زمانە ھیندی و ئەورووپییەکان

ئەمانەش ببینە: لیستی زمانە ھیندۆئەورووپییەکان

زمانە ھیندۆئەورووپییەکان (بەئینگلیزی: Indo-European languages) یەکێکە لە بەناوبانگترین خێزانە زمانەکانی جیھان.

ئەو زمانانەی کە سەر بە زمانە ھیندۆئەوروپییەکانن

• ھیندی ئێرانی، وئەبێتە دوو بەشەوە:
  • زمانە ھیندیەئاریەکان:کە چەند زمانێک لە خۆ ئەگرێ:
    • ھیندی کە زمانی فەرمیە لەھیندستان.
    • ئوردی کە زمانی فەرمیە لە پاکستان
    • بەنگالی کە زمانی فەرمیە لە بەنگلادیش
  • زمانە ئێرانیەکان وەلە شێوە کۆنەکەی دا زمانە ئاڤێستاییەکان کە یەکەم وتاری زەردەشتی پێ بڵاو کرایەوە. ئەم خێزانە زمانی فارسی کۆن لە خۆ ئەگرێ (لە ساڵی ٥٢٠ بۆ ٣٥٠ی پێش زایین)، لەم زمانانە زمانی کوردی فارسی ئەفگانی درووست بووە.
• زمانی ئەرمەنی لە سەدەی ١٠ی پێش زایینەوە.
• زمانی توکاری "Tocharisch" ئەم زمانە لە سەرەتاییەکانی سەدەی بیستەم لە ڕۆژھەڵاتی تورکستان دۆزرایەوە.
• زمانی حیتی ئەویش وەکو زمانی توکاریە لە سەرەتاییەکانی سەدەی بیستەم لە ئەنادۆل دۆزرایەوە.
• زمانی یۆنانی یان زمانی کلاسیکی یۆنانی ئەمیش ئەبێتە سێ بەشەوە بە گوێرەی زاراوەکان ionisch-attisch، achaisch وdorisch
• زمانی ئەلبانی ئەم زمانە لە ئەلبانیا وباشووری ئیتالیا بەربڵاووە
• زمانی ئیتاڵیکی لە کۆندا بەشکرا بۆ "Oskisch-Umbrisch" و "Latino-Faliskisch".لاتینی کە زمانی گشتی بوو لە ڕۆما گرنگترین زمانە لە Latino-Faliskisch، ھەر لە زمانی لاتینیەوە زاراوەکانی تر دەرچوون کە ئەمڕوو بە زمانە ڕۆمانسیەکان ئەناسرێن وەکو ئیسپانی،ئیتاڵی، فەڕەنسی،پورتوگالی و ڕۆمانی.
• زمانی کیلتی کە زمانێکی زۆر باوبوو لە ئەوروپا. کە دوو زمان لە خۆ ئەگرێ، زمانێک کە دانیشتووانی دوورگە قسەی پێ دەکەن، وزمانێکی تر کە دانیشتووانی وشکایی قسەی پێ دەکەن (ئەم زمانە لەناوچووە). ئەو زمانانەی کە سەر بە زمانی دوورگەیە ئەمانەن:
  • زمانی گالی ئیرلەندی ئەویش زمانی ئیرلەندایە.
  • زمانی گالی ئوسکوتلەندی ئەویش زمانی ئوسکوتلەندایە.
  • زمانی ویلزی لە ویلز ئەویش زمانێکی بەریتانیە.
• زمانە بیلتیەکان، کە ئەبێتە سێ بەشە زمانەوە:
  • لیتوانی
  • لاتیفی
  • بڕووسی کۆن کە لە ناوچوو نزیکەی ١٧٠٠ دوای زایین
• زمانی سلاڤی کە ئەمانە لە خۆ ئەگرێ:
  • سلاڤی باشوور:بولگاری،سیربۆکرواتی،سلۆڤینی.
  • سلاڤی ڕۆژاوا:چیکی،سلۆڤاکی،پۆڵەندی.
  • سلاڤی ڕۆژھەڵات:ڕووسی،ئۆکرانی.
• زمانە جیرمانیەکان بەناوبانگترین زمان لەم گرووپە ئینگلیزی و ئەڵمانیە.