ویکیپیدیا:وتاری ھەڵبژێردراو/٢٠١٢
 |
وتاری هەڵبژێردراو • ئەرشیڤ پێشوو – ٢٠١٢ – ٢٠١٣ – ٢٠١٤ - ٢٠١٥ حەوتەی ٣٢ەم، ٢٠٢٢ (UTC) – نوێکردنەوە |
وتاری ھەڵبژێردراو (٢٠١٢)
|
| حەوتە: ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠ ١١ ١٢ ١٣ ١٤ ١٥ ١٦ ١٧ ١٨ ١٩ ٢٠ ٢١ ٢٢ ٢٣ ٢٤ ٢٥ ٢٦ ٢٧ ٢٨ ٢٩ ٣٠ ٣١ ٣٢ ٣٣ ٣٤ ٣٥ ٣٦ ٣٧ ٣٨ ٣٩ ٤٠ ٤١ ٤٢ ٤٣ ٤٤ ٤٥ ٤٦ ٤٧ ٤٨ ٤٩ ٥٠ ٥١ ٥٢ |
حەوتە: ٣٢
ڕۆژوو (بە عەرەبی: الصيام) کە بە مانای واز ھێنان لە شتێک دێت، بۆ نمونە واز لە خواردن یان قسەکردن بھێنیت. لەئیسلامدا بریتییە لە وازهێنان لەوانەی ڕۆژوو هەڵدەوەشێننەوە، و هەندێک مەرجی دیاریکراوی هەیە، لەدوای نوێژی بەیانی هەتاوەکوو ڕۆژئاوابوون، لەگەڵ هەبوونی نیەتی ڕۆژوو. یەکێکە لەئەرکانەکانی ئیسلام، ڕۆژوو تەنیا لەمانگی رەمەزاندا نییە، بەڵکوو لەمانگەکانی تریشدا هەیە، و ڕۆژووی واجب و ڕۆژووی سوننەت هەیە، لەهەندێک کاتدا ڕۆژوو ڕێپێنەدراوە وەک ڕۆژووی جەژنی قوربان و رەمەزان. موسڵمانان یەکدەنگن لەسەر ئەوەی کە قسەکانی پێغەمبەر محەممەد شێواز و بنچینەکانی دیاریدەکەن. ڕۆژووی مانگی رەمەزان لە هەموو ساڵێکدا واجبە بەیەکدەنگی موسڵمانان، و یەکێکە لە پێنج بنچینەکەی ئیسلام، پاداشت و چاکییەکانی زۆرن، سوننەتە شەوەکانی زیندوو بکرێنەوە بە بەندایەتی کردن، بەتایبەتی دە شەوی کۆتایی، لەو مانگەدا شەوی قەدر هەیە، لەکۆتایی مانگی رەمەزاندا سەرفیترە دەدرێت، لەلای موسڵمانان کاتی خۆشی و خزمایەتی و چاکەکردنە. ڕۆژوو لەساڵی دووەمی کۆچی فەرز کراوە، بەچەند بەڵگەیەک وەک: 
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ 
(بەقەرە:١٨٣) (کوردی: ئەی ئەوانەی باوەڕتان بەئیسلام هێناوە ڕۆژوو گرتنتان لەسەر واجب کراوە وەک چۆن لەسەر ئەوانەی پێش ئێوە واجب کرابوو، بۆئەوەی زیاتر تەقواکاربن)، شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ 
(بەقەرە:١٨٥) (کوردی: مانگی رەمەزان مانگی دابەزینی قورئانە، کە ڕۆشن کەرەوە و بەڵگەیە بۆ خەڵکی، هەرکەسێک گەیشت بەمانگی رەمەزان پێویستە لەسەری بەڕۆژوو بێت، بەڵام هەر کەسێک نەخۆشبوو یان لەسەفەردا بوو ئەوا پێویستە لەدوای رەمەزان، ڕۆژووەکان بگرێتەوە، خوای گەورە دەیەوێت ئاسانکاریتان بۆ بکات و نایەوێت شتتان لەسەر قورس بکات، بۆ ئەوەی تەواوی ڕۆژووەکانتان بگرن و بەگەورە ناوی خوا بەرن لەسەر ئەوەی ڕێنمایی کردوون.)، و فەرموودەی: ئیسلام لەسەر پێنج پایە دامەزراوە یەکێکیان ڕۆژووی مانگی رەمەزانە، وە کاتێک دەشتەکیەک دێتە لای پێغەمبەر محەممەد پرسیاری لێدەکات دەربارەی ئیسلام، لەباسی ڕۆژوودا دەڵێت جگە لەمانگی رەمەزان ڕۆژووی ترم لەسەرە؟ ئەویش دەڵیت نەخێر تەنیا ئەگەر ڕۆژووی سوننەت بگری. ڕۆژووی مانگی رەمەزان لەهەموو ساڵێکدا فەرزە لەسەر هەموو موسڵمانێکی ژیر، و توانای ڕۆژووگرتنی هەبێت، و نەخۆش یاخود لەسەفەردا نەبێت، و بۆ ژنانیش لەسوڕی مانگانە یان زەیستانیدا نەبیت. ڕۆژوو حوکمی تایبەت بەخۆی هەیە کە لە کتێبە فیقهییەکاندا ڕونکراوەتەوە، لەوانە؛ پایەکان، مەرجەکان، سوننەتەکان، مەکروهەکان، هەڵوەشێنەرەوەکان، ڕۆژووشکاندن، پاساوە شەرعییەکان بۆ نەگرتنی ڕۆژوو، کاتی ڕۆژوو و بەربانگ و ڕۆژوو شکاندن و جگە لەوانە.
خوێندنەوەی زیاتر...
نیشان بدە - دەستکاریی بکە - مێزووەکەی ببینە
حەوتە: ٣٣
جێژنی ڕەمەزان یان جەژنی ڕەمەزان (بە عەرەبی: عيد الفطر) یەکەم جێژنی موسڵمانانە و لە یەکەم ڕۆژی مانگی شەوال دەست پێدەکات، ئەمەش دوای تەواوبوونی ڕۆژەکانی مانگی ڕەمەزانە. خوای گەورە لە کۆتایی ئایەتی ١٨٥ی سوورەتی ئەلبەقەرە دەفەرمووێت: وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ. واتە: بۆ ئەوەی ئەو ماوەیە تەواو بکەن شوکرانەبژێری خوا بن لەسەر ئەوەی ڕێنوێنیی کردوون.
ماوەی جێژنی ڕەمەزان سێ ڕۆژە و موسڵمانان لەیەکەم ڕۆژی جێژندا و دوای بەرزبوونەوەی خۆر بە ئەندازەی ڕمێک نوێژی جێژن دەکەن. بەڕۆژووبوون لە یەکەم ڕۆژی جێژنەکان حەرامە و وەرگیراو نییە.
یەکێک لە جیاکەرەوەکانی جەژنی ڕەمەزان لە جێژنی قوربان بریتیە لەوەی کە دەبێت پێش نوێژی جێژن، موسڵمانان زەکاتی ڕۆژوو دەربکەن و بەسەر موسڵمانە ھەژارەکان دابەشی بکەن. دوای نوێژی جێژن، موسڵمانان پیرۆزبایی ھاتنی جێژن لە موسڵمانانی نزیک خۆیان دەکەن و دوای گەییشتن بەماڵی خۆیان پیرۆزبایی لە ئەندامانی خیزانەکەیان دەکەن و دواتریش سەردانی ناسیاو و خزمە نزیکەکانیان دەکەن. ھەروەھا پێشوازی لە دراوسێ و ئەو کەسانە دەکەن کە سەردانی دەکەن بۆ گەردنازایی و پیرۆزبایی.
خوێندنەوەی زیاتر...
نیشان بدە - دەستکاریی بکە - مێزووەکەی ببینە
حەوتە: ٣٥
سلێمانی (بە کوردیی باکووری: Silêmanî، بە عەرەبی: السلیمانیة) شارێکی باشووری کوردستانە کە ناوەندی پارێزگای سلێمانییە. لە ئینگلیزی بە ھەردوو شێوەی Sulaymaniyah و Slemani دەنووسرێت. ئیبراھیم پاشای بابان لە ١٤ی تشرینی دووەمی ١٧٨٤ سلێمانیی دامەزراند، کاتێک پایتەختی میرنشینەکەی لە قەڵاچوالانەوە گواستووە بۆ سلێمانی.
شاری سلێمانی لەپاش ڕاپەرینی ئازاری ١٩٩١ەوە فراوانبوون و پێشکەوتنێکی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە و ئێستا وەک یەکێک لە شارە ھێمن و خاوێنەکان لە عێراق بەناوبانگە.[ژێدەر پێویستە] بەو ھۆیەوە لە زۆربەی پارێزگاکانی دیکەی عێراقەوە خەڵکێکی زۆر ڕوویان تێکردووە و بووە بە پەناگەی ئەو ھاوڵاتییانەی کە لە خوارووی عێراق و ناوچەکانی ناوەڕاستەوە ڕوو دەکەنە ئەو شارە.
سلێمانی زانکۆیەکی گەورەی ھەیە کە بە زانکۆی سلێمانی ناسراوە. بە دووریی ٦٠ کیلۆمەتر لە شاری سلێمانییەوە، بەنداوی دووکان ھەیە کە یەکێکە لە بەنداوە گەورەکانی عێراق. سلێمانی بە ھاوینەھەوارەکانی وەکوو ھاوینەھەواری ئەحمەدئاوا، سەرچنار، بەنداوی دووکان، سەرتەکی بەمۆ، کونەماسی، ئەزمڕ و قەرەداغ و چەندین ھاوینەھەواری دڵڕفێنی دیکەش بەناوبانگە.
خوێندنەوەی زیاتر...