ئیلیا ئولیانۆڤ

ئیلیا ئولیانۆڤ، لە دوای ساڵی ١٨٨٢

ئیلیا نیکۆلایڤیچ ئولیانۆڤ (بە ڕووسی: Илья Николаевич Ульянов؛ ٣١ی تەممووز (ساڵنامەی جوولیانی ١٩ی تەممووز) ١٨٣١ – ٢٤ی کانوونی دووەم (ساڵنامەی جوولیانی ١٢ی کانوونی دووەمی ١٨٨٦) کەسایەتییەکی گشتی ڕووسی بوو لە بواری پەروەردەی گشتیدا. باوکی ڤلادیمیر لێنینی شۆڕشگێڕ بوو کە بوو بە سەرکردەیەکی بەلشەفی و دامەزرێنەری یەکێتی سۆڤیەت و ئەلێکساندەر ئولیانۆڤ کە بەھۆی ھەوڵی تیرۆرکردنی تزار ئەلێکساندەری سێیەم لە ساڵی ١٨٨٦دا لە سێدارە درا.

ژیان

ئیلیا ئولیانۆڤ لە شاری ئەستراخان لەدایکبووە. باوکی نیکۆلای ڤاسیلیڤیچ ئولیانۆڤ (یان ئولیانین؛ ١٧٦٥–١٨٣٨) بوو، بەرگدرووێکی بەندەر و خزمەتکارێکی پێشووی بە ڕەچەڵەک چواش، مۆردڤینی، ڕووسی یان کالمیک بوو، کە لە ناوچەی سێرگاچسکی، پارێزگای نیژنی نۆڤگۆرۆدەوە ھاتبووئازادییەکەی لە خاوەن زەوییەک وەرگرتووە بە ناوی ستێپان میخایلۆڤیچ برێخۆڤ. دایکی ئیلیا، ئانا ئەلێکسیێڤنا سمیرنۆڤا (١٧٩٣–١٨٧١)، نیوەی کالمیک بوو، نیوەی ڕووسی بوو و کچی ئەلێکسی لوکیانۆڤیچ سمیرنۆڤی دانیشتووی شار بوو، کوڕی لوکیان سمیرنۆڤ بوو. نیکۆلای لە ساڵی ١٨٢٣ لەگەڵ ئانا تەمەن ٣٠ ساڵ ھاوسەرگیری کردووە، ئیلیا سێ خوشک و برایەکی ھەبووە.

ئولیانۆڤ لە ساڵی ١٨٥٤ لە بەشی فیزیا و بیرکاری زانکۆی کازان دەرچووە، لە ساڵانی ١٨٥٠ و ١٨٦٠ لە پەیمانگای پێنزا بۆ دڤۆریان وانەی بیرکاری و فیزیای کردووە، دواتر لە ھۆڵێکی وەرزشی و قوتابخانەیەکی تایبەت بە ژنان لە شاری نیژنی نۆڤگۆرۆد. لە دەوروبەری ئەو کاتەدا ھاوسەرگیری لەگەڵ ماریا ئەلێکساندرۆڤنا ئولیانۆڤا بلانک کرد. ئولیانۆڤ لەکاتێکدا لە پێنزا بوو، چاودێری کەشناسی ئەنجامدا، کە ئەو بنەمایە چەندین بەرھەمی زانستی لەسەر دەنووسی.

لە ساڵی ١٨٦٩دا ئولیانۆڤ وەک پشکنەری قوتابخانە حکومییەکان لە گوبەرنیای سیمبیرسک دەستنیشانکرا (لە ساڵانی ١٨٧٤–١٨٨٦ بەڕێوەبەری قوتابخانەکانیان بوو). لە ساڵی ١٨٨٢دا، ئولیانۆڤ بەرزکرایەوە بۆ پلەی ئەندامی ئەنجومەنی دەوڵەتی چالاک، ئەمەش ئیمتیازاتی ئاغای بۆماوەیی پێبەخشی و خەڵاتی فەرمانی سانت ڤلادیمێر، پلە سێیەمی لەگەڵدا بوو.

ئولیانۆڤ پیاوێکی خوێندەواری باش بوو و توانای ڕێکخستنی و وانەوتنەوەیەکی نایابی ھەبوو. ھەندێک لە مێژوونووسانی سۆڤیەت پێیان وابوو کە بۆچوونە پێداگۆژییەکانی ئەو لەژێر کاریگەری بیرۆکە شۆڕشگێڕەکانی نیکۆلای چێرنیشێڤسکی و نیکۆلای دۆبرۆلیوبۆڤدا دروست بووە. ئولیانۆڤ بەشدارییەکی بێئەندازەی کرد لە وردکردنەوەی تیۆری و پراکتیکی خوێندنی سەرەتایی. داکۆکیکاری مافی یەکسان بوو بۆ پەروەردە بەبێ گوێدانە ڕەگەز و نەتەوە و پێگەی کۆمەڵایەتی. ھەندێکی تر، وەک تۆنی کلیف، ئەم وێنەیە ناکۆکی دەکەن (دەڵێن ئەمە ھەوڵێکی ستالینی دوای مردن بووە بۆ باشترکردنی ناوبانگی بنەماڵەی لینین)، لە ژیاننامەی لینیندا دەڵێن، 'پێگەی نیکۆلایڤیچ لە وەزارەتی پەروەردە، و سەرھەڵدانی بەردەوامی ئەو پلیکانەی پلەبەندی، بە جۆرێک لە جۆرەکان لەگەڵ وێنەی شۆڕشگێڕێک، یان تەنانەت ڕادیکاڵێکدا ناگونجێت.' لە ساڵی ١٨٧١دا، ئولیانۆڤ یەکەم قوتابخانەی چوڤاشی لە سیمبیرسک کردەوە، کە دواتر دەگۆڕدرا بۆ سیمیناری مامۆستای چوڤاش. ھەروەھا قوتابخانەی نیشتمانی بۆ مۆردڤین و تاتارەکان دامەزراند. جگە لەوەش ئولیانۆڤ زۆرێک لە کۆنگرەی مامۆستایان و بۆنە ھاوشێوەکانی دیکەی ڕێکخست و سەرۆکایەتی کرد.

لە ساڵی ١٨٨٦دا، ئولیانۆڤ بەھۆی خوێنبەربوونی مێشکەوە لە کاتی لە سیمبیرسک کۆچی دوایی کرد، کە دواتر ناوی گۆڕدرا بۆ ئولیانۆڤسک وەک ڕێزێک بۆ کوڕەکەی.

خێزان

• ماریا ئەلێکساندرۆڤنا ئولیانۆڤا، ساڵی ١٨٦٣ ھاوسەرگیری کردووە، ھەشت منداڵ، لەو ژمارەیەش دوو منداڵیان لە تەمەنی کۆرپەدا گیانیان لەدەستداوە.
• ئانا(١٨٦٤–١٩٣٥)
• ئەلێکساندەر (١٨٦٦–١٨٨٧)
• ئۆلگا (١٨٦٨–١٨٦٩)
• ڤلادیمێر (١٨٧٠–١٩٢٤)
• ئۆلگا (١٨٧١–١٨٩١)
• نیکۆلای (١٨٧٣–١٨٧٣)
• دیمتری (١٨٧٤–١٩٤٣)
• ماریا (١٨٧٨–١٩٣٧)