عەلی عەبدولعەزیز: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏١٩:٣١، ٢٣ی ئازاری ٢٠٢١

مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیز

مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیز ناوی تەواوی عەلی کوڕی عەبدولعەزیز کوڕی محەممەد کوڕی مستەفایە. یەکێک بوو لە زانایانی ئایینی ئیسلام لە باشووری کوردستان، و ھەروەھا یەکێک بووە لە دامەزرێنەران و دووەم ڕابەری بزووتنەوەی ئیسلامیی کوردستان.

ژیان

لە ٢٨ ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٩ لە گوندی پریسی سەروو سەر بە پارێزگای ھەڵەبجە لە بنەماڵەیەکی ئایینی و زانست پەروەر لە دایک بووە. لە تەمەنی حەوت ساڵیدا قورئانی پیرۆز و ھەندێک نامیلکەی شەرعی خوێندوە.^[١]^[٢]لە لای مامۆستا مەلا عەبدولعەزیزی باوکی و مامۆستا مەلا ساڵحی گەورە و مامۆستا مەلا عومەر و مامۆستا مەلا عوسمان دەرسی خوێندووە، ساڵی ١٩٥٢ ئیجازەی مەلایەتی لەلایەن مەلا ساڵح عەبدولکەریم پێدراوە. ئینجا لە جێی باوکی دەستیکردوە بە کاروباری مەلایەتی، و ساڵی ١٩٥٣ کرا بە (مدرس)، و ساڵی ١٩٥٩ بوو بە پێش نوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی عازەبانی لە شاری سلێمانی، و ساڵی ١٩٦١ بوو بە پێش نوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی محەممەد پاشای گەورە (مزگەوتی پاشا) لە شاری ھەڵەبجە. ساڵی ١٩٦٢ بووە بە بەڕێوەبەری پەیمانگای ئیسلامیی لە ھەڵەبجە. بە ئازایەتی و چاو نەترسی ناوبانگی دەرکردووە.^[٣]بەھۆی بەشداری کردن لە شۆڕشی ئەیلوول لەلایەن ڕژێمی بەعس دورخراوەتەوە بۆ شارەکانی ئەنبار، فەللوجە، زیقار، و بەغدا، ودواتر ساڵی ١٩٧٨ گەڕاوەتەوە بۆ ھەڵەبجە.^[٤]^[٥]

کاری سیاسی

بەشداری لە شۆڕشی ئەیلوول کردووە و ھەر بەم ھۆیەوە دوورخراوەتەوە بۆ شارەکانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق. ماوەیەک بەرپرسی لقی سلێمانی ئیخوان بووە. دواتر لە ساڵی ١٩٨٧ بەشداری کردووە لە دامەزراندنی بزووتنەوەی ئیسلامی و بووە بە جێگری ڕابەری گشتیی و بەرپرسی مەکتەبی عەسکەری، و لە ساڵی ١٩٩٩ بوو بە ڕابەری گشتیی بزووتنەوەی ئیسلامیی دواتر لەگەڵ دروست بوونی بزووتنەوەی یەکبوونی ئیسلامیی ساڵی ٢٠٠٠ بوو بە ڕابەری بزووتنەوە، دوای ھەڵوەشانەوەی بزووتنەوەی یەکبوونی ئیسلامیی و ڕاگەیاندنەوەی بزووتنەوەی ئیسلامیی بووەوە بە ڕابەری گشتیی. لە ٨ ی ئابی ٢٠٠٣ و دوای داگیرکردنی عێراق لەلایەن ئەمریکا. لەلایەن ھێزێکی زۆری ئەمریکییەوە لە ماڵەکەی خۆی لە ھەڵەبجە خۆی و مامۆستا مەلا عومەری برای و چەند پاسەوانێکی دەستگیرکران و چەند مانگێک لە زیندان مانەوە.^[٦]

مردن

ساڵی ٢٠٠٧ بەھۆی تێکچوونی باری تەندروستی دەچێت بۆ وڵاتی بەریتانیا بۆ وەرگرتنی چارەسەر، دواتر لە ١٧ ی ئازاری ٢٠٠٧ ھەر لە وڵاتی بەریتانیا کۆچی دوایی دەکات، و دەھێندرێتەوە بۆ کوردستان و لە ھەڵەبجە بە خاک دەسپێردرێت.

سەرچاوەکان

^ کوردیپێدیا، Kurdipedia-. «مەلا عەلی عەبدولعەزیز محەممەد مستەفا». Kurdipedia.org. لە 2021-03-22 ھێنراوە.
^ «مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیزو ھەوڵە کانی بۆ بڵاوکردنەوەی ھێرش وتاوانەکانی ڕژێمی سەدام بە جیھاندا». باسک نێت. 2020-03-17. لە 2021-03-22 ھێنراوە.
^ «گوزەرێک بە لاپەرە کانی ژیانی مامۆستا مەلا علی عبدالعزیزدا». باسک نێت. 2020-02-26. لە 2021-03-22 ھێنراوە.
^ مێژووی زانایانی کورد. مەلا تاھیر مەلا عەبدوڵڵا بەحرکەیی. نوسینگەی تەفسیر. ٢٠١٦. بەرگی دووەم. لاپەڕە ٣٩٧
^ تاریخ علماء بغداد. یونس السامرائی. وزارة الأوقاف. ١٩٨٢
^ «بزوتنەوەی ئیسلامیی لەکوردستان». بزوتنەوەی ئیسلامیی لەکوردستان (بە کوردی). 2021-03-22. لە 2021-03-22 ھێنراوە.

[1] کوردیپێدیا، Kurdipedia-. «مەلا عەلی عەبدولعەزیز محەممەد مستەفا». Kurdipedia.org. لە 2021-03-22 ھێنراوە.

[2] «مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیزو ھەوڵە کانی بۆ بڵاوکردنەوەی ھێرش وتاوانەکانی ڕژێمی سەدام بە جیھاندا». باسک نێت. 2020-03-17. لە 2021-03-22 ھێنراوە.

[3] «گوزەرێک بە لاپەرە کانی ژیانی مامۆستا مەلا علی عبدالعزیزدا». باسک نێت. 2020-02-26. لە 2021-03-22 ھێنراوە.

[4] مێژووی زانایانی کورد. مەلا تاھیر مەلا عەبدوڵڵا بەحرکەیی. نوسینگەی تەفسیر. ٢٠١٦. بەرگی دووەم. لاپەڕە ٣٩٧

[5] تاریخ علماء بغداد. یونس السامرائی. وزارة الأوقاف. ١٩٨٢

[6] «بزوتنەوەی ئیسلامیی لەکوردستان». بزوتنەوەی ئیسلامیی لەکوردستان (بە کوردی). 2021-03-22. لە 2021-03-22 ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
+{{بێلایەنی}}
-[[پەڕگە:مامۆستا عەلی عەبدولعەزیز.jpg|وێنۆک|'''مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیز''' ]]
-'''مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیز''' ناوی تەواوی عەلی کوڕی عەبدولعەزیز کوڕی موحەممەد کوڕی مستەفایە. یەکێک بوو لە زانایانی ئایینی [[ئیسلام]] لە باشوری کوردستان، و هەروەها یەکێک بووە لە دامەزرێنەران و دووەم ڕابەری [[بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق|بزووتنەوەی ئیسلامیی کوردستان.]]
+[[پەڕگە:مامۆستا عەلی عەبدولعەزیز.jpg|وێنۆک|'''مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیز''']]
+'''مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیز''' ناوی تەواوی عەلی کوڕی عەبدولعەزیز کوڕی محەممەد کوڕی مستەفایە. یەکێک بوو لە زانایانی ئایینی [[ئیسلام]] لە باشووری کوردستان، و ھەروەھا یەکێک بووە لە دامەزرێنەران و دووەم ڕابەری [[بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق|بزووتنەوەی ئیسلامیی کوردستان.]]
-= ژیان =
+== ژیان ==
-لە ٢٨ ی کانوونی یەکەمی [[١٩٢٩]] لە گوندی [[پریسی سەروو]] سەر بە پارێزگای [[ھەڵەبجە|هەڵەبجە]] لە بنەماڵەیەکی ئایینی و زانست پەروەر لە دایک بووە. لە تەمەنی حەوت ساڵیدا [[قورئان]]<nowiki/>ی پیرۆز و هەندێک نامیلکەی شەرعی خوێندوە.<ref>{{Cite web|last=کوردیپێدیا|first=Kurdipedia-|title=مەلا عەلی عەبدولعەزیز محەمەد مستەفا|url=https://www.kurdipedia.org/?q=200907231551251864|access-date=2021-03-22|website=Kurdipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-03-17|title=مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیزو هەوڵە كانی بۆ بڵاوكردنەوەی هێرش وتاوانەكانی ڕژێمی سەدام بە جیهاندا|url=https://www.basknet.net/writer/2020/2455/|access-date=2021-03-22|website=باسک نێت}}</ref>لە لای [[مامۆستا مەلا عەبدولعەزیزی]] باوکی و [[مامۆستا مەلا ساڵحی گەورە]] و [[مامۆستا مەلا عومەر]] و مامۆستا مەلا [[عوسمان عەبدولعەزیز|عوسمان]] دەرسی خوێندووە، ساڵی [[١٩٥٢]] ئیجازەی مەلایەتی لەلایەن [[مەلا ساڵح عەبدولکەریم]] پێدراوە. ئینجا لە جێی  باوکی دەستیکردوە بە کاروباری مەلایەتی، و ساڵی [[١٩٥٣]] کرا بە (مدرس)، و ساڵی [[١٩٥٩]] بوو بە پێش نوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی عازەبانی لە شاری [[سلێمانی]]، و ساڵی ١٩٦١ بوو بە پێش نوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی [[محەممەد پاشای گەورە]] (مزگەوتی پاشا) لە شاری [[ھەڵەبجە|هەڵەبجە]]. ساڵی [[١٩٦٢]] بووە بە بەڕێوەبەری پەیمانگای ئیسلامیی لە هەڵەبجە. بە ئازایەتی و چاو نەترسی ناوبانگی دەرکردووە.<ref>{{Cite web|date=2020-02-26|title=گوزه‌رێك به‌ لاپه‌ره‌ كانی ژیانی مامۆستا مه‌لا علی عبدالعزیزدا|url=https://www.basknet.net/martyrs/2020/1304/|access-date=2021-03-22|website=باسک نێت}}</ref>بە هۆی بەشداری کردن لە شۆڕشی ئەیلول لەلایەن ڕژێمی بەعس دورخراوەتەوە بۆ شارەکانی ئەنبار، فەللوجە، زیقار، و بەغدا، ودواتر ساڵی [[١٩٧٨]] گەڕاوەتەوە بۆ هەڵەبجە. <ref>مێژووی زانایانی کورد. مەلا تاهیر مەلا عەبدوڵڵا بەحرکەیی. نوسینگەی تەفسیر. ٢٠١٦. بەرگی دووەم. لاپەڕە ٣٩٧</ref><ref>تاريخ علماء بغداد. يونس السامرائي. وزارة الأوقاف. ١٩٨٢</ref>
+لە ٢٨ ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٩ لە گوندی [[پریسی سەروو]] سەر بە پارێزگای [[ھەڵەبجە]] لە بنەماڵەیەکی ئایینی و زانست پەروەر لە دایک بووە. لە تەمەنی حەوت ساڵیدا [[قورئان]]ی پیرۆز و ھەندێک نامیلکەی شەرعی خوێندوە.<ref>{{Cite web|last=کوردیپێدیا|first=Kurdipedia-|title=مەلا عەلی عەبدولعەزیز محەممەد مستەفا|url=https://www.kurdipedia.org/?q=200907231551251864|access-date=2021-03-22|website=Kurdipedia.org}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-03-17|title=مامۆستا مەلا عەلی عەبدولعەزیزو ھەوڵە کانی بۆ بڵاوکردنەوەی ھێرش وتاوانەکانی ڕژێمی سەدام بە جیھاندا|url=https://www.basknet.net/writer/2020/2455/|access-date=2021-03-22|website=باسک نێت}}</ref>لە لای [[مامۆستا مەلا عەبدولعەزیزی]] باوکی و [[مامۆستا مەلا ساڵحی گەورە]] و [[مامۆستا مەلا عومەر]] و مامۆستا مەلا [[عوسمان عەبدولعەزیز|عوسمان]] دەرسی خوێندووە، ساڵی ١٩٥٢ ئیجازەی مەلایەتی لەلایەن [[مەلا ساڵح عەبدولکەریم]] پێدراوە. ئینجا لە جێی باوکی دەستیکردوە بە کاروباری مەلایەتی، و ساڵی ١٩٥٣ کرا بە (مدرس)، و ساڵی ١٩٥٩ بوو بە پێش نوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی عازەبانی لە شاری [[سلێمانی]]، و ساڵی ١٩٦١ بوو بە پێش نوێژ و وتارخوێنی مزگەوتی [[محەممەد پاشای گەورە]] (مزگەوتی پاشا) لە شاری [[ھەڵەبجە]]. ساڵی ١٩٦٢ بووە بە بەڕێوەبەری پەیمانگای ئیسلامیی لە ھەڵەبجە. بە ئازایەتی و چاو نەترسی ناوبانگی دەرکردووە.<ref>{{Cite web|date=2020-02-26|title=گوزەرێک بە لاپەرە کانی ژیانی مامۆستا مەلا علی عبدالعزیزدا|url=https://www.basknet.net/martyrs/2020/1304/|access-date=2021-03-22|website=باسک نێت}}</ref>بەھۆی بەشداری کردن لە شۆڕشی ئەیلوول لەلایەن ڕژێمی بەعس دورخراوەتەوە بۆ شارەکانی ئەنبار، فەللوجە، زیقار، و بەغدا، ودواتر ساڵی ١٩٧٨ گەڕاوەتەوە بۆ ھەڵەبجە.<ref>مێژووی زانایانی کورد. مەلا تاھیر مەلا عەبدوڵڵا بەحرکەیی. نوسینگەی تەفسیر. ٢٠١٦. بەرگی دووەم. لاپەڕە ٣٩٧</ref><ref>تاریخ علماء بغداد. یونس السامرائی. وزارة الأوقاف. ١٩٨٢</ref>
-= کاری سیاسی =
+== کاری سیاسی ==
-بەشداری لە [[شۆڕشی ئەیلوول|شۆڕشی ئەیلول]] کردووە و هەر بەم هۆیەوە دوورخراوەتەوە بۆ شارەکانی ناوەڕاست و خوارووی [[عێراق]]. ماوەیەک بەرپرسی لقی سلێمانی ئیخوان بووە. دواتر لە ساڵی ١٩٨٧ بەشداری کردووە لە دامەزراندنی [[بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق|بزووتنەوەی ئیسلامی]] و بووە بە جێگری ڕابەری گشتیی و بەرپرسی مەکتەبی عەسکەری، و لە ساڵی [[١٩٩٩]] بوو بە ڕابەری گشتیی بزووتنەوەی ئیسلامیی دواتر لەگەڵ دروست بوونی بزوتنەوەی یەکبوونی ئیسلامیی ساڵی [[٢٠٠٠]] بوو بە ڕابەری بزووتنەوە، دوای هەڵوەشانەوەی بزووتنەوەی یەکبوونی ئیسلامیی و ڕاگەیاندنەوەی بزووتنەوەی ئیسلامیی بووەوە بە ڕابەری گشتیی. لە ٨ ی ئابی  [[٢٠٠٣]] و دوای داگیرکردنی عێراق لەلایەن [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]]. لەلایەن هێزێکی زۆری ئەمریکیەوە لە ماڵەکەی خۆی لە هەڵەبجە خۆی و مامۆستا مەلا عومەری برای و چەند پاسەوانێکی دەستگیرکران و چەند مانگێک لە زیندان مانەوە. <ref>{{Cite web|date=2021-03-22|title=بزوتنەوەی ئیسلامیی له‌کوردستان|url=https://zaniary.com/blog/5d50ad172aecd/%D8%A8%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%86%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C-%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%DB%8C-%D9%84%D9%87%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86|access-date=2021-03-22|website=بزوتنەوەی ئیسلامیی له‌کوردستان|language=ku}}</ref>
+بەشداری لە [[شۆڕشی ئەیلوول]] کردووە و ھەر بەم ھۆیەوە دوورخراوەتەوە بۆ شارەکانی ناوەڕاست و خوارووی [[عێراق]]. ماوەیەک بەرپرسی لقی سلێمانی ئیخوان بووە. دواتر لە ساڵی ١٩٨٧ بەشداری کردووە لە دامەزراندنی [[بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان/عێراق|بزووتنەوەی ئیسلامی]] و بووە بە جێگری ڕابەری گشتیی و بەرپرسی مەکتەبی عەسکەری، و لە ساڵی ١٩٩٩ بوو بە ڕابەری گشتیی بزووتنەوەی ئیسلامیی دواتر لەگەڵ دروست بوونی بزووتنەوەی یەکبوونی ئیسلامیی ساڵی ٢٠٠٠ بوو بە ڕابەری بزووتنەوە، دوای ھەڵوەشانەوەی بزووتنەوەی یەکبوونی ئیسلامیی و ڕاگەیاندنەوەی بزووتنەوەی ئیسلامیی بووەوە بە ڕابەری گشتیی. لە ٨ ی ئابی ٢٠٠٣ و دوای داگیرکردنی عێراق لەلایەن [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]]. لەلایەن ھێزێکی زۆری ئەمریکییەوە لە ماڵەکەی خۆی لە ھەڵەبجە خۆی و مامۆستا مەلا عومەری برای و چەند پاسەوانێکی دەستگیرکران و چەند مانگێک لە زیندان مانەوە.<ref>{{Cite web|date=2021-03-22|title=بزوتنەوەی ئیسلامیی لەکوردستان|url=https://zaniary.com/blog/5d50ad172aecd/بزوتنەوەی-ئیسلامیی-لهکوردستان|access-date=2021-03-22|website=بزوتنەوەی ئیسلامیی لەکوردستان|language=ku}}</ref>
-= مردن =
+== مردن ==
-ساڵی [[٢٠٠٧]] بە هۆی تێکچوونی باری تەندروستی دەچێت بۆ وڵاتی [[بریتانیای مەزن|بەریتانیا]] بۆ وەرگرتنی چارەسەر، دواتر لە ١٧ ی ئازاری ٢٠٠٧ هەر لە وڵاتی بەریتانیا کۆچی دوایی دەکات، و دەهێندرێتەوە بۆ [[کوردستان]] و لە هەڵەبجە بە خاک دەسپێردرێت.
+ساڵی ٢٠٠٧ بەھۆی تێکچوونی باری تەندروستی دەچێت بۆ وڵاتی [[بریتانیای مەزن|بەریتانیا]] بۆ وەرگرتنی چارەسەر، دواتر لە ١٧ ی ئازاری ٢٠٠٧ ھەر لە وڵاتی بەریتانیا کۆچی دوایی دەکات، و دەھێندرێتەوە بۆ [[کوردستان]] و لە ھەڵەبجە بە خاک دەسپێردرێت.
+== سەرچاوەکان ==
+{{سەرچاوەکان|٢}}
-= سەرچاوەکان =
-<references />
 [[پۆل:سیاسییەکانی کورد]]
 [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٢٩]]