شاباک

شاباک
دەزگای پاراستنی ئیسرائیل; שירות הביטחון הכללי; Sherut haBitaẖon haKlali; جهاز الأمن العام
ناوبڕ	ISA
ناسراوە بە	شاباک
دروشم	"قەڵغانە نەبینراوەکان"
دامەزران	٨ی شوباتی ١٩٤٩؛ ٧٥ ساڵ لەمەوبەر
شوێنی دامەزران	ئیسرائیل
ئۆفیسی سەرەکی	پارکی یارکۆن، تێل ئەڤیڤ
خاوەنەکان	سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل
وێبگە	www.shabak.gov.il

دەزگای پاراستنی ئیسرائیل (بە عیبری: שֵׁירוּת הַבִּיטָּחוֹן הַכְּלָלִי, romanized: Sherut haBitaẖon haKlali؛ بە عەرەبی: جهاز الأمن العام, romanized: jihāz al'amn al`ami)، زیاتر بە شاباک یان شەباک ناسراوە (بە عیبری: שב״כ؛ بە عەرەبی: شاباک) یان شین بەت (لە زمانی عیبری بۆ خزمەتگوزاری پاراستن یان ئاسایش بەکاردێت)، دەزگایەکی ئاسایشی ناوخۆیی وڵاتی ئیسرائیلە. بارەگای سەرەکی دەکەوێتە باکووری ڕۆژاوای تێل ئەڤیڤ، لە باکووری پارکی یارکۆن.^[١]^[٢]

یەکێکە لە سێ ڕێکخراوە سەرەکییەکانی کۆمەڵگەی ھەواڵگریی ئیسرائیل، لەگەڵ ئامان (ھەواڵگری سەربازی)^[٣] و مۆساد (دەزگای ھەواڵگری گشتی).^[٤]^[٥]

ئەرک و خزمەت

ئەرکەکانی شاباک بریتییە لە پاراستنی ئاسایشی دەوڵەت، ئاشکراکردنی شانە تیرۆریستییەکان، لێکۆڵینەوە لە گومانلێکراوانی تیرۆر، دابینکردنی زانیاری ھەواڵگری بۆ ئۆپەراسیۆنی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر لە کەناری ڕۆژاوا و کەرتی غەززە، دژە سیخوڕی دەرەکی، پاراستنی بەرپرسانی باڵا، پاراستنی ھێڵە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل و باڵیۆزخانەی وڵاتان.^[٦]^[٧]

مێژوو

لەگەڵ ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی ئیسرائیل لە ساڵی ١٩٤٨، شاباک وەک لقێک لە ھێزی بەرگری ئیسرائیل دامەزرا و سەرەتا لەلایەن ئایسێر ھارێل (باوکی ھەواڵگری ئیسرائیل کە دواتر سەرۆکایەتی مۆسادی کرد) سەرۆکایەتی دەکرا. دواتر بەرپرسیارییەتی چالاکییەکانی شاباک لە وەزارەتی بەرگری گواسترایەوە بۆ نووسینگەی سەرۆک وەزیران. لە کاتی شەڕی عەرەب و ئیسرائیل لە ساڵی ١٩٤٨، بەرپرسیارییەتی شاباک تەنھا لە کاروباری ئاسایشی ناوخۆ بوو. لە شوباتی ساڵی ١٩٤٩ (ماوەیەکی کەم پێش کۆتایی ھاتنی شەڕ) بەرپرسیارییەتییەکانی درێژکرایەوە بۆ دژە سیخوڕی.^[٨]

سەرچاوەکان

^ «Shin Bet | Israeli agency | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «A little history of Shin Bet». Engelsberg ideas (بە سویدی). لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ www.idf.il https://www.idf.il/en/mini-sites/directorates/military-intelligence-directorate/military-intelligence-directorate/. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ «Israeli Intelligence Agencies». irp.fas.org. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «Military Intelligence | Israeli intelligence agency | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «UNHCR Web Archive». webarchive.archive.unhcr.org. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «Israel's national airline El Al is an intelligence front for the Shin Bet». Mondoweiss (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ٣٠ی ئابی ٢٠٢٣. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». web.archive.org. لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە لە ٣٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: bot: original URL status unknown (بەستەر)

[1] «Shin Bet | Israeli agency | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[2] «A little history of Shin Bet». Engelsberg ideas (بە سویدی). لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[3] www.idf.il https://www.idf.il/en/mini-sites/directorates/military-intelligence-directorate/military-intelligence-directorate/. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[4] «Israeli Intelligence Agencies». irp.fas.org. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[5] «Military Intelligence | Israeli intelligence agency | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[6] «UNHCR Web Archive». webarchive.archive.unhcr.org. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[7] «Israel's national airline El Al is an intelligence front for the Shin Bet». Mondoweiss (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ٣٠ی ئابی ٢٠٢٣. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.

[8] «وەشانی ئەرشیڤکراو». web.archive.org. لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە لە ٣٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦. لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: bot: original URL status unknown (بەستەر)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]