سوننە لە عێراق
| سوننە لە عێراق | |
|---|---|
| لقی | ئیسلام لە عێراق، سوننە |
| بابەتی لاوەکی | عێراق |
| وڵات | عێراق |
سوننەکانی عێراق ئەو ھاووڵاتییە عێراقییانەن کە سەر بە مەزھەبی سوننەن و لەگەڵ شیعەکان یەکێک لە گرنگترین مەزھەبە ئایینییەکانی عێراق پێکدەھێنن.
سەردەمی دەسەڵاتی عەرەبی سوننە لە عێراق تایبەتمەند بوو بە دامەزراندنی نیشتمانێکی ئاوەدان و بەھێز لە ڕووی ئابوورییەوە، بە تایبەت لە حەفتاکانی سەدەی بیستەمدا، بەو پێیەی عێراق لەو ماوەیەدا باشترین سیستمی تەندروستی لە ڕۆژھەڵاتی ناویندا ھەبوو، کە لەلایەن ھەموو ڕێکخراوە تەندروستییە نێونەتەوەیییەکانەوە پێیدراوە، جگە لە سیستمی پەروەردەی ناچاری، کە ڕێژەی نەخوێندەواری لە کۆمەڵگەی عێراقیدا کەمکردەوە لەو کاتەدا کە گەیشتە نزمترین ئاست، و ئەم قۆناغە شاھیدی کرانەوەی ئابووری عێراق بوو بەڕووی ئابووری جیھانیدا، ھەروەھا سوننە عەرەبەکان لە عێراق توانیان سوپای عێراق دابمەزرێنن کە بە پێنجەم بەھێزترین سوپای جیھان دادەنرا لە نێوان کۆتایی ساڵی ١٩٨٨ بۆ ١٩٩١، پێش دەستپێکردنی جەنگی کەنداو.
ڕێژەی سوننەکان لە عێراق
[دەستکاری]زانیاری سەبارەت بە ئینتیمای مەزھەبی دانیشتووانی عێراق نادیارە. بەڵام ٩٥–٩٩٪ی دانیشتووانی موسڵمانن. بەپێی ئاماری حکوومەتی مالیکی شیعە لە ساڵی ٢٠١٣ لە بەیاننامەیەکی وەزارەتی پلاندانانی عێراق بە سەرۆکایەتی وەزیری شیعە عەلی شوکری، کە تێیدا ژمارەی دانیشتووانی عێراق گەیشتبووە نزیکەی ٣٤ ملیۆن کەس، کە ٧٠٪یان شوێنکەوتووی مەزھەبی سوننە بوون. عێراق بە یەکێک لە دامەزرێنەرانی مەزھەبی سوننە دادەنرێت، وەک خوێندنگەی حەنەفی و حەنبەلی و شافیعی کە ھەموو ئەم مەزھەبانە لە عێراق دامەزراون.[١][٢]
ئەمە ڕێژەی عەرەبی سوننەن لە عێراق بە پشتبەستن بە موڵک و ماڵی وەقفی سوننە بەپێی پارێزگاکان لە ساڵی ٢٠١٢:
- پارێزگای نەینەوا نزیکەی ٨٠٪
- پارێزگای ئەنبار نزیکەی ٩٩٪
- پارێزگای سەلاحەدین نزیکەی ٩٠٪
- پارێزگای دیالە نزیکەی ٧٠٪
- پارێزگای کەرکووک نزیکەی ٤٥٪
- پارێزگای بەغدا نزیکەی ٤٥٪ بووە، دوای ئەوەی پێش ساڵی ٢٠٠٣ نزیکەی ٦٠٪ بوو.
- پارێزگای بابل نزیکەی ٣٥٪
- پارێزگای بەسرە نزیکەی ٣٥٪[٣]
جگە لە کەمینە عەرەبییە سوننەکانی دیکە لە کوردستانی عێراق و باقی پارێزگاکانی دیکەی باشووری عێراق.
کوردەکان
[دەستکاری]نزیکەی ٩٨٪ی کوردەکانی عێراق ئیسلامی سوننە پەیڕەو دەکەن و ٢٪ی دیکەش ئیسلامی شیعە. بە درێژایی مێژوو ئیسلامی سوننە و بەتایبەت مەزھەبی شافیعی بەھۆی بڵاوبوونەوەی ئیسلام وەک ئایینی باڵادەست لەنێو دانیشتووانی کورددا سەری ھەڵدا. بۆ کورد ئیسلام ئایینی حیکمەتە و ھەروەھا شتێکی ڕۆحانییە و کورد فێرکارییە ڕۆحییەکانیان دەپارێزن و ناسنامەی نەتەوەیی خۆیەتی، کورد لە پراکتیز و بیروباوەڕی ئایینیدا چەندین لێکچوونی لەگەڵ عەرەبی سوننەدا ھەیە.[٤][٥][٦]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ https://web.archive.org/web/20221110072526/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/iraq/
- ^ https://web.archive.org/web/20221027162448/https://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/06/18/the-sunni-shia-divide-where-they-live-what-they-believe-and-how-they-view-each-other/
- ^ عمارة الحداثة في تخطيط مدينة بغداد | مجلة المخطط والتنمية، العدد 22، 2012
- ^ https://web.archive.org/web/20230604071452/https://www.pewresearch.org/short-reads/2014/08/20/who-are-the-iraqi-kurds/
- ^ Aziz، Mahir (2011). The Kurds of Iraq. London: I.B. Tauris. ISBN:978-1-84885-546-5.
- ^ https://web.archive.org/web/20230512132240/https://www.cfr.org/backgrounder/iraq-role-tribes
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە سوننە لە عێراق تێدایە. |