بۆ ناوەڕۆک بازبدە

ڕەشەبای برووسکاوی

ئەمە وتارێکی باشە. بۆ زانیاریی زۆرتر کرتەی لەسەر بکە.
لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
(لە ڕەشەبای برووسکاوییەوە ڕەوانە کراوە)
ڕەشەبای برووسکاویی
ناوچەی ڕوودانبە پلەی یەکەم ناوچە گەرمەکان و ھەروەھا ناوچە مامناوەندەکان
وەرززۆرترین جار لە وەرزی بەھار و ھاویندا زۆرە (لە ناوچە مامناوەندەکاندا). لە وەرزی تەڕدا باو و ئاسایییە (لە ناوچە گەرمەکاندا).
کاریگەریبەندە بە زریانەکەوە، لەوانەیە باران، تەپوتۆز، و یان بای بەرز لەخۆبگرێت. لەوانەیە ببێتە ھۆی لافاو یان ئاگرکەوتنەوە.

ڕەشەبای بروسکاویی (بە ئینگلیزی: Thunderstorm) دیاردەیەکی کەشوھەوایە کە دیارە بەھۆی بوونی ڕەشەبا و کۆبوونەوەی بارگەی کارەبایی لە بەرگەھەوادا دروست دەبێت.[١] بەزۆری ڕەشەبای بروسکاویی لە مانگە گەرمەکانی ھاویندا ڕوودەدات یان لەو شوێنانەی کە شێی زۆرە.[٢] ڕەشەبای بروسکاوی ئەو دەنگەیە کە لە ئەنجامی دەردانی لەناکاوی وزە کە بەھۆی ڕەشەباوە بەرھەم دێت. برووسکە بەھۆی جووڵەی بارگەی کارەبایی لەناو ھەورەکاندا یان لە نێوان ھەورەکان و زەویدا دروست دەبێت. لە کاتی ڕەشەبادا، باران و تەپوتۆز و بای بەھێزیش ڕوودەدات و ھەندێکجار تەنانەت گەردەلوولیش ڕوودەدات.[٣] ڕەشەبای بروسکاوی دەتوانێت مەترسیدار بێت چونکە لێدانی ڕەشەبای بروسکاوی دەبێتە ھۆی برینداربوون یان تەنانەت مردن. گرنگە لە کاتی ئەم ڕەشەبایەدا ڕێوشوێنی خۆپارێزی پێویست بگیرێتەبەر، وەک مانەوە لە ژوورەوە و دوورکەوتنەوە لە ئاو و ئەلیکترۆنیات و دوورکەوتنەوە لە شتە بەرزەکان و شوێنی کراوە. سەرەڕای مەترسییە ئەگەرییەکان، ڕەشەبای بروسکاویی بۆ زۆر کەسیش سەرنجڕاکێشە و دەنگی ڕەشەبا و بینینی ڕەشەبا دەتوانێت سەرسووڕھێنەر بێت. تەنانەت ھەندێک کەس چێژ لە سەیرکردنی ڕەشەباکە لە دووری سەلامەتەوە وەردەگرن.

بەزۆری ڕەشەبای بروسکاویی ھەوری (cumulonimbus)ی لەگەڵدایە، کە ھەورێکی گەورە و چڕ و پڕە و دەتوانێت تا ٥٠ ھەزار پێ درێژببێتەوە بۆ ناو بەرگەھەوا.[٤] ئەو ڕەشەبایەی کە لە کاتی ڕەشەبای بروسکاویی دەیبیستین، بەھۆی گەرمبوون و ساردبوونەوەی خێرای ھەوا لە دەوری ھەورەبروسکە دروست دەبێت. ئەمەش شەپۆلێکی شۆک بەرھەم دەھێنێت کە وەک ڕەشەبای بروسکاویی دەیبیستین. ئەم ڕەشەبایە دەبێتە ھۆی دروستبوونی بروسکەیەکی مەترسیدار. ئەمانە دەتوانن کوشندە بن، بەتایبەتی ئەگەر لە دەرەوە گیر بخۆیت و ھیچ پەناگەیەکت نەبێت. گرنگە لە ژوورەوە یان لەناو ئۆتۆمبێلدا (نەک ئۆتۆمبێلی گۆڕاو) بەدوای پەناگەدا بگەڕێیت ئەگەر لەژێر ڕەشەبادا گیر بوویت.

ھەروەھا ئەمە دەتوانێت بای بەرز و بارانبارینی بەخوڕ بەرھەم بھێنێت. ئەمانە دەبنە ھۆی لافاو و بوومەلەرزە و زیانگەیاندن بە ماڵ و پێکھاتەکانی تر. ھەورەبروسکە دەتوانێت گەردەلوولیش بەرھەم بھێنێت، کە بریتین لە ستوونی ھەوای سووڕاوە کە دەتوانێت زیانێکی بەرچاو بگەیەنێت. گەردەلوولەکان زیاتر لە ناوچەی ناوەڕاستی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکادا ڕوودەدەن کە بە "کۆڵانی تۆرنادۆ" ناسراوە.[٥]

ھەورەبروسکە زیاتر لە نیوەڕۆ و ئێواران ڕوودەدات، کاتێک گەرمای خۆر بەرگەھەوای گەرم کردووەتەوە. دەتوانن لە کاتەکانی تری ڕۆژدا ڕوو بدەن، بەڵام کەمتر باون. ھەورەبروسکە سەرچاوەیەکی گرنگی بارانبارینە بەتایبەت لەو ناوچانەی کە بە درێژایی ساڵ بارانێکی زۆر نابارێت. لە ھەندێک شوێن ڕەنگە ڕەشەبای بروسکاویی سەرچاوەی سەرەکی بارانبارین بێت لە مانگەکانی ھاویندا.[٦]

سووڕی ژیان

[دەستکاری]
قۆناغەکانی ژیانی ڕەشەبای بروسکاویی

سەرەتا قۆناغی لە گەشەکردندا، بە شێوەیەکی گشتی ڕەشەبا دەست دەکات بە دروستبوون کاتێک ھەوای گەرم و شێدار بەرز دەبێتەوە و دەست دەکات بە ساردبوونەوە.[٧] لەگەڵ ساردبوونەوەی ھەوا، دەست دەکات بە چڕبوونەوە و ھەور دروست دەکات. دواتر کاتێک ڕەشەباکە گەشەی کرد، ئەوا دەچێتە قۆناغی پێگەیشتن. لەم قۆناغەدا زریانەکە بارانێکی زۆر و بای بەرز و ڕەشەبای برووسکاویی بەرھەم دەھێنێت. دواتر قۆناغی بڕین دێت، لە کۆتاییدا ڕەشەباکە دەست دەکات بە لاوازبوون لەگەڵ بەکارھێنانی ئەو ھەوا گەرم و شێدارەی کە سووتەمەنی پێدەدا. لەوانەیە زریانەکە بەردەوام بێت لە بەرھەمھێنانی باران و ڕەشەبای برووسکاویی بەڵام وردە وردە دەست بە بڕین دەکات. سووڕی ژیانی ڕەشەبای برووسکاویی بەپێی بارودۆخی بەرگەھەوا دەتوانێت جیاواز بێت. ڕەنگە ھەندێک ڕەشەبای بروسکاویی تەمەنیان تاڕادەیەک کورت بێت و تەنھا ٣٠ خولەک یان زیاتر بخایەنێت، ھەندێکی تریش ڕەنگە چەند کاتژمێرێک بخایەنێت.[٨]

لە قۆناغی بڕینی ڕەشەبای برووسکاویی یان پەرشوبڵاوی ڕەشەبای برووسکاویی، بەزۆری زریانەکە وزەی خۆی لەدەست دەدات و دەست دەکات بە لاوازبوون. لەگەڵ ڕاھاتنی ھەوای گەرم و شێدار کە سووتەمەنی زریانەکەی دەدا، ئەو ئاوە بەرزانەی کە دەیانھێشتەوە دەست دەکات بە پەرشوبڵاو. بەبێ ئاوەڕۆی سەرەوە، ھەورەکە دەست دەکات بە کەوتنە خوارەوە و زریانەکەش دەست دەکات بە بڕین.[٩][١٠]

لە قۆناغی پەرشوبڵاویدا، ڕەنگە باران یان ڕەشەبا پچڕپچڕ بێت و ھەورەکە دەست بکات بە پچڕان. ڕەشەبا کەمتر دەبێتەوە و باکان دەست دەکەن بە کەمبوونەوە. قۆناغی بڕینی ڕەشەبا دەتوانێت لە چەند خولەکێکەوە تا چەند کاتژمێرێک بخایەنێت، ئەمەش بەپێی بارودۆخی بەرگەھەوا.[١١] ھەرچەندە قۆناغی بڕین بە شێوەیەکی گشتی کۆتایی ڕەشەبایە، بەڵام ھەندێک جار دەتوانێت زریانەکە چڕتر بێتەوە ئەگەر بارودۆخی بەرگەھەواکە بگۆڕێت. ھەروەھا ڕەنگە لە ھەمان ناوچەدا ڕەشەبایەکی دیکە پەرەبستێنێت، چونکە ڕەنگە ھەمان ئەو بارودۆخە بەرگەھەوایییەی کە یەکەم زریانی بەرھەمھێنابوو ھێشتا ئامادەبێت.[١٢][١٣]

ھەمیشە گرنگە لە کاتی ڕەشەبادا خۆپارێزی بکەیت، تەنانەت لە قۆناغی پەرشوبڵاویشدا؛ ھێشتا ڕەشەبا دەتوانێت بەردەوامبێت تەنانەت لەکاتێکدا زریانەکە لاواز دەبێت و بای درێژخایەن ھێشتا دەتوانێت مەترسیدار بێت و ببێتە ھۆی کەوتنە خوارەوەی دار و تەن و پاشماوەی دیکە، گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ھەموو ڕەشەبا برووسکاویییەکان کەشوھەوای سەخت بەرھەم ناھێنن. ڕەنگە ھەندێک لە ڕەشەباکانی تاڕادەیەک سووک بن و تەنھا بارانێکی سووک و چەند دەنگێکی ڕەشەبا بەرھەم بھێنن؛ بەڵام ھەمیشە گرنگە لە کاتی ڕەشەبای بروسکاویی دا ڕێوشوێنی خۆپارێزی پێویست بگیرێتەبەر، چونکە تەنانەت زریانی سووکیش دەتوانێت ڕەشەبای مەترسیدار و بای بەرز بەرھەم بھێنێت.[١٤]

پۆلێنکردن

[دەستکاری]
ڕەشەبایەکی برووسکاویی بەسەر شاری واگا واگادا
ڕەشەبای برووسکاوییی سووپەرسێڵ لە شارێکی نیومەکسیکۆ

پۆلێنکردنی بنەڕەتی ڕەشەبا برووسکاویییەکان لەسەر بنەمای توندی و ئەو بارودۆخە بەرگەھەوایەیە کە دەبێتە ھۆی دروستبوونی. ڕەشەبای برووسکاویی سێ جۆری سەرەکی ھەیە بە پشتبەستن بە توندییەکەی، سەرەتا ڕەشەبای تاکە خانەیی: ئەمانە ڕەشەبای بچووکن و تەمەنیان کورتە و زۆرجار پەیوەندییان بە بارودۆخی کەشوھەوای گەرم و شێدارەوە ھەیە. بەزۆری کەمتر لە کاتژمێرێک دەمێننەوە و بارانێکی سووک تا مامناوەند و ناوبەناو ڕەشەبا و ھەندێک بای گەرم بەرھەم دەھێنن.[١٥][١٦]

ڕەشەبای فرە خانەیی: ئەمانە ڕەشەبای گەورەتر و تەمەن درێژترن و زۆرجار پەیوەندییان بە بەرەی سارد یان سیستەمەکانی تری کەشوھەوا ھەیە. دەتوانن بارانێکی زۆر و بای بەھێز و تەپوتۆز و گەردەلوول بەرھەم بھێنن.

ڕەشەبای سووپەرسێڵ: ئەمانە توندترین جۆری ڕەشەبایە کە دەتوانێت گەردەلوولێکی بەھێز و درێژخایەن و تەپوتۆزی گەورە و بای زیانبەخش بەرھەم بھێنێت. تایبەتمەندن بە ڕژانی سەرەوەی سووڕاوە و زۆرجار پەیوەندییان بە میزۆسیکلۆنەوە ھەیە لە پێکھاتەی زریانەکەدا.

جگە لە پۆلێنکردنی بنەڕەتی ڕەشەباکان بە پشتبەستن بە توندییان، ڕێگەی دیکەش ھەیە بۆ پۆلێنکردن و تێگەیشتن لە ڕەشەباکان، ئەوانیش ڕەشەبای بارستەیی ھەوا بەرامبەر ڕەشەبای توند: ڕەشەبای بارستەیی ھەوا بە شێوەیەکی گشتی بچووکترە و کەمتر توند دەبێت لە "ڕەشەبای توند". زۆرجار بەھۆی گەرمبوونی ناوچەیی بەرگەھەواوە دروست دەبن، لەکاتێکدا ڕەشەبای توند بەزۆری پەیوەندی بە بەرەی کەشوھەوا یان سیستەمی کەشوھەوای ئاڵۆزترەوە ھەیە. ڕەشەبای توند دەتوانێت تەپوتۆزی گەورە و بای زیانبەخش و گەردەلوول بەرھەم بھێنێت، لەکاتێکدا ڕەشەبای بارستەیی ھەوا بە شێوەیەکی گشتی کاریگەری کەمترە. "سیستمی گواستنەوەی نێوان (Mesoscale Convective Systems)": ئەمانە کۆمەڵگەی ڕەشەبای گەورەن کە دەتوانن سەدان کیلۆمەتر ببڕن و بۆ چەندین کاتژمێر بەردەوام بن. زۆرجار پەیوەستن بە بەرەیەکی کەشوھەوا و دەتوانن بارانێکی زۆر و لافاوی خێرا و بای زیانبەخش بەرھەم بھێنن. ھێڵی زریان: ئەمانە ھێڵی درێژی ڕەشەبایە کە زۆرجار بەدرێژایی بەرەیەکی سارد یان سنوورێکی تری کەشوھەوا دروست دەبن.[١٧] دەتوانن بای بەھێز و تەپوتۆز و گەردەلوول بەرھەم بھێنن.[١٨][١٩]

ڕەشەبای ڕاھێنراو: ئەمانە ڕەشەبایەکن کە چەندین جار بەسەر ھەمان ناوچەدا دەجوڵێت و بارانێکی زۆر بەرھەم دەھێنێت و مەترسی لافاوی خێرا زیاد دەکات. تێگەیشتن لە جۆرە جیاوازەکانی ڕەشەبا دەتوانێت یارمەتی کەشناسی و پلاندانەرانی فریاگوزاری بدات بۆ پێشبینیکردن و وەڵامدانەوەی ڕووداوە توندەکانی کەشوھەوا بە شێوەیەکی کاریگەرتر.[٢٠]

جووڵە

[دەستکاری]
ھێڵی ڕەشەبای برووسکاویی کە بە ڕەنگدانەوەی (dBZ) لەسەر شاشەی ڕاداری نیشاندەری شوێنی پلان سەیر دەکرێت

جووڵەی ڕەشەبای بروسکاویی لەژێر کاریگەریی چەندین ھۆکاری کەشناسیدا دەبێت، لەوانە بڕینی با، پەستانی ھەوا، پلەی گەرمی و شێ. بەڵام بەگشتی ڕەشەباکان بە ئاراستەی بای باو دەجوڵێن، کە دەتوانێت لە بەرزایییە جیاوازەکاندا لە خێرایی و ئاراستەدا جیاواز بێت.[٢١][٢٢]

ھەروەھا ڕەنگە ڕەشەباکان جووڵەی تاکەکەسی لەناو کۆمەڵگەی زریانی گەورەتردا نیشان بدەن.[٢٣] ئەمەش بەھۆی گۆڕانکاری جیاواز لە خێرایی با و ئاراستەی ئامادەبوون لە کاتی زریانەکەدا. بۆ نموونە، ڕەشەبای سەرەوە و خوارەوە لەناو زریانەکەدا دەتوانێت ببێتە ھۆی ئەوەی زریانەکە بە ئاراستەی جیاواز لە ئاستە جیاوازەکانی بەرگەھەوادا بجوڵێت.

ھەروەھا گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ھەموو ڕەشەباکان بە یەک ئاراستەدا ناجوڵێن. تۆپۆگرافیای ناوخۆیی و پلەی گەرمی ڕووی زەوی و ھۆکارەکانی تر لەوانەیە ببنە ھۆی ئەوەی ھەندێک ڕەشەبا بە ئاراستەیەکی کەمێک جیاواز لە زریانەکانی دەوروبەر بجوڵێن. ئەم گۆڕانکارییە لە جووڵەی ڕەشەباکاندا دەتوانێت پێشبینیکردنی ڕێڕەو و کاریگەرییەکانیان بکاتە چالاک.[٢٤]

دەتوانرێت جووڵەی ڕەشەبایەک بە بەکارھێنانی چەند زاراوەیەک وەسف بکرێت، لەوانە ڕێڕەو، خێرایی و ئاراستە. تێگەیشتن لەم زاراوانە دەتوانێت یارمەتی زانایانی کەشناسی و پلاندانەرانی فریاگوزاری بدات بۆ پێشبینیکردنی ڕێڕەو و کاریگەرییەکانی ڕەشەبا بە شێوەیەکی وردتر. بۆنموونە.[٢٥]

  • ئاراستە: ئاراستەی ڕەشەبا بە شێوەیەکی گشتی لە ڕووی بەرەو «کۆمپاسەکەیەوە» وەسف دەکرێت، وەک باکووری ڕۆژھەڵات یان باشووری ڕۆژاوا. ئەمەش ئاماژەیەک دەدات بە ئاراستەی گشتی کە زریانەکە دەڕوات.
  • خێرایی: خێرایی ڕەشەبا بە گشتی بە میل لە کاتژمێرێکدا یان کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا دەپێورێت. ئەمەش بە پێوانی مەودای جووڵەی زریانەکە لە ماوەی دیاریکراودا حیسابی بۆ دەکرێت.
  • ڕێڕەو: ڕێڕەوی ڕەشەبا ڕێڕەوی پێشبینیکراوییەتی بە پشتبەستن بە خێرایی و ئاراستەی ئێستای. ئەمەش دەتوانرێت بە بەکارھێنانی ڕادار و ئامرازەکانی تری کەشناسی بخەمڵێندرێت.
  • بڕین: بڕینی با یەکێکە لەو ھۆکارە سەرەکییانەی کە دەتوانێت کاریگەری لەسەر جووڵەی ڕەشەبایەک ھەبێت. بڕین کاتێک ڕوودەدات کە جیاوازی لە خێرایی با یان ئاراستەی با لە بەرزایییە جیاوازەکانی بەرگەھەوادا ھەبێت. ئەمەش دەتوانێت ببێتە ھۆی ئەوەی کە ڕەشەبایەک بە ئاراستەیەکی جیاوازدا بڕوات یان بجوڵێت لەوەی کە بای سەر ڕووی زەوی پێشنیاری دەکەن.
  • سەپاندنی فەرمان: ڕەنگە ڕەشەبا لەژێر کاریگەری بای زاڵدا بێت لە ئاستە جیاوازەکانی بەرگەھەوادا کە بە سەپاندنی فەرمان ناسراوە. ئەمەش دەتوانێت ببێتە ھۆی ئەوەی زریانێک بە ئاراستەیەکی جیاوازدا بجوڵێت لەوەی کە تەنھا بای سەر ڕووی زەوی دیکتاتۆری دەکات.[٢٦]

بە گشتی جووڵەی ڕەشەبا، پرۆسەیەکی ئاڵۆزە کە لەژێر کاریگەری چەندین ھۆکاردایە. کەشناسییەکان ئامراز و تەکنیکە جۆراوجۆرەکان بەکاردەھێنن بۆ خەمڵاندنی ڕێڕەو و خێرایی و ئاراستەی زریانێک و پێشبینیکردنی ڕێڕەو و کاریگەرییەکانی لەسەر زەوی.

مەترسییەکان

[دەستکاری]
لافاوێکی خێرا کە بەھۆی ڕەشەبایەکی برووسکاوییی توندەوە دروست بووە

ڕەشەبای بروسکاویی دەتوانێت مەترسیدار بێت و ببێتە ھۆی مەترسی جۆراوجۆر، لەوانە:

  • برووسکە: زۆرجار ھەور لەگەڵ برووسکەدا دێت، ھەروەھا ئەم برووسکەیە زۆر کوشندەیە.[٢٧]
  • بای بەھێز: ھەورەبروسکە دەتوانێت بای بەھێزیش بەرھەم بھێنێت کە دەبێتە ھۆی زیانگەیاندن بە باڵەخانە و دار و ھێڵەکانی کارەبا. ھەروەھا ئەم بایانە دەتوانن ببنە ھۆی برینداربوونی مرۆڤ یان ئاژەڵ.[٢٨][٢٩]
  • تەپوتۆز: ڕەشەبا دەبێتە ھۆی دروستبوونی تەپوتۆز، ئەمەش زیان بە ئۆتۆمۆبیل و بەروبووم و ماڵ دەگەیەنێت. ھەروەھا بەردی تەپوتۆزی گەورە دەتوانێت ببێتە ھۆی برینداربوونی ئەو کەسانەی کە لە کاتی زریانێکدا لە دەرەوە دەگەڕێن.
  • لافاوی خێرا: ڕەشەبا دەبێتە ھۆی دروستبوونی بارانێکی بەخوڕ کە بە خێرایی دەبێتە ھۆی لافاوێکی خێرا. لافاوی خێرا دەتوانێت مەترسیدار بێت چونکە دەتوانێت لەناکاو ڕووبدات و دەتوانێت مرۆڤ و ئۆتۆمبێل و ئاژەڵەکان ببات.
  • گەردەلوول: ڕەشەبا دەتوانێت گەردەلوول بەرھەم بھێنێت، کە زۆر مەترسیدارە و زیانێکی بەرچاوی پێدەگەیەنێت.[٣٠] گەردەلوولەکان دەتوانن بە تایبەتی مەترسیدار بن چونکە زۆرجار بە ئاگادارکردنەوەیەکی کەم یان بەبێ ھیچ ئاگادارکردنەوەیەک ڕوودەدەن.[٣١]
  • پچڕانی کارەبا: ڕەشەبا دەبێتە ھۆی کوژاندنی ھێڵەکانی کارەبا، ئەمەش دەبێتە ھۆی پچڕانی کارەبا کە دەتوانێت بۆ چەند سەعاتێک یان تەنانەت چەند ڕۆژێک بخایەنێت.[٣٢] ئەمەش دەتوانێت بە تایبەتی لە گەرمای زۆر یان سەرمادا مەترسیدار بێت، چونکە لەوانەیە ببێتە ھۆی بارودۆخی ژیانی ناپارێزراو.[٣٣]
  • ئاگر: ڕەشەبا مەترسی ئاگرکەوتنەوەش زیاد دەکات، بەتایبەتی لەو ناوچانەی کە تووشی ئاگری «کێوی» دەبن. لێدانی ھەورەبروسکە دەتوانێت ئاگر ھەڵبگیرسێنێت، ھەروەھا بای بەھێز دەبێتە ھۆی بڵاوبوونەوەی ئاگر بە خێرایی.
  • کاریگەرییە دەروونییەکان: ھەروەھا ڕەشەبا دەبێتە ھۆی دڵەڕاوکێ و کاریگەرییە دەروونییەکانی دیکە لە ھەندێک کەسدا. ڕەنگە ھەندێک کەس تووشی فۆبیای پەیوەست بە ڕەشەبا، و ھەندێکی تر تووشی نیشانەکانی پەیوەست بە نەخۆشی فشاری دوای کارەسات (PTSD) بن، ئەگەر پێشتر ڕووداوێکی زەبربەخشیان ھەبووبێت لە کاتی زریانێکدا.[٣٤]

بە گشتی ڕەشەبا دەتوانێت زۆر مەترسیدار بێت و پێویستە بە وریایییەوە مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت. باشتر وایە لە کاتی ڕەشەبادا لە ژوورەوە بمێنیتەوە و دوور بکەویتەوە لە ھەر مەترسییەکی ناپێویست. ئەگەر لە کاتی زریانێکدا لە دەرەوە گەڕایت، بەدوای پەناگەدا بگەڕێ لە شوێنێکی سەلامەت و داپۆشراو و دوور بکەوەرەوە لە زەوییە بەرزەکان و دارە گەورەکان.

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ «thunderstorm | Definition, Types, Structure, & Facts». Encyclopedia Britannica (بە ئینگلیزی). لە ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  2. ^ «Weather Glossary – T». National Weather Service. ٢١ی نیسانی ٢٠٠٥. لە ٢٣ی ئابی ٢٠٠٦ ھێنراوە.
  3. ^ «NWS JetStream». National Weather Service. لە ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  4. ^ «Cumulonimbus clouds». Met Office (بە ئینگلیزی). لە ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  5. ^ «Thunderstorms | UCAR Center for Science Education». scied.ucar.edu. لە ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  6. ^ National Severe Storms Laboratory. «SEVERE WEATHER 101 / Thunderstorm Basics». SEVERE WEATHER 101. National Oceanic and Atmospheric Administration. لە ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  7. ^ Albert Irvin Frye (1913). Civil engineers' pocket book: a reference-book for engineers, contractors. D. Van Nostrand Company. p. 462. لە 31 August 2009 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  8. ^ Yikne Deng (2005). Ancient Chinese Inventions. Chinese International Press. pp. 112–13. ISBN 978-7-5085-0837-5. لە 18 June 2009 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  9. ^ FMI (2007). «Fog And Stratus – Meteorological Physical Background». Zentralanstalt für Meteorologie und Geodynamik. لە ٧ی شوباتی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  10. ^ Chris C. Mooney (2007). Storm world: hurricanes, politics, and the battle over global warming. Houghton Mifflin Harcourt. p. 20. ISBN 978-0-15-101287-9. لە 31 August 2009 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  11. ^ David O. Blanchard (September 1998). «Assessing the Vertical Distribution of Convective Available Potential Energy». Weather and Forecasting. 13 (3). American Meteorological Society: 870–7. Bibcode:1998WtFor..13..870B. doi:10.1175/1520-0434(1998)013<0870:ATVDOC>2.0.CO;2. S2CID 124375544.
  12. ^ Gianfranco Vidali (2009). «Rough Values of Various Processes». Syracuse University. لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی ئازاری ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣١ی ئابی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  13. ^ Pilot's Web The Aviator's Journal (١٣ی حوزەیرانی ٢٠٠٩). «Structural Icing in VMC». لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  14. ^ The Weather World 2010 Project (٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٩). «Vertical Wind Shear». University of Illinois. لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە ژمارەیییەکان: authors list (بەستەر)
  15. ^ Markowski, Paul and Yvette Richardson. Mesoscale Meteorology in Midlatitudes. John Wiley & Sons, Ltd. , 2010. pp. 209.
  16. ^ Maddox R.A. , Chappell C.F. , Hoxit L.R. (1979). «Synoptic and meso-α scale aspects of flash flood events». Bull. Amer. Meteor. Soc. 60 (2): 115–123. Bibcode:1979BAMS...60..115M. doi:10.1175/1520-0477-60.2.115.{{cite journal}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر)
  17. ^ University of Oklahoma (2004). «The Norwegian Cyclone Model» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١ی ئەیلوولی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی ئایاری ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  18. ^ Glossary of Meteorology (2009). «Squall line». American Meteorological Society. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  19. ^ Glossary of Meteorology (2009). «Prefrontal squall line». American Meteorological Society. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی ئابی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  20. ^ Office of the Federal Coordinator for Meteorology (2008). «Chapter 2: Definitions» (PDF). NOAA. pp. 2–1. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٦ی ئایاری ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی ئایاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  21. ^ Stephen Corfidi (٤ی شوباتی ٢٠١٥). «MCS Movement and Behavior (PowerPoint)». National Weather Service, Storm Prediction Center. لە ١٨ی شوباتی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  22. ^ National Weather Service (١ی ئەیلوولی ٢٠٠٩). «Types of Thunderstorms». National Weather Service Southern Region Headquarters. لە ٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  23. ^ National Weather Service Forecast Office, Rapid City, South Dakota (١٥ی ئایاری ٢٠٠٧). «The Rapid City Flood of 1972». National Weather Service Central Region Headquarters. لە ٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر)
  24. ^ National Weather Service Forecast Office, Rapid City, South Dakota (١٥ی ئایاری ٢٠٠٧). «The Rapid City Flood of 1972». National Weather Service Central Region Headquarters. لە ٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر)
  25. ^ David Flower (٩ی شوباتی ٢٠٠٨). «Boscastle Flood 2004». Tintagel – King Arthur Country. لە ٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  26. ^ Jayesh Phadtare (2018). «Role of Eastern Ghats Orography and Cold Pool in an Extreme Rainfall Event over Chennai on 1 December 2015». Monthly Weather Review. 146 (4). American Meteorological Society.: 943–965. Bibcode:2018MWRv..146..943P. doi:10.1175/MWR-D-16-0473.1.
  27. ^ Scott, A (2000). «The Pre-Quaternary history of fire». Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 164 (1–4): 281. Bibcode:2000PPP...164..281S. doi:10.1016/S0031-0182(00)00192-9.
  28. ^ Vladimir A. Rakov (1999). «Lightning Makes Glass». University of Florida, Gainesville. لە ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ ھێنراوە.
  29. ^ G. E. Likens (1987). «Chemistry of precipitation from a remote, terrestrial site in Australia». Journal of Geophysical Research. 92 (13): 299–314. Bibcode:1987JGR....92..299R. doi:10.1029/JA092iA01p00299.
  30. ^ National Weather Service. «Flood Products: What Do They Mean?». NOAA. لە ٢٣ی ئابی ٢٠١١ ھێنراوە.
  31. ^ Glossary of Meteorology (2009). «Flash Flood». American Meteorological Society. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
  32. ^ Joel S. Levine (1984). «Tropospheric sources of NOx: Lightning and biology». Atmospheric Environment. 18 (9): 1797–1804. Bibcode:1984AtmEn..18.1797L. doi:10.1016/0004-6981(84)90355-X. PMID 11540827.
  33. ^ Joel S. Levine (1984). «Tropospheric sources of NOx: Lightning and biology». Atmospheric Environment. 18 (9): 1797–1804. Bibcode:1984AtmEn..18.1797L. doi:10.1016/0004-6981(84)90355-X. PMID 11540827.
  34. ^ Office of Air and Radiation Clean Air Markets Division (١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨). «Effects of Acid Rain – Surface Waters and own Aquatic Animals». United States Environmental Protection Agency. لە ٥ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ڕەشەبای_برووسکاوی&oldid=1365681»