سایبەرپەنک

سایبەرپەنک
سایبەرپەنک
لقی	dystopian fiction، خەیاڵی زانستی
ناونراوە لەدوای	Cyberpunk
کاری وەرگیراو	cyberpunk derivative form
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

سایبەرپەنک (بە ئینگلیزی: Cyberpunk) ژێر چەشنێکی زانستی خەیاڵییە کە بە شێوەیەکی گشتی بەدوای داھاتوویەکی «دیستۆپیای»یدا دەگەڕێت، زۆرجار بە تەکنەلۆژیای پێشکەوتوو، کۆنترۆڵی کۆمپانیاکان و خراپبوونی کۆمەڵایەتی تایبەتمەندە. زۆرجار ئەم ژانرە ژینگەیەکی شارستانی زەق لەخۆدەگرێت کە گرنگی بە سایبەرنێتیک، ڕاستی خەیاڵی، زیرەکی دەستکرد و چەمکە ئاییندەیییەکانی دیکە دەدات.^[١] چیرۆکە سایبەرپانکەکان زۆرجار سەنتەری کارەکتەرە پەراوێزخراوەکان یان دژە دامەزراوەکانن کە جیھانێک بەڕێوەدەبەن کە کۆمپانیا بەھێزەکان و حکوومەتە گەندەڵەکان زاڵن بەسەریدا.^[٢]

یەکێک لە توخمە دیاریکەرەکانی سایبەرپانک، گەڕانە بەدوای کاریگەرییەکانی تەکنۆلۆژیا لەسەر کۆمەڵگا، زۆرجار تیشک دەخاتە سەر دەرئەنجامە ئەگەرییەکانی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیای کۆنترۆڵنەکراو. ئەمەش دەتوانێت بابەتگەلێکی وەک چاودێری، لەدەستدانی تایبەتمەندی و کاڵبوونەوەی سنوورەکانی نێوان مرۆڤایەتی و ئامێرەکان لەخۆبگرێت. سەرەڕای ئەوەش، زۆرجار سایبەرپانک ورد دەبێتەوە لە پرسەکانی پەیوەست بە نایەکسانی، ململانێی چینایەتی و ئیستغلالکردنی تەکنەلۆژیا بۆ قازانج و کۆنترۆڵکردن.^[٣] جوانکاری بینراوی سایبەرپانک زۆرجار دیمەنی شارەکانی نیۆن ڕووناک، ئامێرە تەکنەلۆژیای بەرز و تێکەڵەیەک لە توخمە ئاییندەیییەکان و گریتییەکان لەخۆدەگرێت.^[٤] ئەم چەشنە کاریگەرییەکی زۆری لە چاندی باودا ھەبووە، ئیلھامبەخش بووە بۆ فیلم و وێژە و دکایەی ڤیدیۆیییەکان و جۆرەکانی تری میدیا.^[٥]^[٦] نموونەی بەرچاوی سایبەرپانک بریتین لە بەرھەمەکانی نووسەرەێکی وەک ویلیام گیبسن؛ بۆیە سایبەرپانک وەک چەشنێکی سەرنجڕاکێش و پەیوەندیدار دەمێنێتەوە کە بەردەوامە لە سەرسامکردنی بینەران بە گەڕانە بیرکردنەوە ورووژێنەرەکانی لە یەکتربڕینی نێوان تەکنەلۆژیا و کۆمەڵگا و سروشتی مرۆڤ.^[٧]

سەرچاوەکان

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Cyberpunk»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣.

^ Sterling، Bruce (1986). «Preface». Burning Chrome by William Gibson. Harper Collins. p. xiv.
^ Thomas Michaud, "Science fiction and politics: Cyberpunk science fiction as political philosophy", pp. 65–77 in Hassler، Donald M. (2008). New Boundaries in Political Science Fiction. University of South Carolina Press. ISBN 978-1-57003-736-8. See pp. 75–76.
^ Hague، Angela (2002). Teleparody: Predicting/preventing the TV Discourse of Tomorrow. London New York: Wallflower Press. p. 68. ISBN 1-903364-39-6. OCLC 50497381.
^ «Bibliography for GURPS Cyberpunk». sjgames.com. Steve Jackson Games. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. The world of the British Judge Dredd is quintessentially cyberpunk...
^ «DVD Verdict Review – New Rose Hotel». Dvdverdict.com. ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.
^ «'New Rose Hotel': Corporate Intrigue, Steamy Seduction». The New York Times. 1999-10-01. لە 2009-03-20 ھێنراوە.
^ «CTheory.net». CTheory.net. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.

[1] Sterling، Bruce (1986). «Preface». Burning Chrome by William Gibson. Harper Collins. p. xiv.

[2] Thomas Michaud, "Science fiction and politics: Cyberpunk science fiction as political philosophy", pp. 65–77 in Hassler، Donald M. (2008). New Boundaries in Political Science Fiction. University of South Carolina Press. ISBN 978-1-57003-736-8. See pp. 75–76.

[Hague-3] Hague، Angela (2002). Teleparody: Predicting/preventing the TV Discourse of Tomorrow. London New York: Wallflower Press. p. 68. ISBN 1-903364-39-6. OCLC 50497381.

[4] «Bibliography for GURPS Cyberpunk». sjgames.com. Steve Jackson Games. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. The world of the British Judge Dredd is quintessentially cyberpunk...

[dvdverdict2000-5] «DVD Verdict Review – New Rose Hotel». Dvdverdict.com. ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.

[nytimes1999-6] «'New Rose Hotel': Corporate Intrigue, Steamy Seduction». The New York Times. 1999-10-01. لە 2009-03-20 ھێنراوە.

[ctheory1-7] «CTheory.net». CTheory.net. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]