خوا
_-_Painting_of_the_altarpiece,_The_Trinity_by_Leandro_da_Bassano.jpg)
خوا، خودا یان خودێ یان خواوەند و خوداوەند لە ئایینەکان و بیروڕا جۆراوجۆرەکانی مرۆڤدا مانای جیاوازی ھەیە.
تێڕوانینەکان بۆ خودا بە شێوەیەکی بەرچاو جیاوازن. زۆرێک لە زانایانی ئایینی و فەیلەسوفە ناسراوەکان بەڵگەیان بۆ بوون و نەبوونی خودا خستووەتەڕوو. بێدینی باوەڕبوون بە ھەر خوداوەندێک ڕەتدەکاتەوە. نەزانینخوازی ئەو باوەڕەیە کە بوونی خودا نەزانراوە یان نائاشکرایە. ھەندێک لە باوەڕداران بە خودا زانیاری دەربارەی خودا بە وەرگیراو لە باوەڕ دەزانن. زۆرجار خودا وەک گەورەترین بوونەوەر لە بووندا چەمکسازی بۆ دەکرێت.
زۆرجار وا بڕوا دەکرێت کە خودا ھۆکاری ھەموو شتێکە و بەم پێیەش وەک بەدیھێنەر، ڕاگر و فەرمانڕەوای گەردوون چاوی لێدەکرێت. زۆرجار وا بیردەکرێتەوە کە خودا ناماددییە و سەربەخۆیە لە بەدیھێنراوی ماددی، کە لە سەرەتادا پێی دەگوترا پانتێیزم، ھەرچەندە زانایانی کڵێسا، لە ھێرشکردنە سەر پانتێیزم، پانتێیزمیان وەک ئەو باوەڕە وەسف کرد کە خودا خودی گەردوونی ماددییە. ھەندێک جار خودا وەک خێرخوازی ڕەھا، سەیر دەکرێت، لەکاتێکدا دییزم پێی وایە کە خودا جگە لە بەدیھێنان، دەستی لە کاروباری مرۆڤایەتیدا نییە.
ھەندێک نەریت گرنگییەکی ڕۆحی دەدەن بە پاراستنی شێوەیەک لە پەیوەندی لەگەڵ خودا، کە زۆرجار کردەوەکانی وەک پەرستن و نوێژ لەخۆدەگرێت، و خودا وەک سەرچاوەی ھەموو ئەرکە ئەخلاقییەکان دەبینن. ھەندێک جار خودا بەبێ ئاماژەدان بە ڕەگەز وەسف دەکرێت، لەکاتێکدا ھەندێکی تر زاراوەی تایبەت بە ڕەگەز بەکاردەھێنن. خودا بە ناوە جیاوازەکان ئاماژەی پێدەکرێت بەپێی زمان و نەریتی کولتووری، ھەندێکجاریش نازناوی جیاوازی خودا بەکاردەھێنرێت بۆ ئاماژەدان بە سیفاتە جیاوازەکانی.
ئەنجامەکانی ڕاپرسییەکی فیلپەیپەرز لە ساڵی ٢٠٢٠ کە لەلایەن فەیلەسوفان دەیڤد چاڵمەرز و دەیڤد بۆرگێتەوە ڕێکخرابوو، دەریان خست کە نزیکەی ٦٧٪ی فەیلەسوفان بە گشتی ھاوڕان لەگەڵ دیدێکی بێدینی بۆ خودا، لەکاتێکدا نزیکەی ١٩٪ی فەیلەسوفان بە گشتی ھاوڕان لەگەڵ دیدێکی خوداباوەڕی، و نزیکەی ١٤٪ی فەیلەسوفان ھاوڕان لەگەڵ دیدی تر.[١][٢][٣][٤][٥][٦][٧][٨][٩]
خوا لە ئیسلامدا
[دەستکاری]لە ئایینی ئیسلامدا خوا زاتێکی مەزن و گەورەیەیە، تاک و تەنھایە، ھەروەھا خاوەنی چەندین ناوە و ٩٩ ناویان لە قورئان و وتەکانی پێغەمبەری ئیسلامدا ھاتوون، لە ئایینی ئیسلامدا خوای گەورە بەدیھێنەری گەردوون و ھەموو بوونە، توانا و دەسەڵاتدارە بەسەر تەواوی شتەکاندا، ئەو خۆشی و ئازادییەی فەراھەم کردووە بۆ مرۆڤ تاکوو بتوانن (بە کەڵک وەرگرتن لە عەقڵ و ئاوەز و کتێبەکانی خۆی کە ڕەوانەی لای پێغەمبەرانی کردوون) بڕوای پێ بھێنن. یەکێک لە ناوە دیارەکانی خوا ئەڵڵا (اللە)یە، وەک لە قورئاندا ھاتووە: «اللە نور السماوات و الارض» «لەباسی ئەوە دا کە دەگوترێت حەتمەن ئەم جیھانە پان و بەرینە بەبێ کەم و کورتی دروست نەبووە، کەواتا خواش بەو ھەموو تایبەتمەندییە تایبەتیانەی لە خۆوە نەبووە حەتمەن دروست کەرێکی ھەیە!» «بەڵام ھەرزاتێک بچێتە قالبی دروستکردنەوە ئەوە خوا نییە بەڵکوو دروست کراوی خوایە، خوا کۆتایییە ھیچی لەپاش نییە.»
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ↑ Plantinga, Alvin. "God, Arguments for the Existence of", Routledge Encyclopedia of Philosophy, Routledge, 2000.
- ↑ Bordwell, David (2002). Catechism of the Catholic Church. Continuum. p. 84. ISBN 978-0-86012-324-8.
- ↑ https://web.archive.org/web/20130303003725/https://www.vatican.va/archive/ENG0015/__P17.HTM
- ↑ Ann Thomson; Bodies of Thought: Science, Religion, and the Soul in the Early Enlightenment, 2008, page 54.
- ↑ Raphson, Joseph (1697). De spatio reali (in Latin). Londini. p. 2.
- ↑ https://web.archive.org/web/20230407140352/http://naturepantheist.org/raph-son.html
- ↑ Worman, J. H. , "Pantheism", in Cyclopædia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, Volume 1, John McClintock, James Strong (Eds), Harper & Brothers, 1896, pp. 616–624.
- ↑ Worman cites Wegscheider, Institutiones theologicae dogmaticae, p. 250.
- ↑ https://survey2020.philpeople.org/survey/results/all
بەستەرە دەرەکییەکان
[دەستکاری]
| نێونەتەوەیی | |
|---|---|
| نەتەوەیی | |
| ھی تر | |
