denies helping BLA». DAWN.COM (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە. {{cite web}}: |دوایین= has generic name (یارمەتی)
^ «Baloch Separatist Leader Killed In Kandahar Attack: Reports». TOLOnews (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «Beijing demands action after terrorist slays Chinese academics in Karchi». The Jerusalem Post | JPost.com (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ١ی ئایاری ٢٠٢٢. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «Call for China to launch airstrikes on Baloch militants after Karachi attack». The Week (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[11] بەشێک لە BLF

[:0-1] ئ ^ا «Balochistan Liberation Front | Mapping Militant Organizations». web.stanford.edu. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[2] «Security forces kill 'BLF commander involved' in Turbat massacre». The Express Tribune (بە ئینگلیزی). ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[3] «BBC correspondent in Quetta threatened by Baloch Liberation Front | RSF». rsf.org (بە ئینگلیزی). ١ی ئابی ٢٠١٢. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[4] Admin (١٨ی تەممووزی ٢٠١١). «[Archive Material] Pakistan: Unveiling the Mystery of Balochistan Insurgency - Part Two». News Central Asia (nCa) (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[5] APP (٧ی ئابی ٢٠١٣). «US acknowledges Pakistan's fears of Indian presence in Afghanistan». DAWN.COM (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[6] «Balochistan Liberation Front | Mapping Militant Organizations». web.stanford.edu. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[7] Bhattacherjee، Kallol (2019-07-03). «Explained: The Baloch Liberation Army». The Hindu (بە Indian English). ISSN 0971-751X. لە 2024-02-10 ھێنراوە.

[8] «Chinese consulate attack 'mastermind' being treated at New Delhi hospital». The Express Tribune (بە ئینگلیزی). ٢٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[9] Correspondent، The Newspaper's (٢٤ی نیسانی ٢٠٠٩). «India denies helping BLA». DAWN.COM (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە. {{cite web}}: |دوایین= has generic name (یارمەتی)

[10] «Baloch Separatist Leader Killed In Kandahar Attack: Reports». TOLOnews (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[12] «Beijing demands action after terrorist slays Chinese academics in Karchi». The Jerusalem Post | JPost.com (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ١ی ئایاری ٢٠٢٢. لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[13] «Call for China to launch airstrikes on Baloch militants after Karachi attack». The Week (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[ئ]

[١١]

[١٢]