گەردەلوول
گەردەلوول[١] یان گێژەڵووکە[٢] دیاردەیەکە کە تێیدا با لوول دەبێت بەھۆی ناسەقامگیری و گێژاوەوە کە بەھۆی گەرمبوونەوە دروست دەبێت. گەردەلوولەکان دەتوانن قەبارەیان جیاواز بێت و لە چەند خولەکێکەوە تا چەند کاتژمێرێک بخایەنێت.[٣][٤]
جۆرەکان
[دەستکاری]گەردەلوول بەسەر دوو جۆردا دابەش دەکرێن، گەردەلوولە گەورەکان (یان زۆرەکییەکان) و گەردەلوولە بچووکەکان (یان کەمینەکان). پۆلی یەکەم بریتییە لە تۆرنادۆ و ڕژانی ئاو و ڕژانی زەوی. مەودای گەردەلوولە بەرگەھەوایییەکان بەردەوامییەک پێکدەھێنن و ئەستەمە بە شێوەیەکی یەکلاکەرەوە پۆلێن بکرێت. ڕەنگە ھەندێک جار ھەندێک گەردەلوولی کەمتر بە شێوەیەکی ھاوشێوەی گەردەلوولە گەورەکان دروست ببن کە چڕییان پەیوەندیدارە. ئەم جۆرە مامناوەندانە بریتین لە گوستنادۆ و گەردەلوولی ئاگر. گەردەلوولە بچووکەکانی تر بریتین لە تۆزی شەیتانی، ھەروەھا ھەڵمی شەیتانی، بەفری شەیتانی، پاشماوەی شەیتانی، ئاوی شەیتانی و گێژاوەکانی بڕین وەکو گەردەلوولی ئیدی و شاخاوی.
ماوە
[دەستکاری]گەردەلوولە گەورەکان زیاتر دەمێننەوە چونکە لە بای زۆر بەھێزەوە دروست دەبن، ھەرچەندە مەحاڵ نییە، بەڵام سەختە ببڕدرێن و نەمێنن. گەردەلوولە بچووکەکان بەو شێوەیە تەمەنیان درێژ نییە؛ ئەو بایانەی کە پێکیان دەھێنن زۆر ناخایەنێت و کاتێک گەردەلوولێکی بچووک ڕووبەڕووی بەربەستێک دەبێتەوە (بینایەک، خانوویەک، دارێک و ھتد)، خولانەوەکەی دەبڕێت، ھەروەھا ڕۆیشتنی با بۆ ناوی، ئەمەش دەبێتە ھۆی بڵاوبوونەوەی و نەمانی.
دیاردە ھاوشێوەکان
[دەستکاری]لەوانەیە لە ھەر شلەیەکدا گێژدەخوا و گەردەلوول دروست ببێت. لە ئاودا گەردەلوول دیاردەیەکی ھاوشێوەی ھەیە.[٥]
ئەمانەش ببینە
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ↑ «گەردەلوول»، فەرھەنگی شێخانی، عەبدولوەھاب شێخانی (کوردی بۆ کوردیی ناوەندی). فەرھەنگەکانی ڤەژین lex.vejin.net. سەردان لە ڕێکەوتی ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤.
- ↑ «گێژەڵووکە»، فەرھەنگی خاڵ، شێخ محەممەد خاڵ (کوردی (گشت شێوەزارەکان) بۆ کوردیی ناوەندی). فەرھەنگەکانی ڤەژین lex.vejin.net. سەردان لە ڕێکەوتی ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤.
- ↑ «What Causes A Whirlwind?». World Atlas. ٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٨. لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ↑ «A whirlwind is characterized by high instability and turbulence created by temperature gradient. Whi». GK Today. لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ↑ بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Whirlwind»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤.
بەستەرە دەرەکییەکان
[دەستکاری]
