ماددەی تاریک
 |
ئەم وتارە ھەتیوە، چوونکە تەنیا چەند وتارێک یاخود ھیچ وتارێک نەبەسراوە بێرەوە. تکایە بە زیادکردنی بەستەر لە وتارە پەیوەندیدارەکانەوە یارمەتی بدە. (حوزەیران ٢٠١٧) |
ماددەی تاریک یان ماددەی نادیار یان ماددەی رەش لە زانستی گەردوونناسیدا ماددەیەکی گومانکراوە بۆ لێکدانەوەی بەشێکی گەورەی بارستایی گەردوون . ناتوانرێ بەبەکارھێنانی تەلیسکۆپەکان راستەوخۆ ماددەی تاریک ببینرێ لەکاتێکدا کە نەدەنێردرێ و نە رووناکیش ھەڵدەمژێ یاخود ھەر تیشکدانەوەیەکی تری کارۆموگناتیسی لەھەر ئاستێکی گرنگ. لەجیاتی ئەوە پەنادەبردرێتە بەر بوونی ماددەی تاریک و تایبەتمەندیەکانی لەمەر شوێنەواری ھێزی ڕاکێشان کە جێبەجێ دەکرێ لەسەر ماددەی بینراو، تیشکدانەوە، بینای گەردوونی گەورە.
بەگوێرەی تیمی رەوانەکراوی بلانک وە پاڵپشت بەنموونەی پێوەری زانستە گەردوونیەکان کۆمەڵێک ھێز-بارستایی لە گەردوونی زانراو ماددەی ئاساییان تێدایە بەرێژەی ٤٫٩٪ ، ماددەی تاریک بەرێژەی ٢٦٫٨٪،وە ھێزی تاریکیش بەرێژەی ٦٨٫٣٪.
وە بەم شێوەیە ماددەی تاریک رێژەی ٨٤٫٥٪ پێکدێنێت لەکۆی ماددەی گەردوونی لەکاتێکدا وزەی تاریکی و ماددەی تاریکی رێژەی ٩٥٫١٪ ناوەرۆکی گشتی گەردوون پێکدێنێ .[١]
پەراوێز[دەستکاری]
 |
ئەم وتار ھیچ پۆلێکی لەخۆ نەگرتووە. تکایە یارمەتی بدە بە زیادکردنی پۆلێک بۆ ئەوەی پێڕست بکرێت لەگەڵ وتار لێکچووەکان. (نیسان ٢٠١٧) |
