ئەحمەد شا بەھادور

ناوی تەواو
	ئەبو ناسر موجاھید الدین محمد احمد شا بەھادور

ئەحمەد شا بەھادور
ئەحمەد شا بەھادور
"ئیمپراتۆری مەغۆلەکان"
	ئیمپراتۆری گۆرکانی لەسەر ئەسپ
١٣ ئیمپراتۆری گورکانی
فەرمانڕەوایی	٢٩ی نیسانی ١٧٤٨ – ٢ی حوزەیرانی ١٧٥٤
تاج لەسەر نان	٤ی ئایاری ١٧٤٨ لە لال قەڵا، دەلھی.
پێشوو	محەممەد شا گۆڕکانی
جێگر	ئەلامگیری دووەم
Regent	جەڤید خان نەواب شا بەھادور
ھاوسەر	گۆھەر ئەفرۆز بەگم
منداڵ(ەکان)	حامید شا بەھادور; میرزابیدار بەخت محەممەد شا بەھادور; تاعلە سەعید شا بەھادور; محەممەد جەمیعەت شا بەھادور; محەممەد دێلاوەر شا; میرزا ڕەجەبی بەھادور; میرزا مافلۆ بەھادور; میوانخۆش الناسا بێگم; دل ئەفرۆز بەنۆ بێگم;
ناوی تەواو
ناوی تەواو
	ئەبو ناسر موجاھید الدین محمد احمد شا بەھادور
خێزان	شانشینی تیمور
باوک	محەممەد شا گۆڕکانی
دایک	قودسیا بەگم
لەدایکبوون	٢٣ی کانوونی دووەمی ١٧٢٥; دەلھی
مردن	١ی کانوونی دووەمی ١٧٧٥ (٤٩ ساڵ ژیاوە); دەلھی
ناشتن	گۆڕی مریەم ماکانی، دەلھی.
ئایین	ئیسلام

ئەحمەد شا بەھادور (بە ئینگلیزی: Ahmad Shah Bahadur) (٢٣ی کانوونی دووەمی ١٧٢٥–١ی ١ی ١٧٧٥) کوڕی محمد شا گورکانی و ئیمپراتۆری گورکانەکانی ھیندستان بووە، ئەوکاتەی ھاتە سەر تەختی پاشایەتی کاتێک بوو کە دەسەڵاتی گورکانەکان بەرەو دابەزین دەچوو.^[١]

جێنشینی

ھەواڵی مردنی کەسە متمانەپێکراوەکەی، قەمەرەدین خان لە کاتی شەڕی سیرھیندا شەڕی مانوپوری ساڵی (١٧٤٨) بووە ھۆی نەخۆشییەکی سەختی محمد شا و دواجار دوای ماوەیەکی کەم. شازادە ئەحمەد لە ١٨ی نیسانی ١٧٤٨ سەرکەوتە سەر تەختی پاشایەتی و لە ٢٨ی نیسانی ١٧٤٨ لە قەڵای سوور لە دەھلی تاجی سەری دانرا. نازناوی ئەبو ناسر موجاھیدولدین ئەحمەد شا غازیی وەرگرت.^[٢]

سەفدارجونگ، نەوابی عود، وەک وەزیری گەورە، عیمادولمولک وەک میر بەکشی و موین- ئولمولک کوڕی قەمەرەدین خان وەک پارێزگاری پەنجاب.^[٣]

خزمەتکاری سەرەکی دەرباری موغەکان، جاڤد خان، نازناوی فەرمی نەواب بەھادوری پێبەخشرا و سوپایەکی ٥٠٠٠ کەسی پێبەخشرا. لەگەڵ دایکی ئیمپراتۆر کە ھێزێک لە ٥٠ ھەزار، جاڤد خان بوو بە حاکمی کاریگەر. سەرھەڵدانی جاڤد خان بۆ دەسەڵات و دەسەڵاتەکەی وەک سووکایەتیکردن بە ئاغا و ئەرستۆکراسی ئیمپراتۆرییەت و بەتایبەتی سەربازەکانی ئیمپراتۆر سەیر دەکرا.^[٤]

سەرپێچییە ناوخۆیییەکان (١٧٥٠–١٧٥٤)

دژایەتی سەفدارجونگ بۆ لایەنگری

سەفدارجونگ زانیاریدەر بوو دژی ھاوڕێیەتی قودسیا بێگم. بەھۆی دژایەتیکردنی لەگەڵ خالید جاڤد خان لە نیعمەت کەوتە خوارەوە.

قودسیا بەگم ھەموو ھەوڵێکی دا بۆ پاراستنی ئەو دەسەڵاتە بەرزەی کە بە جاود خان درابوو و دەسەڵاتی پێدا ھێز بەکاربھێنێت دژی ئەو کەسانەی کە دژایەتیان دەکرد و ھەم ئەو و ھەم ئەویش ناڕەزاییان ھەبوو. دوای ئەوەی سەفدارجونگ لە ھەوڵێکی تیرۆرکردن لە ساڵی ١٧٤٩ ڕزگاری بوو (بە پیلانی جاڤد خان)، بەھۆی وەڵامدانەوەیەوە گرژییەکان لە دادگای موغەکاندا سەریان ھەڵدا کاتێک ھەوڵیدا ھەر کەسوکارێکی وەزیرە گەورەکانی پێش مردنی شەرعییەت لابدات، ھەروەھا ھەوڵیدا ھەموو ئەندامانی ئەو وڵاتە دەربکات فراکسیۆنی ئیمپراتۆری ئەفغانستان لە پۆستە دەسەڵاتدارەکان بەھۆی ئەو یارمەتییانەی کە لە خزمەکە وەریان گرتبوو. ئەم سیاسەتانە سەفدارجونگیان ھێنایە ململانێ لەگەڵ ئەندامانی سەرەکی فراکسیۆنی تورانی و بەتایبەتی جاڤد خان.

زیندان و پشێوی سەڵابات خان لە سوپای موغەکاندا

لە ساڵی ١٧٥٠دا، جاوید خان فەرماندەی موغەکانی سەلابات خان دەستگیرکرد، کە داوای پارەی ١٨ ھەزار سەربازەکەی کردبوو کە دوای تەواوکردنی ئەو گەشتە دیاریکراوەی دژی مەروار بانگھێشتکرابوونەوە بۆ دەلھی. لە کاتی زیندانیکردندا، سەڵابات خان ھەموو موڵک و ماڵی خۆی فرۆشت بۆ ئەوەی پارەی سەربازەکانی بدات بۆ ئەوەی ڕاپەڕینێکی ئەگەری ڕابگرێت و لەو کاتەوە وەک دەروێش لە ھەژاریدا ژیاوە.

پێشڕەوی سەفدارجونگ لە دژی ھاوپەیمانەکانی جاڤد خان لە ڕۆھیلخان

ئەحمەد خان بەنگەش بە تووڕەیی لە سیاسەتەکانی وەزیری وەزیری گەورە، ھێرشی کردە سەر کەلوپەلی سەفدارجونگ لە ئاواد، لەو ماوەیەدا سەفدارجونگ لە ملی بریندار بوو.

سەفدارجونگ وەڵامی دایەوە بە کۆکردنەوەی سوپایەک کە جات و ماراتا بەکرێگیراوی لەخۆگرتبوو. ئەمەش بووە ھۆی شکستپێھێنانی دڵسۆزانی قودسیا بێگم لە ڕۆھیلخاند، لەو کاتەدا ئەحمەد شا داوای ڕاگرتنی دەستبەجێی شەڕەکانی کرد. سەفدارجونگ گوێڕایەڵی بوو بەڵام فەرمانی بە یەکەکانی تورک بە سەرۆکایەتی محەممەد عەلی جرچی بۆ تیرۆرکردنی جاڤد خان بەھۆی تێوەگلانی لە خراپەکارییەکان لە ئابی ١٧٥٢. ئەم کارەی سەفدارجونگ ڕێگای بۆ سەرھەڵدانی نەیارانی قودسیا بێگم لەناو فراکسیۆنی جاڤد خان وەک ئینتیزام ئوددەولا خۆش کرد.^[٥]

مەرگ

ئەحمەد شا بەھادور دوای ئەوەی لە ساڵی ١٧٥٤ لە پۆستەکەی لە قەڵای سەلیمگار زیندانی کرا. تا کۆتایی ژیانی لەوێ مایەوە و لە ساڵی ١٧٧٥ لە تەمەنی ٤٩ ساڵیدا لە سەردەمی ئیمپراتۆر شا عەلامی دووەمدا کۆچی دوایی کرد. یەکێک لە کوڕەکانی، (مەحموود شا بەھادور بیدار-بەخت) بۆ ماوەیەکی کورت لە ساڵی ١٧٨٨ بە ناوی شاجەھانی چوارەم حوکمڕانی دەکات.

گۆڕەکەی لە گەمارۆیەکی ناشتندایە کە بە مزگەوتی مۆتی فەرمانی پێکراوە، لە دەوروبەری دەرگاکەی قوتبەدین بەختیار کاکی لە شاری مێھراولی.^[٦]

سەرچاوەکان

^ https://books.google.com/books?id=4j_VLlGqVSoC&q=Mujahidu-d+Din+Ahmad+Shah+Ghazi&pg=PA663
^ Jaques، Tony (2006). Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-first Century (بە ئینگلیزی). Greenwood Press. ISBN 978-0-313-33536-5.
^ https://books.google.com/books?id=Dh6jydKXikoC&pg=PA631
^ https://books.google.com/books?id=zp0FbTniNaYC&pg=PA29
^ Singh، K. Natwar (2012-12-03). Maharaj Suraj Mal 1707-1763 (بە ئینگلیزی). Rupa Publications India Pvt. Ltd. ISBN 978-81-291-2660-3.
^ Dadlani، Chanchal B. (2018). From stone to paper: architecture as history in the late Mughal Empire. New Haven [CT]. p. 63. ISBN 978-0-300-23317-9. OCLC 1024165136.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (بەستەر)

[1] ttps://books.google.com/books?id=4j_VLlGqVSoC&q=Mujahidu-d+Din+Ahmad+Shah+Ghazi&pg=PA663

[2] Jaques، Tony (2006). Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-first Century (بە ئینگلیزی). Greenwood Press. ISBN 978-0-313-33536-5.

[3] ttps://books.google.com/books?id=Dh6jydKXikoC&pg=PA631

[4] ttps://books.google.com/books?id=zp0FbTniNaYC&pg=PA29

[5] Singh، K. Natwar (2012-12-03). Maharaj Suraj Mal 1707-1763 (بە ئینگلیزی). Rupa Publications India Pvt. Ltd. ISBN 978-81-291-2660-3.

[:0-6] Dadlani، Chanchal B. (2018). From stone to paper: architecture as history in the late Mughal Empire. New Haven [CT]. p. 63. ISBN 978-0-300-23317-9. OCLC 1024165136.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (بەستەر)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]